De 1 april viering in Brielle

De meeste mensen denken aan grappen en grollen wanneer ze aan de datum 1 april denken. In het Zuid-Hollandse vestingstadje Brielle is dat heel anders. Daar denken ze aan de bevrijding van de Spanjaarden door watergeuzen in 1572. Op één april verloor Alva zijn Bril, een spreuk die de meeste mensen wel kennen verwijst naar dit feit. Alva verloor Brielle. De stad werd als eerste stad van Nederland bevrijd. Dit feit viert men nog ieder jaar door de geschiedenis na te spelen, de straten te versieren en zich te kleden in de stijl van toen.

De geschiedenis

Tijdens de 80 jarige oorlog, in 1572, zijn De Nederlanden door de Spanjaarden bezet. De Spanjaarden onderdrukken het Nederlandse volk enorm. Zo legt Alva, de Spaanse landvoogd in de Nederlanden, veel maatregels op. 'De tiende Penning' is zo'n maatregel. Er werd belasting geheven op alle roerende goederen, elke tiende penning was voor Alva. Sommige mannen, de watergeuzen, wilden niet voor de Spanjaarden werken, zij verenigde zich op zee en hadden zo een vloot opgebouwd. Om te kunnen overleven deden zij ook wel aan piraterij. Op een dag toen de vloot onderweg naar Emden in Duitsland was, werd de vloot door slecht weer de Maasmond ingedreven. Zij gingen vlakbij Den Briel (het huidige Brielle) voor anker.

Coppelstock, een veerman, ontdekte de vloot op zijn tocht van Maassluis naar Den Briel. Hij ging bij bevelhebber Lumey aan boord en sprak met hem. Lumey was van plan de stad plat te branden en in te nemen. Coppelstock kon hem overtuigen de stad niet te plunderen, maar in te nemen voor de Prins van Oranje. Met de ring van de viceadmiraal van de vloot en Briellenaar Blois van Treslong roeide Coppelstock naar de stad terug. Eenmaal in de stad aangekomen verzocht hij de Vroedschap zich over te geven en de poorten voor het geuzenleger te openen. Een gesprek met burgemeester Koekebacker volgde. Deze burgemeester heulde met de Spanjaarden en hield van de rust in de stad, die de Spanjaarden handhaafden. De Vroedschap wachtte erg lang met het nemen van een beslissing. Lumey werd ongeduldig en kon niet langer wachten. Zijn bemanning ging van boord en nam de scheepsmast mee. Zij rammeiden de Noordpoort onder leiding van kapitein Roobol. Zij overmeesterden het Spaanse leger en namen bezit van de stad. Alle Spanjaarden en de burgemeester werden gevangen genomen. De geuzenvlag werd na een triomftocht op het stadhuis opgehangen. De overwinning werd gevierd. Met deze verovering werd Lumey heer en meester over de stad Den Briel en werd Den Briel 'Eersteling der Vrijheid', oftewel 'Libertatis Primitiae'.

Het spel om de sleutel van de stad

Veel Briellenaren zijn lid van de 1 aprilvereniging. Deze vereniging speelt de geschiedenis ieder jaar na. Er is hier een enorme groep acteurs voor nodig. Deze acteurs kruipen 's morgens vroeg in hun rol als Spanjaard of Geus, waarna ze uit elkaar gaan om ieder hun deel van het spel op te voeren. Veel van de bewoners van de binnenstad zijn ook in historische kledij gehuld en zijn zo het decor voor het spel. Om het spel goed mee te kunnen maken zou men twee jaar op bezoek moeten komen. Om het ene jaar de kant van de geuzen te volgen en het andere jaar de kant van de Spanjaarden.
Het complete programma hoe u het spel het beste zou kunnen volgen vindt u op de website van de vereniging.

Geuzennaald en Spaanse draad

Om zoveel mogelijk inwoners van Brielle aan het spel mee te laten doen wordt er door een aantal vrijwilligers al maanden van te voren hard gewerkt. De dames van de Geuzennaald naaien kleding in de stijl van de geuzen en verkopen deze kleding, om het feest op 1 april te kunnen financieren, in de maand maart vanuit Bastion acht. De dames van de Spaanse draad maken de kleding voor de Spanjaarden. Deze "vijand" is in de tijd rond het spel niet geliefd in Brielle. De Spaanse kleding wordt om die reden dan ook alleen op bestelling gemaakt.

Straatgroepen

Voorafgaande aan 1 april maken de bewoners de straten gezellig. Zij hangen de netten en kleding in de straat te drogen.
Op de dag zelf schuiven buren, vrienden en bekenden bij elkaar aan. Sommige straatgroepen hebben een thema en beelden een beroep uit. Anderen proberen voor te doen hoe men in die tijd leefde. Ouderwetse spelletjes worden gedaan. Er wordt samen gegeten en gedronken. De meeste groepen eten 's avonds de traditionele geuzenmaaltijd, bestaande uit raasdonders, aardappelen, spek, uien en stroop. Deze maaltijd wordt naar gelang aangevuld met tafelzuur, gehakt of salade.

Kalknacht

Op 31 maart is het kalknacht in Brielle. Het is verboden, maar men probeert met kalk ludieke spreuken op de ramen de kalken.
De leuzen kunnen politiek getint zijn, maar ook op de bewoners slaan. Het is de sport om de in grote getale aanwezige politie te slim af te zijn, het is een soort kat-en-muisspel. De boetes kunnen flink oplopen wanneer men betrapt wordt. Of erger, de nacht en volgende dag in de cel moet doorbrengen, zodat de 1 aprilviering gemist wordt.