Kersttradities in Frankrijk en hun ontstaan

Kersttradities in Frankrijk en hun ontstaan Een van de eerste kerstbomen die in Frankrijk werd gezet, is die van de hertogin van Orleans, Hélène de Mecklembourg. Zij bracht dit gebruik mee uit haar thuisland: Duitsland. Maar de traditie van de kerstboom zou veel ouder zijn. In 573 al zette een Ierse monnik reeds een kerstboom. Ook de kerstman kende een zekere evolutie in Frankrijk. En in de Provence heeft men wel een zeer speciale kerststal: eentje met Santons. Nog in de Provence eet men traditioneel dertien kerstdesserten, waarbij ieder dessert voor een Christelijk figuur staat.

De eerste kerstboom in Frankrijk

Hertogin van Orléans

1837. In het Palais des Tuileries, in Parijs, zet de Hertogin Van Orleans, Hélène de Mecklembourg voor de eerste maal een kerstboom op. Iedereen is verbluft. De Hertogin heeft dit gebruik meegebracht uit haar geboorteland, Duitsland. Daar is het de gewoonte om echte kerstbomen op te zetten met suikergoed en kleine cadeautjes in voor vrouwen en kinderen. Het gebruik wordt al snel overgenomen in heel Frankrijk.

Gebruik toch ouder

Toch was dit niet de eerste kerstboom die ooit in Frankrijk werd gezet. Op het einde van de zestiende eeuw was het in de Elzas de gewoonte dat er kerstbomen worden opgezet, versierd met papieren roosjes in verschillende kleuren, met appels, met hosties en met suikergoed. Maar ook in andere streken werd het stilaan overal een gewoonte. Kerstballen bestonden nog niet. In de bomen hingen kleine pakjes en snoepgoed.

Pakjes in de boom

Met een systeem gebaseerd op een loterij werden de pakjes aan de boom verloot onder de aanwezige gasten. In de pakjes zaten kleine geschenkjes zoals boeken, suikergoed, poppen en poppenspulletjes, tollen, etc.

Een kerstboom op wieltjes

In rijke gezinnen werd de boom soms op een spectaculaire manier binnengebracht. Zo is er een getuigenis uit 1855 uit Rouen, waarin verteld wordt hoe de volledig versierde kerstboom op een karretje getrokken door twee honden de huiskamer werd binnengerold. Moet een indrukwekkend en prachtig zicht zijn geweest! Door toedoen van magazines en kinderboeken raakte de kerstboom langzaam maar zeker ook tot bij de gewone mensen in de Franse huiskamers.

De eerste kerstboom ooit

537

De Christelijke traditie vertelt dat de traditie van het kerstboomzetten dateert uit 537. Toen reeds zou een Ierse monnik, Colomban, de boeren en herders verzameld hebben rond een besneeuwde kerstboom waarin een kruis flikkerde. Het kruis symboliseerde het licht gebracht door Jezus.

Middeleeuwen

Maar ook in de Middeleeuwen zijn er getuigenissen die bevestigen dat men reeds kerstbomen opzette. Daar symboliseerde de kerstboom de boom uit het Aards Paradijs, omdat de spar die als kerstboom dient nooit verwelkt en omdat groen de kleur van de hoop is. Nochtans vindt men kerstbomen vooral terug in Protestantse landen, die op die manier het zetten van een kerststal wilden vermijden.

