Het tempelmausoleum van Angkor Wat

Deze prachtige tempel van Angkor was vroeger het hart van het machtige Khmerrijk en sinds meer dan 5 eeuwen het grootste culturele centrum van Zuidoost-Azië en toch wel worden beschouwd als één van de spectaculairste tempels uit de geschiedenis van de mensheid! Het twaalfde eeuwse tempelmausoleum Angkor Wat ligt te midden van de ruïnes van het indrukwekkende Angkor in Cambodja. Dit magistrale bouwwerk is één van de grootste middeleeuwse getrapte piramiden van Zuid-Azië. Angkor was de hoofdstad van het rijd van de Khmer, dat naast Cambodja ook delen van Vietnam, Laos en Thailand omvatte. Nergens ter wereld is ooit zoveel energie besteed aan het begraven van een lijk, als in dit geval dat van de Khmerheerser Suryavarman II. Het complex bestaat uit een sierlijke, 65m hoge getrapte piramide van 1 km² groot, met eromheen vijf concentrische binnenhoven waarvan de zijden evenwijdig aan de windrichtingen lopen.

De buitenste hof wordt omringd door een muur en een gracht. De hoofdingang aan de westzijde is te bereiken via een met stenen geplaveide weg van 200m lang. Het voornaamste gebouw staat midden op deze hof en kon worden bereikt via een tweede weg, die eindigt bij een binnenmuur. Deze muur heeft twaalf ingangen, voor elke windrichting drie.

In het tweede binnenhof zijn er wederom drie aaneengesloten terrasbinnenhoven. De eerst wordt afgebakend door een galerij, bestaande uit een binnenmuur en twee zuilenrijen. Het hof heeft alle vier zijden poorten en op de hoeken gebouwen. De galerijmuur is versierd met meer dan 1000 m² aan reliëfs die scènes uit Hindoe-epossen als de Ramayana en de Mahabharata voorstellen en een beeld geven van het leven aan het hof van de Khmer, de oorlogsvoering en de onderwereld. De hoofdingang is via één van galerijen voorziene binnenhof verbonden met een tweede terras, dat ook weer is afgebakend door een galerij met poorten en hoektorens.

De hoofdweg loopt van de westlijke ingang naar de voet van een steile, centrale trap die naar het derde terras leidt. Dit laatste terras is vierkant van vorm en heeft twaalf trappen, ook hier weer zijn er voor iedere windrichting drie voorzien en wordt het geheel omgeven door met elkaar verbonden galerijen. Bij de trappen in de hoeken staan vier torens met lotusvormige siertorentjes. Andere galerijen leiden dan weer van de hoofdpoorten naar de naar de toren in het midden, die 42m hoog is en eveneens wordt bekroond door een lotusvormig pinakel, dat 65m boven de grond uitsteekt.

De geschiedenis

Angkor Wat werd gebouwd tijdens het bewind van Suryavarman II (1113-1145). Deze plaatselijke krijgsheer moest twee tegenstrevers verslaan voordat hij zich heerser van Angkor kon noemen. Daarna trok hij ten strijde tegen Chams en de Annamieten, van oudsher de vijanden van de Khmer. Ondanks negentien jaar oorlog wist hij Angkor Wat, één van de vijftien grote Koninklijke monumenten in de stad Angkor, grotendeels te voltooien. Angkor , dat in 889 door Yasovarman I aan de noordkant van het grote Tonle Sap-meer was gesticht en oorspronkelijk Yasodhapura heette, was bijna vijfhonderd jaar lang de hoofdstad. De stad had een oppervlakte van 16km² en werd geheel omgeven door een slotgracht. Het middelpunt werd gevormd door een getrapte piramide, de Phnom Bakheng, die op een natuurlijke heuvel was gebouwd. Het is duidelijk dat de gebouwen van Yasovarman als voorbeeld dienden voor latere heersers, die hun eigen getrapte piramides in de stad lieten bouwen. Angkor Wat vormt het architectonische hoogtepunt van deze ontwikkeling.

Materiaal en bouwtechnieken

Bij de bouw van Angkor Wat werd geen specie gebruikt. Ook bogen en gewelven komen hier niet voor. Er werden twee soorten zandsteen gebruikt: gewone voor de muren en fijnkorrelige zandsteen voor de versierde galerijen. Beide soorten werden gewonnen bij de berg Kulen, die 45km noordoostelijker lag. De stenen werden waarschijnlijk per vlot over de rivier de Siem Reap vervoerd en vervolgens via een netwerk van kanalen naar de bouwplaats gebracht. Henri Mouhout, een van de eerste Europeanen die Angkor Wat zag, merkte in 1861 op dat inde zijkanten van veel stenen gaten van 3 cm diep en met een doorsnede van 2,5cm zaten en dat grotere stenen meer gaten hadden. Sommige deskundigen dachten dat er ijzeren pluggen in deze gaten zaten waarmee de stenen aan elkaar werden gezet, maar inmiddels denkt men dat hier tijdelijk pinnen werden aangebracht waarmee de stenen makkelijker op hun plaats te krijgen waren. Dat gebeurde waarschijnlijk met behulp van olifanten, kokostouw, katrollen en steigers vervaardigd uit bamboe.

