Verhalen vertellen: de viering van Wereldverteldag

Verhalenvertellers over de hele wereld vieren Wereldverteldag, in Nederland net zo goed als in Oeganda. In Rusland net zo goed als in Frankrijk. Wanneer wordt 'Wereldverteldag' gevierd? Wat is het doel van dit culturele, internationale evenement? Doelen zijn uiteraard plezier in het vertellen van en luisteren naar verhalen. Zorgen dat dit vertelfeest PR tot stand brengt voor het verhalen vertellen als podiumkunst. Een vorm van wereldorientatie. Maar ook verbondenheid scheppen tussen verhalenvertellers onderling. Een nog jonge, maar waardevolle volkskunst en een nieuwe traditie!

Verhalenvertellers vieren Wereldverteldag aan het begin van de lente of herfst

Wereldverteldag wordt ieder jaar gevierd op 20 maart. Deze datum is door verhalenvertellers uitgekozen omdat op het noordelijk halfrond dan de lente begint en op het zuidelijke halfrond de herfst. Wereldverteldag wordt daardoor dag en nacht gevierd. Als de ene helft van de wereld nog slaapt, is de andere helft van de wereld al aan het vertellen. De verhalen reizen zo met de tijdzones mee.

Aan deze datum wordt door vertellers niet krampachtig vastgehouden. Als Wereldverteldag op een zaterdag valt en een verhalenverteller wil op een school vertellen, dan wordt door hem Wereldverteldag gewoon twee daagjes opgeschoven. Wel zal deze verteller aan zijn publiek vertellen wat de officiële datum is en waarom deze datum gekozen is.

Hoe wordt Wereldverteldag gevierd voor vertellers?

Door verhalen te vertellen! Bestaande verhalen of zelfgemaakte verhalen. Korte verhalen of lange. Ware verhalen of gefantaseerde verhalen. Alles kan en alles mag. Men vertelt aan kinderen of aan volwassenen. Met of zonder attributen, met of zonder verkleedpartijen. Soms vergezeld van muziek, soms door een gezelschap van vertellers en soms helemaal solo. Het kan buiten en het kan binnen gebeuren. Verhalenvertellers laten hun creativiteit de vrije loop.

Gratis vertellingen beluisteren!

En, misschien wel heel bijzonder in deze verzakelijkte wereld, vrijwel alle vertellers doen dit op deze dag helemaal gratis. Hoogstens moet u soms betalen voor een niet verplichte consumptie.

Wereldverteldag vieren vanwege het bestaan van de Vertelkunst

Op Wereldverteldag vieren vertellers het bestaan van de vertelkunst. Door gratis en voor zoveel mogelijk doelgroepen te vertellen willen zij een steeds groter publiek kennis laten maken met de vertelkunst. Daarom proberen deze ambachtslieden en kunstenaars ook de media te informeren: landelijk en lokaal.

Symboliek: verhalen verbinden mensen

Door in de hele wereld op dezelfde dag te vertellen wordt gesymboliseerd dat verhalen mensen met elkaar verbinden. Als een hele groep luisteraars hetzelfde verhaal hoort, maken zij en de verhalenverteller deel uit van een wereld: de wereld die door dat ene verhaal wordt verbeeld.

Reizen door de wereld en door de tijd

Verhalen reizen van oudsher zowel door de wereld als door de tijd. Door de wereld omdat in meerdere landen verhalen bestaan die qua inhoud duidelijk aan elkaar verwant zijn. Het verhaal van Assepoester is bijvoorbeeld zowel in Duitsland als in Frankrijk door verschillende onderzoekers opgetekend. Door de tijd omdat vertellingen, of het nu sagen, mythen, legenden of sprookjes zijn, eeuwenlang van generatie op generatie doorverteld zijn tot ze uiteindelijk door iemand op papier werden gezet.

Vertellen met een thema over de hele wereld

Om de verbondenheid van mensen over de hele wereldbol te benadrukken door het vertellen, worden er wereldwijd verhalen verteld met eenzelfde thema. Ieder jaar opnieuw overleggen vertellers uit allerlei landen met elkaar daarover. Dat moet ook zo gebeuren om te garanderen dat iedere verteller, ongeacht zijn nationaliteit, er mee uit de voeten kan.

