Sigrid Undset, Nobelprijswinnares

Sigrid Undset was de eerste en enige Noorse vrouw die een Nobelprijs voor Literatuur ontving. Vooral haar boeken die zich in de Middeleeuwen afspelen werden beroemd, maar daarnaast schreef ze nog vele andere boeken.

Elf Jaar

De Noorse Undset werd op 20 mei 1882 geboren in Kalundborg, Denemarken. Ze was de dochter van een Noorse archeoloog en een Deense moeder. Op haar tweede ging het gezin in Oslo wonen. Haar vader was inmiddels ziek. Tot haar elfde woonde ze in Oslo in een hecht gezin. Op haar elfde verloor ze haar vader en kwam het gezin financiëel in de problemen. Als kind was ze al geïnteresseerd in geschiedenis en literatuur. Zowel haar vader als haar moeder hielden van geschiedenis en literatuur en brachten die voorliefde over op Undset en haar twee zussen. Dit eerste deel van haar leven beschrijft ze in de autobiografie Elf Jaar (1934).

Jonge werkende Vrouw

Na de dood van haar vader was Undset door financiële problemen niet in staat om te gaan studeren. Op zestienjarige leeftijd ging Undset werken en die ervaring als werkende vrouw, tussen andere werkende vrouwen, tekende haar leven. Tien jaar lang werkte Undset als secretaresse. Ze hield niet van haar werk en ’s avonds probeerde ze te schrijven. Ze begon aan een boek dat zich afspeelde in de Noorse middeleeuwen. Daarnaast las ze veel.

Schrijven

Haar eerste boek, een romantisch verhaal dat zich afspeelt in de middeleeuwen in Denemarken werd afgewezen door een uitgeverij. Daarna begon ze aan een boek over een hedendaagse hoofdpersoon. Dit boek verscheen toen Undsted 25 was. In haar eerste boeken schrijft ze vrijwel altijd over vrouwen die op zoek zijn naar waarden die hun levens zin geven. Ze vinden die extra waarden in de liefde, een gezin en uiteindelijk in religie. De boeken uit deze tijd zijn realistisch en Undset munt uit in haar karakterbeschrijvingen. Haar beste boek uit deze tijd is Jenny (1911), wat schokkend was voor die tijd vanwege de erotische scenes. Na haar derde boek besloot ze met haar kantoorbaan te stoppen en haar tijd in het schrijven te steken.

Gezinsleven

Ze ging reizen en belandde in Rome, waar ze kennis maakte met andere kunstenaars en schrijvers. Een van hen was Anders Castus Svarstad, een Noorse schrijver op wie ze verliefd werd en met wie ze later trouwde. Ze verbleven een tijd in Engeland, wat een grote invloed op Undset had. Vervolgens gingen ze terug naar Noorwegen waar Undset drie kinderen kreeg. Undset had een druk leven, omdat Svarstad ook drie kinderen uit een eerder huwelijk had. Daarbij was haar tweede kind gehandicapt, net als een van andere kinderen van Svarstad. Undset bleef ’s nachts schrijven. Ze mengde zich nu ook in het publieke debat van die tijd. Ze schreef over zaken als vrouwenemancipatie, iets waar ze niet razend enthousiast over was en morele en ethische kwesties.

Bekering tot het Katholicisme

In 1919 verhuisde Undset naar Lillehammer met haar twee kinderen en zwanger van de derde. Svarstad zou intussen het huis op orde brengen in Oslo en Undset zou wat rust krijgen. Het huwelijk liep echter stuk. Undset maakte van het huis in Lillehammer haar echte huis: Bjerkebæk, een traditioneel, houten huis, met prachtig uitzicht over de omgeving. Deze crisis in haar persoonlijke leven en de Eerste Wereldoorlog en wat die betekende voor Europa veranderden Undset. Ze maakte een spirituele zoektocht door en uiteindelijk zou ze zich bekeren tot het katholicisme. Dit was een schok voor het Protestantse Noorwegen van die dagen.

Middeleeuwse Romans

Na de geboorte van haar derde kind begon Undset aan haar beroemdste boeken. De belangrijkste werken van Undset zijn het drie volumes omvattende Kristen Lavransdatter en het vier volumes omvattende Olav Audunssønn. Ze schreef deze boeken tussen 1920 en 1927. Het zijn historische romans die zich afspelen in de Middeleeuwen en tot op de dag van vandaag geliefde boeken in de Noorse literatuur. Het zijn vooral deze boeken die haar de Nobelprijs voor Literatuur opleverden in 1928. In 1924 bekeerde Undset zich tot het katholicisme en vanaf dat moment hebben haar boeken een religieuze boodschap, hoewel het hoofdthema altijd liefde is.

Anti-Nazisme

Undset was fel gekant tegen het nazisme, al sinds de jaren dertig. De nazi’s hadden haar boeken in Duitsland dan ook verboden. Met de komst van de Duitsers in Noorwegen in 1940 moest Undset het land ontvluchtten. Ze vluchtte naar Zweden. Haar oudste zoon Anders werd door de Duitsers doodgeschoten, vlakbij het huis van Undset. Vlak voor de oorlog had Undset haar dochter al verloren. Het huis Bjerkebæk werd een hoofdkwartier voor de Duitsers. Vervolgens vluchtte Undset met haar jongste zoon naar de Verenigde Staten. Daar bleef ze zich inzetten voor haar land en schrijven. Ze schreef een boek over haar vlucht en haar memoires. Na de oorlog keerde ze terug naar Noorwegen, maar de dood van haar kinderen en de vlucht uit Noorwegen hadden haar uitgeput en na terugkomst in Noorwegen schreef ze niet meer. Undset overleed in 1949 in Lillehammer.