Ru de Boer: een halve eeuw keramiek

Meer dan 50 jaar lang heeft Ru de Boer zich beziggehouden met het maken van keramiek. In die periode heeft hij een indrukwekkend oeuvre weten op te bouwen. In dit artikel gaan wij iets nader in op zijn leven en werk.

Introductie

Ru de Boer werd geboren op 18 augustus 1920 in Haarlem. Na zijn schooltijd werkte hij op kantoor, terwijl hij in de avonduren een tekenopleiding volgde aan de Koninklijke Academie voor Beeldende Kunsten in Den Haag. Direct na de oorlog ging hij werken bij een startend tekenfilmbedrijf. Het bedrijf was echter geen lang leven beschoren. Geïnspireerd door de keramiek van Groeneveldt, die hij bij Sheherazade in Den Haag had aanschouwd, stapte hij in 1946 -op 26-jarige leeftijd- binnen bij de Zaalberg-fabriek in Leiderdorp.

Zaalberg

Hij werd, ondanks het gebrek aan keramische ervaring, aangenomen als decorateur op basis van zijn tekenvaardigheid.
In de ca. 11 jaar dat hij bij Zaalberg werkte leerde hij draaien en verdiepte hij zich in de techniek van het glazuren. In een interview uit 1986 met Hilbert Boxem, zegt hij over het feit dat hij pas op late leeftijd met de keramiek in aanraking kwam: “Die late start heb ik altijd als een achterstand gevoeld…Het heeft wel het effect gehad dat ik doelbewuster was. Een sterk gevoel van het moet nu gebeuren en niet morgen, want eigenlijk had het gisteren al gedaan moeten zijn.”

Omdat de medewerkers bij Zaalberg (vrijwel) nooit gebruik maakten van een persoonlijke signatuur, is het moeilijk na te gaan welke producten van zijn hand zijn. Een bekend voorbeeld van zijn werk is de tegel die hij in 1951 ontwierp ter gelegenheid van het Stadsspel ‘De jeugd ontdekt een nieuwe stad’ in Den Haag, uitgevoerd in een oplage van ca. 2000 stuks.

RAM Arnhem

In 1957 kwam hij in contact met de aardewerkfabriek ‘RAM’ in Arnhem. Het bedrijf was oorspronkelijk opgericht in 1921 voor de vervaardiging van plateel naar ontwerp van T.A.C. Colenbrander. Na faillissement in 1935 was een doorstart gemaakt, waarna de productie voornamelijk bestond uit Delfts blauw, soms gebruikmakend van de oude modellen. Met de komst van Ru de Boer sloeg men een totaal nieuwe richting in en werd een moderne kunstafdeling opgericht.

De kunstenaar kreeg de vrije hand met als voorwaarde dat de producten moesten voldoen aan de vraag van de mensen. In feite runde hij een eenmansbedrijf binnen het bedrijf, wat een aantal voordelen met zich meebracht. Zo hoefde de kunstenaar zich geen zorgen te maken over de commerciële afhandeling. Daarnaast had hij de beschikking over een goed geoutilleerde werkplaats inclusief vier gasovens.

Tot de definitieve sluiting van de ‘RAM’ in 1969, maakte Ru de Boer een grote hoeveelheid eigentijds aardewerk in een grote verscheidenheid: kommen, vazen, asbakken, serviesgoed, tegels etc. Hij maakte hierbij veelal gebruik van chamotte klei, wat het werk een robuust karakter geeft.

Naast een seriële productie en de vervaardiging van unieke stukken, werden ook diverse gelegenheidsstukken geproduceerd. De ‘meer luxe’ stukken werden vaak gedecoreerd in een stijl die doet denken aan COBRA en die enige overeenkomst toont met het keramische werk van kunstenaars als Dirk Hubers en Jaap Dommisse. Het werk werd ondermeer tentoongesteld op de jaarbeurs in Utrecht en de Handwerkmesse in Frankfurt a. Main. Dat de stukken goed verkocht werden blijkt wel aan de frequentie waarop men ze nu tegenkomt op beurzen en veilingen.

De docent

Na de sluiting van de ‘RAM’ ging Ru de Boer zich toeleggen op lesgeven bij diverse instellingen, zoals de welzijnszorg van het leger in Schaarsbergen (waarvoor hij al sinds midden jaren ’60 werkzaam was als therapeut), de Academie voor Beeldende Kunsten in Arnhem en tussen 1979 en 1985 de Academie Minerva te Groningen. Daarnaast werkte hij vier jaar als creatief therapeut aan het Instituut Hunerberg in Nijmegen. Als docent heeft hij een grote groep mensen weten te enthousiasmeren voor het keramiekvak. Vooral op het gebied van glazuren was hij gedurende zijn lange loopbaan een aanspreekpunt voor vele mensen. Enkele van zijn leerlingen zijn: Wim Borst, Toon Thijs, Kees Tillema, Jannie Blok en Ellen Waterschoot.

De Nederlandse Vakgroep Keramiek

Begin jaren ’70 ontstond onder keramisten steeds meer behoefte aan een organisatie die de belangen kon behartigen en kon zorgen voor onderlinge contacten tussen de kunstenaars. In 1975 werd de NVK opgericht om te voorzien in deze behoeften. De initiatiefnemers hiertoe waren ondermeer Rien Wensma, Hilbert Boxem en Stefan Bago. Vanaf het begin was Ru de Boer zeer actief in de vakgroep.

In februari van 1975 kwam het eerste nummer uit van het tijdschrift ‘Keramiek’, met De Boer als eindredacteur, een rol die hij meer dan 10 jaar zou vervullen. Daarnaast hield hij zich in de beginjaren bezig met het organiseren van themaweekends, waarin de leden diverse onderwerpen bespraken en uitvoerden. Tot enkele jaren geleden was hij nog actief in het geven van adviezen over materiaalgebruik aan leden van de Vakgroep.

Signaturen

Zoals eerder aangegeven werd het werk bij Zaalberg nooit voorzien van persoonlijke signaturen van medewerkers. Het werk bij de RAM werd gemerkt met de fabrieksnaam, met heel zelden de toevoeging van zijn naam en/of een datering. Het merendeel van het eigen werk van Ru de Boer is gesigneerd met zijn monogram, ingegrift of geschreven. Soms werden de stukken ook gedateerd.

Tot slot

In 1985 ging Ru de Boer officieel met pensioen. Dit gaf hem de gelegenheid meer tijd te besteden aan het maken van keramiek, ditmaal als zelfstandig keramist. In zijn eigen atelier maakte hij vrij werk en thematische series. Het laatste werk van Ru de Boer stamt uit 2002.

Ru de Boer overleed op 24 augustus 2010.

Bij Kunsthandel Artentique in Zoetermeer is een mooie selectie van zijn werk te koop.