Hoe je van bier drinken een held wordt (Jantje van Sluis)

Van bier drinken gaat je reactievermogen sterk achteruit. Je mag niet meer aan het verkeer deelnemen, en de volgende dag heb je meestal een flinke kater. Toch is er ook een oude volkslegende over een man genaamd “Jantje” die met bier drinken vele doden wist te voorkomen. Jantje is één van de vergeten helden van Nederland. Er is nog een beeldje in het Belfort van Sluis te bezichtigen dat Jantje van Sluis heet. Het verhaal speelt zich af in Sluis ten tijde van de Tachtigjarige oorlog (1568 – 1648). Sluis was toen een vestingstadje dat zich aansloot bij de rebellen. Dit is het verhaal van Jantje van Sluis.

Sluis in de 16de en begin 17de eeuw

Sluis is tegenwoordig een gemeente in de provincie Zeeland. Om precies te zijn ligt Sluis in Zeeuws-Vlaanderen dicht bij de grens met België. Sluis was gesticht in omstreeks 1280 en was in de 14de en 15de eeuw dankzij zijn waterverbinding met Brugge een belangrijke stad. In 1568 kwamen de Nederlanden in opstand tegen hun landsheer Filips II. Deze Filips II was ook de koning van Spanje. De landsheer (Filips II) bevond zich daardoor vooral in Madrid. De vertegenwoordiging liet hij over aan de Hertog van Parma (Alexander Farnese). De Hertog van Parma veroverde in 1587 de stad Sluis. In 1603 vond bij Sluis een zeeslag plaats tussen de Spanjaarden en de opstandelingen. Deze slag werd onbeslist.

Sluis werd in 1604 veroverd op de Spanjaarden door Prins Maurits. De Spanjaarden wilde deze stad weer terugveroveren omdat in de stad het grootste kasteel van Nederland stond. Tevens waren de wachthuizen bij de poort tot de stad na de laatste belegering nog niet herbouwd. Daarom werd in 1606 een Spaanse troepenmacht van 3.600 soldaten naar de stad gestuurd.

Belfort van Sluis

De Belfort van Sluis is de enige Belfort in Nederland. Een Belfort is een gebouw met een hoge vierkante toren. In Sluis diende dit gebouw als raadhuis. Het gebouw was na het kasteel het veiligste gebouw in de stad In de toren werden ook de klokken van de stad gehangen. Deze klokken moesten echter wel opgewonden worden. Door de hoogte van de toren van de Belfort werd deze gebruikt als uitkijktoren om vijanden te zien aankomen en stadsbranden snel te zien.

Bredevoort (14 maart1606 – 22 maart 1606)

Bredevoort is een vestingstadje in Gelderland en ligt tegenwoordig in de gemeente Aalten. Tijdens de Tachtigjarige oorlog werd dit stadje veroverd door de Spanjaarden met een list.

Een groep ruiters onder leiding van een Fransman in Spaanse dienst, Louis de Comboursier (Markies van Terrail) deed zich voor als opstandelingen en reed naar de poort van het stadje. Zij vroegen om onderdak binnen de muren van het stadje. Terwijl de conversatie met de poortwachters op de muren bezig was plaatste een aantal afgestegen ruiters mijnen tegen de poort. Na de explosie wisten de ruiters de stad binnen te dringen en moorden en verkrachte er lustig op los. Het kasteel van Bredevoort wisten ze echter niet te veroveren. Het kasteel en vestingstadje werd 8 dagen later door de soldaten van de opstandelingen ontzet.

De aanval op Sluis door de Spanjaarden (12 juli 1606)

De Spaanse soldaten wisten dat een beleg en aanval op de stad gevaarlijk zou zijn en met 3.600 soldaten gedoemd om te mislukken. De bevelhebber van de soldaten die Sluis moesten veroveren was dezelfde Louis de Comboursier (Markies van Terrail) als de commandant van de ruiters die Bredevoort met een list hadden veroverd. De oostpoort van de stad Sluis werd licht bewaakt omdat men daar een aanval niet waarschijnlijk achtte. De oostpoort kon men immers alleen bereiken als men langs diverse verdedigingswerken een aantal kilometer verderop zou kunnen komen. Louis de Comboursier lukte het echter wel en trok met zijn soldaten langs de verdedigingswerken.

De List

De verzamelde Spaanse soldaten bij de oostpoort zouden wachten met een aanval tot de klokken van de stad (in de Belfort van Sluis) een bepaald tijdstip ‘s nachts zouden luiden. In de tussentijd zou een klein gedeelte van de soldaten een afleidingsmanoeuvre uitvoeren bij de zuidpoort.

Jantje een geluk bij een ongeluk

Verantwoordelijk voor de klokken was Jantje. Hij was de officiële klokkensteller van Sluis. Jantje was echter die dag naar de kermis in Sluis geweest en had iets teveel biertjes gedronken. Met een kater gaf hij zijn zoon en zijn neef opdracht om de klok in de Belfort op te winden. Deze onkundige zoon en neef hadden echter de klok te strak aangedraaid met het gevolg dat de klok niet sloeg op het hele uur dat de aanval zou moeten beginnen.

De Spaanse soldaten bij de zuidpoort en de oostpoort vreesden nu dat de aanval verraden was en werden bang. Louis de Comboursier stuurde ver na het verstrijken van het tijdstip van de aanval een groep van drie soldaten zwemmend over de gracht om mijnen te plaatsen tegen de oostpoort. Deze soldaten slaagden in het opblazen van een deel van de oostpoort. Een bres breed genoeg voor twee werd in de oostpoort geslagen door de explosie. Het leed was echter al geschiedt. De Spaanse soldaten waren bang voor verraad en slechts een deel van de soldaten bestormden de bres. Vijftien poortwachters waren intussen naar de oostpoort gerend en hielden de Spanjaarden tegen. Toen de Spaanse soldaten dit zagen weigerden velen om aan te vallen. Ze waren ervan overtuigd dat de aanval verraden was. Door de explosie was ondertussen het garnizoen van de stad gewekt. Ook zij kwamen half gekleed aangerend om de Spanjaarden te verdrijven. Toen ook een kanon werd afgevuurd op de verdringende Spaanse soldaten aan de oostpoort vielen er vele slachtoffers onder de Spaanse soldaten. Zij trokken zich terug. Helaas voor de Spaanse soldaten waren de soldaten van de verdedigingswerken een aantal kilometer verderop ook gewekt door de knallen. Zij konden ook veel vluchtende Spaanse soldaten doden.

Moraal

Het verhaal van Jantje van Sluis is een volkslegende geworden. De werkelijkheid is dat de klokken al een aantal dagen kapot waren. De legende klonk echter beter. Nog steeds staat er een houten beeldje uit de 15de eeuw in het belfort van Sluis met de naam Jantje. Het dronken zijn, en daardoor niet je plicht kunnen vervullen is misschien niet echt een goed voorbeeld van een held maar blijft wel een mooi verhaal.

Lees verder

• De reus van Lutjebroek
• Overwinnen of sterven (majoor Landzaat)