Wat is uw Indiaanse naam?

De term ‘indiaan’ is de meest voorkomende en gebruikte benaming om de oorspronkelijke bewoners van het Amerikaanse continent aan te duiden. Deze 'indianen' hebben ook een naam met een betekenis. Het gaat hier niet over de 'Dikke Buiken' de 'Lange Nekken' maar over volkeren met een eigen naam en een eigen identiteit.

Oorsprong en evolutie

De term ‘indiaan’ is de meest voorkomende en gebruikte benaming om de oorspronkelijke bewoners van het Amerikaanse continent aan te duiden. Voor het eerst treffen wij deze term aan in de geschriften van Columbus. Columbus dacht, toen hij in 1492 de Nieuwe Wereld ontdekte, een nieuwe zeeroute gevonden te hebben naar India. Overeenkomstig aan dit misverstand noemde hij de bewoners die hij er aantrof ‘Indio’.

Naast de term ‘indiaan’ is ‘Amerind’ een andere benaming gevormd uit ‘American Indians’. Het gebruik hiervan werd voor het eerst in 1899 voorgesteld door een Amerikaans lexicograaf als vervangende term voor de vele ongeschikte benamingen. Ook in gebruik, hetzij echter in mindere mate, is de term ‘roodhuid’, afkomstig van de Franse benaming ‘Peaux-Rouges’, en het Duitse ‘rothäute’.

De nieuwe tendens is het gebruik van de term “Native Americans”. Een vorm die vooral gehanteerd wordt door de indianen zelf. Alhoewel.... De allernieuwste tendens is het gebruik van “American Native”. De benaming “Native American” is veelal in gebruik in overheidszaken om een onderscheid te maken tussen iemand die “genaturaliseerd”is, zijnde een immigrant welke het Staatsburgerschap wordt toegekend, en de mensen die geboren zijn in de Verenigde Staten.

Beschrijven wij een autochtoon van Afrika, dan spreken we van een African Native, van Australië, de Australian Native. Door het gebruik van ‘American Native’ kunnen de oorspronkelijke bewoners van de beide Amerika’s henzelf onderscheiden van ‘Native Americans’, zijnde dus personen die geboren zijn op Amerikaans grondgebied.

Misschien is het nog beter om alle voorgaande termen te schrappen en enkel te spreken van ‘Dineh’, ‘Lakota’, ’Tohono O’odham’, enz... Zo weet iedereen waarover en over wie we het hebben.

Wat is uw Indiaanse naam?

Als mensen indianen tegenkomen stellen de meeste van hen de vraag: “Wat is uw indiaanse naam?”. Tegelijkertijd willen ze weten of diezelfde indiaan geesten aanbidt, leeft op de “oude manier” en het afgelopen week heeft laten regenen. Naamgeving was eigen aan de identiteit van een volk bij vroegere culturen. De waarde van het correcte gebruik is nog steeds herkenbaar bij vele indiaanse gemeenschappen. Helaas carnavaliseren sommige mensen deze praktijken.

“Mooie vlinder” enz... zijn mooi klinkende komische namen maar diegene die niet ingewijd is zal nooit de ware betekenis ervan kennen; logisch en eigen aan een persoon of zomaar voor het plezier ervan. Zonder enig respect zal de naam bijdragen aan het al bestaande stereotiepe beeld van de indiaan.

Het is echter niet zo belangrijk wat blanken ervan denken en vinden maar of ze de waarde ervan erkennen.

Diverse namen, nemen we bijvoorbeeld Engelse namen, dan zien we dat Cooper, Smith, Mason, Miller, Carpenter, Sawyer, Baker enz... een beroep beschrijven. Voor de gemakkelijkheid, in o.a. documenten, werden die persoonlijke namen van beroepen ‘familienamen’ waardoor later de betekenis van de naam verloren ging.

