Zenobia, koningin van de woestijn

Zenobia was koningin van de stad Palmyra in de derde eeuw na Chr. en veroverde in deze positie een groot rijk, totdat ze door de Romeinen tot staan werd gebracht.

De afkomst van Zenobia

Zenobia werd in Palmyra (in het huidige Syrië) geboren en groeide daar ook op. Ze was de dochter van een belangrijke aanvoerder, Zabai ben Salim ook wel bekend als Aurelius Zenobius. Deze laatste naam, Aurelius, duidt er op dat de familie van vaderskant het Romeinse burgerschap hadden verkregen. Haar moeder was waarschijnlijk van Egyptische afkomst, gezien het feit dat Zenobia de Egyptische taal vloeiend sprak en een grote voorkeur voor dat land voelde.

Palmyra

Palmyra (Palmyra, stad van koningin Zenobia) in deze tijd was niet slechts een oase in de woestijn, maar een belangrijke stad, het kruispunt van verschillende handelsroutes en een brug tussen de Parthen in het oosten en de Romeinen in het westen. Rond 114 na Chr. was de stad deel uit gaan maken van het Romeinse Rijk, maar bleef een grote vrijheid houden, waarbij de Romeinen gebruik maakten van beroemde Palmyreense boogschutters om het Rijk te beschermen tegen de dreiging uit het oosten. In de derde eeuw riep Keizer Septimius Severus Palmyra uit tot kolonie en vanaf dat moment begonnen veel Palmyrenen Latijnse namen aan hun Semitische toe te voegen. In 227 werd het Parthische Rijk ingenomen door de Sassaniden (een Perzische stam) en werd de situatie in het oosten van het Romeinse Rijk opnieuw bedreigd.

Odenathus

Zenobia was een intelligente vrouw, die vloeiend Grieks, Aramees, Egyptische en Latijn sprak. Ze had een voorliefde voor Homerus en Plato en voor geschiedenis in het algemeen. Deze vrouw trok de aandacht van de koning van Palmyra Septimius Odenathus en in 258 werd ze zijn tweede vrouw. Het was ook in dit jaar dat Odenathus Romeins consul werd. In 260 werd de Romeinse Keizer Valerius gevangen genomen door de Sassaniden en vermoordt. Het was Odenathus die die in actie kwam en ten strijde trok, met Zenobia aan zijn zijde. Rond 266 kreeg Zenobia een zoon, Vaballathus. In 267 werden zowel Odenathus als zijn eerste zoon van zijn eerste vrouw vermoordt. Vaballuthus was de opvolger, maar slechts een jaar en dus niet in staat om zijn taak op zich te nemen. Zenobia werd de nieuwe koningin en riep zichzelf en haar zoon uit tot 'augusta' en 'augustus'.

Veroveringen

Zenobia had grote aspiraties en begon al snel haar rijk uit te breiden. Officiëel beweerde ze haar rijk uit te breiden om het te beschermen tegen de Sassaniden in het oosten en zo het Romeinse Rijk, waar ze deel van uitmaakte, te vergroten en te beveiligen. In 269 veroverde ze Egypte, met behulp van haar generaal Zabdas en hun Egyptische bondgenoot Timagenes. De Romeinse prefect probeerde weerstand te bieden, maar werd uiteindelijk door Zenobia onthoofd. Vervolgens riep ze zichzelf uit tot koningin van Egypte. Daarbij beweerde ze af te stammen van Cleopatra. Zenobia was niet iemand die toekeek hoe haar leger ten strijde trok, ze nam zelf actief deel aan de strijd, wat haar veel roem opleverde. Haar rijk werd steeds groter, ze veroverde een deel van Klein Azië, Palestina, Libanon en Syrië en legde zo beslag op belangrijke handelsroutes.

Gevangenschap

De Romeinse keizer had met lede ogen toegezien hoe Zenobia haar rijk ten kosten van het Romeinse Rijk uitbreidde. Uiteindelijk besloot hij de opstandige koningin tot staan te brengen en trok met zijn troepen naar Syrië, om het rijk opnieuw te verenigen. De druppel die de emmer deed overlopen was waarschijnlijk het feit dat Zenobia haar eigen munten liet slaan, met haar eigen beeltenis. In de buurt van Antiochië leverde de Romeinen en de Palmyrenen een korte, heftige strijd die tot een geweldige nederlaag van de Palmyrenen leidde. De Palmyrenen vluchtten naar Emesa (het huidige Homs in Syrië) en vandaar vluchtte Zenobia samen met haar zoon, met behulp van de Sassaniden richting de Eufraat. Daar werden ze echter gevangen genomen door de troepen van Aurelius. De tijd van het Palmyreense rijk was voorbij, degenen die zich niet over wilden geven werden geëxecuteerd.

Een nieuw bestaan

Zenobia en Vaballathus werden meegenomen naar Rome, waarbij Vaballathus tijdens de reis om het leven kwam. In 274 werd Zenobia in gouden ketenen meegevoerd in de overwinningsoptocht van de Aureliaanse troepen. Aurelius was dusdanig van haar waardigheid en schoonheid onder de indruk dat hij haar de vrijheid schonk, waarna Zenobia een ingezetene werd van Tibur (het huidige Tivoli, Italië). Zenobia werd een belangrijke filosofe en sociale figuur. Ze trouwde met een Romeinse senator en kreeg kinderen van hem.