De kerstman in Frankrijk

In Duitsland wordt Sinterklaas vervangen door de Weihnachtsmann. Emigranten nemen deze figuur, en de traditie er rond, mee naar de Verenigde Staten. In de negentiende eeuw steekt de figuur van de kerstman de Oceaan terug over en verovert hij de landen van het zuiden van Europa. Al snel neemt hij de plaats in van het kindje Jezus dat tot dan toe verantwoordelijk was voor het brengen van de cadeautjes op kerstdag. Nochtans werd hij in zeer katholieke middens geweerd als de duivel, vanwege te commercieel. Op 24 december 1951 werd het beeld van de kerstman zelfs verbrand voor de kathedraal van Lyon. Maar nu heeft hij zijn plaatsje veroverd in alle Franse huisgezinnen en brengt hij in de nacht van 24 op 25 december trouw de pakjes voor brave kindjes. Hiervoor zetten de Franse kinderen hun schoen(en) klaar op 24 december, net als wij doen voor Sinterklaas. Inderdaad, hun schoen en niet hun sok zoals in Amerika. Getuige hier de tekst van Franse kerstliedjes zoals bijvoorbeeld in "Petit Papa Noël".

Bron: Hrohmann, PixabayBron: Hrohmann, Pixabay

Santons

In de Provence worden er in de kerststal ook een heleboel santons gezet. Santons komt van santoun, wat kleine heilige betekent. De echte Provençaalse kerststal werd in Marseille gemaakt door meester pottenbakker Lagnel. Naast Maria, Jozef, Jezus, de os en de ezel staan er nog talrijke figuurtjes uit klei. Het zijn lokale of regionale figuren. Herders, boeren, boerinnen en ambachtslui allerhande. Typisch zijn de mannenfiguren met de zwarte hoed. Herkenbare figuren in de kerststal, die het kerstgebeuren en dus de Christelijke gedachte dichter bij de mensen moeten brengen.

De dertien kerstdesserten

Nog in de Provence moeten de mensen traditioneel van de dertien kerstdesserten eten. De dertien desserten zijn onder andere een pompe à l'huile, mendiants (studentenhaver), gedroogd fruit, calissons (snoepjes), bugnes (koekjes in olie gebakken) en nougat. Oorspronkelijk stond ieder dessert voor een Christelijke figuur, nu is die betekenis grotendeels verloren gegaan.

De eerste kerststallen

Ook de Heilige Franciscus van Assisen wou Kerstmis dichter bij de mensen brengen. Hij liet dus voor de lokale boeren een kerststalletje opzetten met de Maagd Maria, Jozef, herders en de Drie Wijzen. Na de dood van Franciscus van Assisen houden de Franciscanen deze traditie in ere. De oudst gekende kerststal naast een kerk is die van Praag uit 1562.
© 2010 - 2024 Mapa, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Kerst en oudejaar: specifieke woordenschat in het FransKerst en oudejaar: specifieke woordenschat in het FransJe wilt je kerstfeest en je overgang van oud naar nieuw in het Frans uitleggen. Maar... je hebt niet genoeg woordenschat…
Hoe wordt kerst wereldwijd gevierd?Hoe wordt kerst wereldwijd gevierd?Wij vieren in Nederland kerst met de familie of het gezin. Er staat een kerstboom in de woonkamer, met misschien wel een…
Kerstvieringen over heel de wereldIn elk land wordt er kerst gevierd, elk op zijn eigen manier. Lees hoe ze over de hele wereld kerst vieren. Hoe wordt er…
Kerst gewoontesKerst of kerstmis is een belangrijk jaarlijks feest voor iedereen. De oorspronkelijke gedachte achter kerst is de geboor…

Vuurwerk en kinderen, hoe houd ik het veilig?Vuurwerk en kinderen, hoe houd ik het veilig?Ieder jaar met oud en nieuw gebeuren er weer veel ongelukken met vuurwerk. Helaas zijn hier ook veel kinderen bij betrok…
Langer genieten van de kerstboomLanger genieten van de kerstboomNa sinterklaas wordt het weer tijd om een kerstboom in huis te halen. Volgens de traditie staat deze tot Driekoningen, o…
Bronnen en referenties
  • 2000 ans de vie quotidiennne en France - Sélection du Reader's Digest
  • TV5monde - quiz
  • Afbeelding bron 1: Hrohmann, Pixabay
Mapa (704 artikelen)
Laatste update: 15-01-2017
Rubriek: Kunst en Cultuur
Subrubriek: Feestdagen
Bronnen en referenties: 3
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.