Oorspronkelijk waren de indiaanse namen in de taal van de stam. Sequoyah bijvoorbeeld is meer cultureel gebonden dan ‘Drijvende Kano’. Een roos is een roos (behalve, misschien, voor de roos zelf!) Een Amerikaanse schoonheid is geen gouden wonder. Namen zijn iets specifiek. De Cherokee zijn geen Sioux of Navajo, etc.

We kunnen ons dan de vraag stellen : “Waarom zouden indiaanse namen Engelstalige namen zijn?” Aan de andere kant, zouden diegenen die geen indiaanse taal spreken, een indiaanse naam nemen, in een indiaanse taal, als ze die niet kunnen uitspreken of als ze hem niet begrijpen?

Indiaanse namen moeten met respect behandeld worden door diegenen die geen indiaanse taal machtig zijn en het gebruik ervan overlaten aan die de taal wel machtig zijn.

Men zou moeten afstappen van het “Ik-heb-juist-een-indiaanse-naam-gekregen-en-het-is-lange-neus-is-dat-niet-leuk” syndroom. Zulk een kinderlijk gedrag bevordert de “Laat-ons-de-Indianen-belachelijk-maken”. Zowel in de V.S. als in Europa krijgen kinderen op school of in clubverband een indiaans naamkaartje als ze rond indianen werken. “Leuke kikker”, “springend konijn” etc... Dit maakt de kinderen gelukkig maar het leert hen niets over het respect dat men zou moeten hebben voor eeuwenoude, nog steeds levende, tradities.

De Franse naam Dubois heeft een betekenis. In het Engels uitgesproken zou het geen Franse naam meer zijn. Hoe kan ‘Drijvende kano’ een indiaanse naam zijn? Het is een vertaalde ‘indiaanse’ naam. Denk hier maar eens over na.

Naamgeving

Bij de meeste stammen werden persoonlijke namen gegeven en op bepaalde tijdstippen in het leven veranderd. Namen werden gegeven bij de geboorte, pubertijd, een belangrijke daad, enz...

Er zijn karakteristieke tribale verschillen bij het gebruik van namen. Stammen die een duidelijk clansysteem vertonen bezitten elk hun eigen ‘serie’ van namen waardoor ze zich kunnen onderscheiden van elkaar. In meeste gevallen verwijzen de namen naar een totem dier, plant of ander object. Tegelijkertijd zijn er stammen waar namen niets te maken hadden met totems. De diversiteit is groot.

Een Mohave kind zal een oude naam krijgen welke niet veel in gebruik is bij de overige leden van de stam.

Bij de Salish, waar geen clansysteem voorkomt werden namen gegeven gaande van moeder op dochter en van vader op zoon, dit voor enkele generaties lang. Tevens werden steeds nieuwe namen gevonden, voortkomend uit dromen of na noemenswaardige evenementen.

Bij sommige noordelijke Athapascan stammen verloor de vader zijn naam na de geboorte van een zoon. Hij kreeg vanaf dat moment dezelfde ‘nieuwe’ naam van de zoon.

Bij de Maidu kregen de meeste kinderen een naam bij de geboorte naar aanleiding van een evenement dat op dat moment plaatsvond. Vond er niets noemenswaardig plaats dan werden deze kinderen gewoonweg aangesproken als ‘kind’, ‘baby’, ‘jongen’ of ‘meisje’ totdat men iets karakteristiek aan het kind kon aantonen.

Bij de Kiowa, waar eveneens geen clans voorkwamen, kregen de kinderen een naam naar aanleiding van een gebeurtenis of de naam van een overleden persoon welke grote daden had verricht.

Een tweede nieuwe naam of titel, werd veelal gegeven na een bepaalde heldendaad. Een Pawnee mocht enkel een nieuwe naam aannemen na een heldendaad en dit tijdens een publieke ceremonie. Ook kwam dit voor bij de Siouan stammen. Bij de Maidu in Californië kreeg men een nieuwe naam als men zich aansloot bij een ‘geheim genootschap’. Bij de Noordwest kust kreeg iemand een nieuwe naam telkens hij een potlatch gaf, een dodenritueel hield of verantwoordelijk was voor een uitvaart en bij de Pueblo stammen had men een naam die men zijn hele leven behield.