Echte bogen en gewelven ontbreken, maar de gebogen wanden van het gebouw zijn overkragend: lagen natuursteen zijn zo over elkaar gelegd dat ze elkaar overlappen. Het gewicht en de zwaartekracht houden de stenen bijeen. Bij een aantal torens op het eerste en tweede terras zijn nog steeds de resten van de houtskeletten te zien. De stenen elementen zijn bewerkt volgens methoden uit de houtbewerking: de pilaren van de drie galerijen zijn met stenen balken aan de muur bevestigd, waarbij gebruik is gemaakt van pen- en gatverbindingen. Op andere plaatsen zijn voor extra stevigheid soms zwaluwstaarten gebruikt. Door dergelijke eenvoudige technieken kon er maar een beperkt aantal bouwstijlen worden gebruikt. Omdat een overkragend gewelf of een stenen balk geen grote ruimten kan overspannen, verrezen er smalle gebouwen met één verdieping.

Op het eerste gezicht lijkt het alsof Angkor Wat van zandsteen is gebouwd, maar dat is niet alleen gebruikt voor de bekleding of voor bepaalde bouwkundige elementen. Archeologen hebben greppels onder de gebouwen gegraven om te kijken hoe de fundering eruitzag. Deze bleek te bestaan uit lagen zand en kleine zandstenen keien, bedekt met dikken plakken lateriet. Dit is een plaatselijke grondsoort die bij blootstelling aan lucht hard wordt en in stukken kan worden gesneden. Het grootste deel van het werk werd waarschijnlijk verricht door ongeschoolde arbeiders. De terrassen van Angkor Wat rusten dus op hele gewone funderingen, waardoor het niet zozeer een architectonisch wonder lijkt, maar meer een illusie van pracht en praal.

Gewijd aan Visjnoe

Aan Angkor Wat zijn verschillende functies toegeschreven, zoals een sterrenwacht, een weergave van de vier tijdperken van het hindoeïsme, of een model van de hemelse stallen van de god Indra. Inmiddels wordt aangenomen dat het een tempelmausoleum is, net als de andere getrapte piramiden in de stad. Sommige Khmerheersers aanbaden Shiva, Indra of Boeddha, maar Suryavarman II wijdde zijn monument aan Visjnoe. Dit kan de ongewone oriëntatie op het westen verklaren, de windrichting die bij Visjnoe hoort. Na zijn dood kwam Suryavarman bekend te staan als Paramavisnuloka, “hij die naar de verheven verheven wereld van Visjnoe is gegaan”. Zijn monument werd het middelpunt van zijn rouwcultus, zijn gecremeerde resten werden mogelijk in de belangrijkste schrijn bewaard.

De religieuze activiteiten in Angkor Wat vonden plaats onder leiding van een groot aantal dienaren, die werden geholpen door ondergeschikten. Het was een stad in een stad. Er is niet bekend hoeveel mensen er in Angkor Wat werkten , een inscriptie op de Ta Phrom, een kleiner tempelmausoleum dat tussen 1181 en 1219 werd gebouwd, staat een aantal van 80.000. Misschien hebben we er op de open plekken in de buitenste hof van Angkor wat gebouwtjes gestaan waar deze mensen hebben gewoond. Het zijn alleen de goden die een huis van steen konden hebben.

Angkor Wat is meer dan alleen maar een enorm tempelmausoleum. Het is een microkosmos die de tempel, het land en het heelal vertegenwoordigt. Een aantal wetenschappers wil hebben dat het beeld in de belangrijkste schrijnkamer niet alleen Visjnoe uitbeeld, maar ook Suryavarman II, en dat de negentien beelden van Visjnoe’s avatara, de gedaanten waarin hij kon verschijnen, de negentien provinciegouverneurs van Suryavarman II voorstellen. Anderen denken dan weer dat het gebouw zelf een model van het heelal is: de gracht en de buitenmuur staan voor de oerzee en de cakravala, de bergketen die het heelal omringt. De centrale toren en de vier andere torens beelden de vijf toppen van de berg de Meru uit, het hart van het heelal, waarop de stad der goden is gebouwd. Het is heel goed mogelijk dat het gebouw ook bepaalde aspecten uit de Hindoetraditie moest uitdrukken. Op de bas-reliëfs zijn immers ook de onderwereld, de schepping van het heelal, de Ramayana en de Mahabaharata afgebeeld.

Angkor Wat drukte duidelijk de glorie en de macht van Suryavarman II en zijn persoonlijke god uit. Helaas trok de bouw van dit wonder een zware wissel op de rijkdom van de staat en waren de gevolgen voor zijn opvolgers ingrijpend.
© 2008 - 2024 Beth, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Hoe bezoek ik Angkor Wat in Cambodja; tips en adviezenHoe bezoek ik Angkor Wat in Cambodja; tips en adviezenAngkor Wat, gelegen in de provincie Siem Reap in Cambodja, is de belangrijkste tempel van het tempelcomplex Angkor, één…
Cambodja, een land met een wereldwonder!Cambodja, een land met een wereldwonder!Het toerisme is in Cambodja nog maar weinig ontwikkeld, ook al beschikken ze over misschien wel de mooiste tempel ter we…
Het rijk van de KhmersHet rijk van de KhmersIn de negende eeuw ontwikkelde zich een nieuw rijk, genaamd het Khmer-rijk. Dit rijk bevond zich in wat nu Zuidoost-Azië…
Zelfstandig rondreizen en Backpacken in CambodjaCambodja is een geweldig en veilig land om te backpacken en op jezelf rond te reizen. Cambodja heeft prachtige tempels,…
De Nascalijnen in PeruAan de rand van het Andesgebergte en vlakbij één van de meeste dorre woestijnen ligt Nasca, een dorpje van 25.000 inwone…
Beth (18 artikelen)
Gepubliceerd: 25-07-2008
Rubriek: Kunst en Cultuur
Subrubriek: Diversen
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.