Sint-Maarten, feest op 11 november!!

Onder andere in het Noorden van Nederland doen de kinderen tot een jaar of 14 ieder jaar op 11 november mee aan Sintmaarten. Ze lopen langs de deuren, zingen een liedje en proberen zo zo veel mogelijk snoep op te halen. Dit doen ze niet zomaar, ze lopen met zelfgemaakte lampions, met een lichtje er in. Hier een stukje geschiedenis en een aantal knutselideeën om zelf een lampionnetje te maken.

Geschiedenis

Allereerst natuurlijk een stukje geschiedenis over Sint-Maarten, dat lang geleden begon, toen Martinus geboren werd.

Martinus

In het jaar 316 na Christus werd in Hongarije een jongen, genaamd Marinus, geboren. Hij ging in het leger en op achttienjarige leeftijd liet hij zich dopen. Hij stopte bij het leger, werd monnik en stichtte in Frankrijk verscheidene kloosters. In 372 werd hij gekozen tot bisschop van Tours en daar werd hij ook op 11 november 397 begraven.

Martinus werd vereerd om zijn liefdadigheid. Hij kwam bijvoorbeeld, toen hij nog soldaat was, in de poort van Amiens een bedelaar tegen, die het koud had. Soldaat Martinus sneed zijn rode mantel in tweeën en schonk de helft aan de bedelaar.
Op de feestdag van de heilige Martinus wed het gebruikelijk om de kinderen iets te geven. Dit werd nog bevorderd doordat 11 november (dus na zijn sterven) het begin was van de vastentijd vóór Driekoningen op zes januari.

De verering van Martinus bleef niet beperkt tot Frankrijk, maar verspreidde zich over heel Europa. Ook in Nederland zijn er enkele kerken naar hem vernoemd. Hij bleef ook in protestantse gebieden in ere, zelfs na de Reformatie. 11 November werd echt gevierd, omdat dit niet alleen zijn stervensdag was, maar ook zijn doopdag.

In de 20ste eeuw is het Sint-Maarten feest erg verandert. Een aantal fasen die het feest doorgemaakt heeft;

• Met Sint-Maarten langs de deuren gaan en zingen om wat snoep of ook wel geld was aan het begin van de twintigste eeuw iets voor arme kinderen, ouders van bij rijkere gezinnen zouden zich hiervoor schamen.

• In de jaren '20- en '30 verandert deze houding. Mensen begonnen het Sint-Maarten lopen als een volksgebruik te zien en iedereen deed mee. Helaas vonden winkeliers en oudere mensen dit gebruik wel hinderlijker worden op deze manier, omdat er later op de avond een hoop tramelant van kwam. Oudere kinderen begonnen vuurtjes te stoken en met vuurwerk te knoeien..

• Een toevallige omstandigheid was dat het feest van Sint-Maarten, 11 november, samenviel met Wapenstilstandsdag, waarop sinds 1918 het einde van de Eerste Wereldoorlog werd herdacht. In de jaren dertig werd de Sint-Maarten optocht dan ook meer een demonstratie voor de vrede. De lichtjes werden zo een soort vredeslichtjes. De kinderen zelf vonden dit geen probleem, maar mensen die veel van de volkstraditie hielden wel.

• In de jaren '50 en '60 speelden katholieke jeugdorganisaties zoals het 'Jongensgilde' en 'Jong Nederland' een actieve rol bij het Sint-Maartensfeest. Zij organiseerden in steden en dorpen optochten, die afgesloten werden met een groots Sint-Maartens vuur. Aan het einde van de jaren zestig neemt de deelname van de Katholieke jongeren geleidelijk af.

• Afgezien van vieringen in scholen met antroposofische grondslag, lijkt de huidige Sint-Maartensviering niet meer zo idealistisch te worden gevierd. Wel wordt vaak in algemene termen gewezen op de symboliek van het licht in het donker, en wordt hier en daar opgeroepen tot vormen van liefdadigheid. Het rondgaan met lampionnetjes en het zingen van Sint-Maartensliedjes zijn tegenwoordig in de eerste plaats bedoeld om de kinderen een paar spannende uren te bezorgen, en voor de kinderen zelf natuurlijk om zo veel mogelijk snoep op de halen. Het komt tegenwoordig ook in meer gebieden van Nederland voor dan het oorspronkelijk in Limburg, Noordelijke provincies en het Ij was.

Knutselideeën om zelf een lampion te maken

Pakhuis

Nodig:

• Stevig karton,
• Gekleurd vloeipapier,
• Schaar/mesje,
• Stift,
• Lijm en/of plakband.

Hoe maak je het?

• Teken op stevig karton 4 zijden van een mooi pakhuis, aan elkaar vast. Denk aan mooie trappendaken! Één van de laatste zijden moet ongeveer 1 cm uitsteken, om later het pakhuis in elkaar te kunnen zetten.
• Knip/snij het pakhuis uit en knip/snij ook meteen een vierkant voor de onderkant van het pakhuis. Dit vierkant moet aan alle kanten 1 cm langer/breder zijn, om het goed vast te kunnen plakken.
• Knip/snij raampjes en deurtjes uit het pakhuis in verschillende vormen. Denk aan raampjes met luiken! Plak gekleurd vloeipapier achter de ramen en deuren, zodat het mooi door gaat schijnen als je je lichtje er in hangt.
• Plak het pakhuis in elkaar met lijm of plakband. Plak ook de bodem er aan vast, door de rand van 1 cm ‘om het pakhuis heen’ te vouwen.

Pompoen gezicht

Nodig:

• Mooie grote pompoen,
• Mesje (voorzichtig!!),
• Lepel,
• Eventueel een voorbeeldje van internet.

Hoe maak je het?

• Snij het bovenste kapje van de pompoen af, zodat je hem makkelijk uit kunt hollen.
• Hol de pompoen uit. Zorg er voor dat er een rand van ongeveer 1,5 tot 2 cm overblijft!! Het uithollen gaat meestal het makkelijkst met een lepel.
• Snij ogen, neus en mond uit de voorkant van je pompoen, en klaar is Kees!

Een pompoen staat ook leuk bij de voordeur met een waxinelichtje er in, om andere kinderen te verwelkomen!

Vis

Nodig:

• Kranten (veel!!)
• Behangers lijm,
• Ballon,
• Gekleurd vloeipapier,
• Naald,
• Schaar.

Hoe maak je het?

• Blaas de ballon op, knupje er in en bekladder de hele ballon (met uitzondering van de top) met kranten, vol met behangerslijm. (vieze handen en kleren krijgen mag, gaat er met water gewoon weer uit!)
• Na ongeveer 5 lagen kranten begin je met vloeipapier. Doe hier ook nog eens 3 lagen van, met verschillende kleurtjes wordt het het mooist!
• Laat de boel minstens 1 dag drogen.
• Prik de ballon lek als hij helemaal droog is.
• Prik/knip gaatjes en leuke vormpjes (niet te groot!) in de vorm.
• Knip vissenvinnen, oogjes etc. en plak deze er op. Je lichtje kan door het gat in de vorm.

Van de krantenvorm kan je nog véél meer leuke dingen maken; een muis, vogel of olifant, bedenk het zelf maar!