Door wie werden de piramiden gebouwd?

Werden de piramiden gebouwd door slaven? Eén van de grootste prestaties in de mensheid is toch wel de enorme bouwwerken van de piramiden en de complexen erom heen. Herodotus, een schrijver uit de oudheid, was ervan overtuigd dat de bouwers slaven waren. Het zou ook mogelijk kunnen zijn dat de joden tijdens hun gevangenschap in Egypte de piramiden bouwden. Tot op vandaag is dit nog steeds een theorie die voor velen aannemelijk lijkt.

Slavenarbeid?

Wanneer je wat dieper op de materie ingaat en nagaat of er daadwerkelijk sprake was van slavenarbeid loop je al snel vast. Als je je bedenkt hoeveel mensen er aan de piramide hebben gewerkt lijkt het bijna onmogelijk al deze mensen te begeleiden. Laat staan als dwangarbeiders door bewakers in het gareel gehouden werden. Hoeveel bewakers heb je dan wel niet nodig. Waren deze bewakers er wel? Was het Oude Rijk hiertoe in staat? Daarnaast is het op zijn minst opmerkelijk te noemen dat van een zodanige grote klus en de bijbehorende slaven nooit een letter is vastgelegd in de oude geschriften. In alle documenten die uit het Oude Egypte stammen is nooit iets aangetroffen over slavernij of dwangarbeid. Uiteraard moet je een conclusie op meerdere bronnen baseren en zijn geschreven documenten niet het enige bewijs of slavernij wel of niet heeft plaatsgevonden.

Sociale ladder

Ruim honderd jaar geleden werd in het gebied rondom Deir el- Medineh en Anarna dorpen ontdekt waar bouwers van de piramiden waren gehuisvest. Ook woonden er kunstenaars die betrokken waren bij de bouw van de piramide. Op basis van de kleren en het voedsel wat deze arbeiders droegen en aten is te zien dat het om leden van een sociale elite ging. Geen spoortje van dwangarbeid. Ze werden als betrouwbare vaklui ingehuurd om aan de piramide te werken. In Lahoen, waar de piramide van Sesostris II stond, staat beschreven dat de inwoners van dit stadje op een hogere sociale ladder stonden dan die van de andere plaatsjes in de buurt. Dit was omstreeks het Middenrijk. Wat moet er zijn gebeurd wat de Oude Egyptenaren ertoe bracht in het Oude Rijk de bouw voortaan door slaven te laten verrichten? In de gehele Egyptische cultuur werd ooit een verandering van dit niveau aangetoond. Hoe zou dit dan wel kunnen bij het wel of niet plaatsvinden van slavernij? Dit lijkt zeer onwaarschijnlijk.

De graven van de piramidebouwers zelf

Het heeft lang geduurd voordat er vondsten werden gedaan die verwezen naar de bouwers van de piramidebouwers. Pas aan het einde van de jaren tachtig trof Zahi Hawass bij de piramide van Cheops, in Gizeh, een aantal lemen gebouwtjes aan. Daarin bevinden zich duizenden spullen aan van aardewerk zoals broodvormen en keukengerei. Vermoedelijk ging het hier om Gerget Choefoe (de nederzetting van Cheops). Zonder twijfel kon aangenomen worden dat hier de piramidebouwers en onderhoudmedewerkers woonden. In 1992 wist Hawass de graven van de inwoners bloot te leggen. In sommigen werden reliëfs en inscripties aangetroffen. Dat slaven een dergelijk graf zouden krijgen was zeer onwaarschijnlijk kon worden aangenomen dat deze mensen, mogelijk slechts gedeeltelijk, tot de elite behoorden. Bij latere opgravingen in Gizeh werd duidelijk hoe belangrijk dit dorpje moet zijn geweest. Vondsten hebben aangetoond dat zelfs na de bouw van de piramide het dorpje nog lange tijd werd bewoond. In ruil voor onderhoud van de grafcultus van de koning kregen ze vrijstelling van het betalen van de belastingen. Hoe precies de relaties van de dorpen onderling waren is nog niet helemaal duidelijk. In Giza worden momenteel opgravingen verricht die mogelijk het één en ander kunnen verklaren. Zuidoosten werd de zogenaamde ‘Kraaienmuur’ gevonden die als stenen muur het gehele complex omringde. Hier zijn bouwwerken aangetroffen die waarschijnlijk gebruikt werden als eet- en slaapkamers. Naar schatting konden hier ongeveer in ploegen van twintigduizend arbeiders eten en slapen. Daarmee werd het beeld bevestigd dat de arbeiders aan de piramide een hogere status hadden dan andere Egyptische burgers.

Verheerlijking

Tijdens het Oude Rijk waren de Egyptenaren dus zelf goed in staat de graven van de koningen te bouwen en onderhouden. De arbeiders kwamen uit de gemeenschap zelf. Men neemt aan dat arbeiders via een dienstplicht werden gerekruteerd. De bouw met al zijn technische hoogstandjes kon alleen slagen wanneer er een zeer goede organisatie achter stond.

De piramiden stonden in het teken van de macht van de koning. Daarmee betrof het dus meer dan een graf of uiting van een religie. De graven weerspiegelden de sociale lagen in de Egyptische maatschappij. De orde die door de Egyptische staat was gevestigd werd voortdurend verheerlijkt met als toppunt de koning zelf.