Familiale feestdagen in Rome

Familie speelde een belangrijke rol in het Romeinse Rijk. Om de familie en de voorvaderen te eren, was er een jaarlijks terugkerende reeks feesten en festiviteiten.

Parentalia

De Parentalia, ofwel dies parentales, voorvaderlijke dagen, was een festival dat duurt van 13 tot 21 februari. Dit was een activiteit dat voornamelijk zich in de huiselijke kring afspeelde, waar iedere familie voor zich de betreffende voorvaderen van hun geslacht eerden en rouwden om hun dood. Desalniettemin was het een zeer belangrijk festival voor de Romeinen, waarbij ondanks de private aard van het eren van de voorvaderen er toch een publieke ceremonie werd gehouden.

Op de ides van de maand Februarius, de 13e, werd het festival van de Parentalia ingeluid door een Vestaalse maagd, die nabij de Tarpeïsche Rots een offer bracht. De maagd offerde hier onder andere zout, graan en brood doordrenkt met wijn aan de zogenaamde manes. De manes waren godheden, die overleden geliefden voorstelden. Men hoopte hierbij de band met de geesten van de overledenen te sterken. Hierbij werden de goede aspecten van deze manes aangesproken, terwijl het festival van de Feralia gericht was op de negatieve aspecten.

Verder waren met ingang van de Parentalia alle tempels gesloten, waren huwelijken verboden en werden alle overheidsaangelegenheden gepauzeerd. Dit zou duren tot de Caristia, waarover later meer.

Feralia

De Feralia luidde het eind van de Parentalia in en vond plaats op de laatste dag van het laatsgenoemde festival, de 21e. Deze feestdag was gewijd aan de manes, de geesten van de overledenen die we ook al bij de Parentalia tegenkwamen. Bij de Feralia werden opnieuw offers gebracht aan de manes, maar dit keer om hun eventuele kwaadaardige bedoelingen in de kiem te smoren. Dit deden ze met een vast offer, namelijk hetzelfde als wat de Vestaalse maagd tijdens de Parentalia had geofferd, namelijk zout, graan en met wijn doordrenkt brood. De families deden dit nu echter zelf. Over eventuele publieke ceremonies tijdens de Feralia is niets overgeleverd.

Verder beschrijft Ovidius een zeer gecompliceerd ritueel dat alleen bestemd was voor vrouwen. Bij dit ritueel was het de bedoeling om ongewenste geesten van overleden voorvaderen uit de drijven, om zo de reputatie van de vrouwen van een familie in stand te houden en ze te beschermen tegen kwade tongen.

Caristia

Waar de Parentalia en Feralia veelal sombere bedoeningen waren, waar rouw en respect voor de doden centraal stond, was het afsluitende feest van de Caristia een stuk feestelijker. De Caristia vormde de afsluiting van het rouwen, er werd nu niet meer als zodanig stilgestaan bij de overledenen, maar juist op de huidige generatie en de toekomst van de familie. Vaak werd deze periode afgesloten binnen een familie met een groot familiediner, waar de stemming niet meer somber was maar juist vrolijk. Vaak werden dan ook de huisgoden, de Lares, geëerd in de hoop ze gunstig te stemmen en de familie te helpen om een zonnige toekomst tegemoet te gaan.

Lees verder

• Kerst bij de Romeinen: de Saturnalia
• Romeinse oogstfeesten
• Romeinse feestdagen: de Vinalia
• Romeinse feestdagen: de Lupercalia