Om een paar voorbeelden te geven: in 2009 was het thema ‘buren’, in 2010 was het ‘licht en schaduw’, in 2011 gingen de verhalen over water. In 2012 waren ‘bomen’ het onderwerp van de verhalen zijn. In 2013 was het thema van Wereldverteldag 'Noodlot en Fortuin', ook wel genoemd 'Mazzel en Misère'. Het thema van Wereldverteldag 2014 was draken en andere monsters.... In 2015 was het thema: 'Wensen'.

Ook hier geldt, net als met de datum, dat vertellers ook van het thema af mogen wijken. Stel dat een bepaalde stad al een belangrijk themafeest heeft rond die datum, dan kunnen de vertellers uit die stad daar natuurlijk gerust op aansluiten.

Het logo van WVD

De verbondenheid wordt ook benadrukt door in de publiciteit overal hetzelfde logo te gebruiken: vijf mens-figuren die elkaar achterna lijken te lopen.

Misverstanden rond het vertellen van verhalen

Een reden om gratis op te treden is dat vertellers graag een aantal misverstanden uit de wereld willen helpen.

Voorlezen is vertellen

Vaak wordt gedacht dat vertellen hetzelfde is als voorlezen. Maar voorlezen doe je uit een boek en vertellen doe je uit je hoofd. 'By heart’, zoals de Engelsen het zo mooi uitdrukken.

Verhalenvertellers zijn er voor kinderen

Een ander veel voorkomend misverstand is dat luisteren naar een verhaal bedoeld is voor kinderen. Weinig volwassenen weten dat zij net zo geboeid kunnen raken door een goed verhaal als peuters, kleuters, kinderen uit het basisonderwijs, middelbare scholieren en studenten. Vertellen is voor iedereen.

Verhalen zijn sprookjes

Tot slot nog een hardnekkig misverstand dat deze artiesten graag willen opheffen: er worden door hen beslist niet alleen maar sprookjes verteld. Alle soorten verhalen kunnen worden gebruikt.

Wereldverteldag in Nederland begon met de nationale verteldagen

De eerste aanzetten tot Wereldverteldag waren nationale verteldagen. Zweedse vertellers lijken de eerste te zijn geweest met hun nationale verteldag. Dat was in het jaar 1991. Met vallen en opstaan is er een traditie ontstaan van het vieren van nationale verteldagen in diverse landen.

Ieder land nog een eigen vertelthema

In Nederland was dat van 2004 tot en met 2008. De landen kozen toen zelf hun thema. Nederland gebruikte o.a. de thema’s reizen en dromen. Brede thema’s die vertellers ruim kunnen en mogen interpreteren. Zo mocht het reizen het echte reizen zijn van Katwijk naar Pieterburen, maar ook het reizen door je eigen fantasie.

In 2009 deden de Nederlandse vertellers voor het eerst mee met Wereldverteldag. Het stimuleren en ondersteunen van deze feestdag wordt in Nederland gedaan door de stichting Vertellen. Een stichting die, kort gezegd, het stimuleren van het vertellen en vertellers tot doel heeft. Van meet af aan is er met diverse organisaties samengewerkt: bijvoorbeeld met het Nederlands Centrum voor Volkscultuur of met de NS of met de ANWB. Zo probeert men zoveel mogelijk publiciteit te genereren.

Conclusie over de wereldwijde viering van de verteldag van het jaar

Door op een dag over een thema te vertellen is het feest voor mensen overal op aarde. Een nieuwe traditie ontstaan uit een eeuwenoud ambacht.

Lees verder

• Verhalen vertellen of voorlezen: Hoe kies je je verhaal?
• Verhalen vertellen of voorlezen in het Basisonderwijs
• Verhalen vertellen: wat doet een verhalenverteller
• Voorlezen en vertellen met alle zintuigen: redenen en tips
• Geheugen bij dementie stimuleren door sprookjes voorlezen