Meerdere namen

Tenslotte hadden sommigen meerdere namen daar een man zijn vrouw, schoonmoeder en soms zijn schoonvader niet direct bij hun eigen naam mocht aanspreken. En vice versa. Namen van mannen en vrouwen waren meestal, niet altijd, verschillend. Als de naam niet voortkwam uit een totemnaam, sloeg hij dikwijls terug op de weelde of rijkdom van de familie of naar aanleiding van een reeds vroegere noemenswaardige gebeurtenis.

Bij de Navajo werden dikwijls bijnamen gebruikt welke verwijzen naar een karakteristieke trek van die persoon. De eerste naam werd dikwijls gegeven door de moeder juist na de geboorte, dit naar aanleiding van een gebeurtenis. Namen werden soms geleend, gehuurd, tijdelijk gebruikt enz..

In veel gevallen werden namen in ironische zin gebruikt en moeten dus aldus geïnterpreteerd worden. Iemand die niet eigen is aan de taal waarin de naam gebruikt wordt zal de naam verkeerd vertalen, de betekenis verkeerd verstaan en aldus verkeerd interpreteren en zo kan dit leiden tot enorme misverstanden.

De fout van vele blanken om dit te kunnen verstaan, door hun egocentrisch denken of door hun monolinguale instelling heeft tot vele misverstanden geleid.

Tasunka kokipapi is bij velen beter bekend als Young Man Afraid of His Horses. Zij die iets meer linguïstisch onderlegd zijn zullen een betere kijk krijgen op Tasunka kokipapi want hij heeft helemaal geen angst van zijn paarden. De fout ligt hem in de vertaling. Een betere vertaling is Young Man Whose Horses are Feared. En inderdaad, bij de diverse veldslagen sloegen velen tegenstanders op de vlucht na het zien van zijn paarden.

Maar ook een goede vertaling kan leiden tot misverstanden als men de persoon niet kent. Takaibodal, een Kiowa, wil zeggen “Stinking Saddle Blanket”. Dit is geen spotnaam maar een bijnaam. Het is een naam die veel eer aandoet. Deze Kiowa voerde continu oorlog en had geen tijd om zijn paardendeken te vervangen. Vandaar de stank maar ook de naam.

Geboortenamen

In het familiesysteem van de Lakota, komen we een speciale classificatie tegen. Namelijk, geboortenamen. We bekijken hier de classificatie bij de Santee:

De eerstgeborenen bij de jongens heten ‘Caske’, bij de meisjes ‘Winona’. De tweede heet ‘Hepan’ bij de jongens en ‘Hapan’ bij de meisjes. De derde ‘Hepi’ bij de jongens en ‘Hapistinna’ bij de meisjes. De vierde bij de jongens ‘Catan’ en bij de meisjes ‘Wauske’. De vijfde bij de jongens heet ‘Hake’ en bij de meisjes ‘Wihake’. Na enkele levensjaren kregen de kinderen pas hun eigenlijke naam. Deze naam werd hen gegeven door middel van een ceremonie. In sommige gevallen bleef men de ‘geboortenaam’ gebruiken als bijnaam zoals we zien in het Amerikaans ‘bro’ van ‘brother’ en ‘sis’ van ‘sister’. Ook bij ons blijven sommigen een troetelnaam gebruiken.

What’s in a name?

In plaats van te zeggen “We gaan naar de indianen” zouden we beter kunnen zeggen “We gaan naar de Dineh of Seminole. .” We zeggen toch ook niet : “We gaan naar de Aziaten, de Europeanen of de Afrikanen”.

Gaan we iets verder dan zouden we moeten zeggen: “We gaan naar de Inuït” i.p.v. “We gaan naar de Eskimo”. We zeggen toch ook niet: “We gaan naar de Kaaskoppen” als we “Nederlanders” bedoelen.