Het proces tegen Adolf Eichmann

In mei 1960 pakten leden van de Mossad, de Israëlische geheime dienst, Adolf Eichmann op in Argentinië. Eichmann was na de Tweede Wereldoorlog in dit land een nieuw leven begonnen onder de naam Ricardo Klement. Eichmann werd het land uit gesmokkeld en naar Israёl gebracht, waar hij de doodstraf kreeg voor zijn betrokkenheid bij de dood van miljoenen Joden.

Metaalarbeider

Otto Adolf Eichmann werd op 19 maart 1906 geboren in de Duitse plaats Solingen. In 1913 verhuisde het gezin naar Linz, waar hij opgroeide. Na het doorlopen van de lagere school slaagde Eichmann er niet in om een diploma van een middelbare school te halen en daarom ging hij aan de slag als metaalarbeider.

In 1932 werd hij lid van de Oostenrijkse NSDAP en opgenomen in de gelederen van de SS. Toen Hitler aan de macht kwam, keerde Eichmann terug naar zijn geboorteland omdat hij een baan had gekregen op het hoofdkantoor van de SD in Berlijn als Referent fϋr Judenfrage.

Ontruiming

Na de Anschluss nam hij in Oostenrijk de leiding op zich van de Zentralstelle fϋr jϋdische Auswanderung, het Joodse emigratiebureau. Eichmanns superieuren waren zo tevreden over zijn werk dat ze hem in oktober 1939 benoemden tot hoofd van de Reichszentralstelle in Berlijn. Enkele maanden later kreeg hij daar de leiding over het Reichssicherheitshauptamt bij. Hij ging zich nu zowel met de emigratie van Joden bezighouden als met ‘ontruiming’: het verplichte vertrek uit bezet gebied.

De eerste ontruiming vond plaats na de bezetting van Polen op 1 september 1939. De Duitsers verplichtten de Joden hun intrek te nemen in veel te krappe getto’s, waar velen overleden. Alleen al in het getto van Warschau stierven in 1941 ca. 45.000 van de 470.000 inwoners.

Oplossing ‘Jodenprobleem’

Vanaf het voorjaar van 1941 ging Eichmann zich uitsluitend bezighouden met de ‘oplossing van het Jodenprobleem’. Hij kreeg de leiding over de grootste genocide in de geschiedenis, waarbij miljoenen Joden naar concentratie- en vernietigingskampen vervoerd werden en omgebracht in gaskamers. Na de bezetting van Hongarije verhuisde Eichmann naar Boedapest om de emigratie van Hongaarse Joden in goede banen te leiden. Toen het Rode Leger in december 1944 Hongarije naderde, sloeg Eichmann op de vlucht.

Na de bevrijding arresteerden de Amerikanen hem, maar hij ontsnapte en vertrok naar de Lünenburger Heide waar hij als Otto Heninger een baan vond als houthakker. Nadat het bedrijf waarvoor hij werkte failliet was gegaan, pachtte hij een stuk grond en begon met het fokken van kippen.

Arrestatie

Toen er op initiatief van nazi-jager Simon Wiesenthal een aanval was gedaan op het huis van Eichmanns vrouw, die nog in Oostenrijk woonde, werd de oorlogsmisdadiger de grond te heet onder zijn voeten en vertrok hij via een van de beruchte ‘rattenlijnen’, die van Duitsland via Italië naar Zuid-Amerika liepen, en vestigde zich in Argentinië. Jarenlang leidde hij daar een onopvallend leven als Ricardo Klement.

Maar Simon Wiesenthal spoorde Eichmann op en toen hij op 11 mei 1960 met de bus van zijn werk naar huis ging, arresteerden agenten van de Mossad, de Israëlische veiligheidsdienst, hem en vlogen met hem naar Israёl om hem daar te laten berechten.

Het proces

Het proces begon op 11 april 1961 in Jeruzalem na een vooronderzoek dat negen maanden in beslag had genomen. Het was de eerste grote strafzaak in Israёl die te maken had met de moord op miljoenen Joden tijdens de Holocaust. De regering van Ben Goerion had 112 getuigen opgeroepen om hun verhaal te doen tijdens de rechtszitting. Er was op zich voldoende schriftelijk bewijs, maar de regering wilde van de gelegenheid gebruik maken om het volk kennis bij te brengen over de massamoord tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Procureur-generaal Gideon Hausner begon zijn toespraak met de woorden: ‘Rechters van Israël, ik sta hier voor u als de openbaar aanklager van Adolf Eichmann. Ik sta hier niet alleen. Met mij op deze plaats en dit uur staan 6 miljoen beschuldigers. Hun as ligt in hopen op de heuvels van Auschwitz en het veld van Treblinka. Hun bloed schreeuwt, maar hun stemmen worden niet gehoord.'

Eichmann hoorde toe, vanuit een kogelvrije glazen kubus die hem tegen de woede van overlevenden en nabestaanden moest beschermen. Vijftien punten legden de rechters hem ten laste, het ene nog erger dan het andere: de vergassing van miljoenen Joden, het doden van honderdduizenden in werkkampen, massa-executies, abortussen op zwangere vrouwen, de deportatie van Polen, Slovenen, zigeuners, Hongaren...

Geen spijt

Daarna werden de getuigen gehoord. De aanklager had ruim 1600 documenten bijeengebracht die hun verhalen moesten ondersteunen. Deze verslagen maakten de wereld geleidelijk aan duidelijk welke rol Eichmann had gespeeld in de Endlösung, het plan voor de totale vernietiging van het Jodendom.

Eichmann erkende echter geen schuld. Hij zag zichzelf alleen als slachtoffer van rechterlijke dwaling en niet als het monster dat men van hem gemaakt had, zo schreef hij in zijn memoires in de gevangenis. Spijt had hij evenmin. Tegenover de Nederlandse journalist en oud-SS’er Willem Sassen die hem in het geheim interviewde bekende hij dat hij Hitler een ‘geweldig capabele man’ vond. Hij liet ook weten dat wanneer alle 10 miljoen Joden die Hitler van plan was om te brengen werkelijk gedood zouden zijn, hij zou hebben gezegd: ‘Goed, we hebben een vijand vernietigd’.

Het proces tegen Hitlers handlanger duurde vier maanden en kreeg zeer veel publiciteit. Het zorgde ervoor dat er meer openheid ontstond over de Holocaust, en daarmee had minister-president Ben Goerion zijn doel bereikt.

Eichmann ter dood veroordeeld

Eichmann kreeg de doodstraf. Zijn advocaat, die weinig tegen alles wat zijn cliënt ten laste was gelegd had kunnen inbrengen ging tegen dit vonnis in beroep, maar dat baatte niets. Op 31 mei 1962 werd de 56-jarige massamoordenaar opgehangen. Zijn laatste woorden waren: ‘Lang leve Duitsland, lang leve Oostenrijk, lang leve Argentinië. Ik moest de bevelen van de oorlog en voor mijn vlag uitvoeren’.

Het lichaam van Eichmann werd volgens zijn wens verbrand en zijn as uitgestrooid op zee, ver buiten de territoriale wateren van Israёl.