Vroege Romeinse Geschiedenis: de Horatii en de Curiatii

Tijdens de regering van koning Tullus Hostilius voerden Rome en Alba Longa oorlog met elkaar (ca. 650 v.Chr). Uiteindelijk werd het pleit beslecht door een gevecht tussen twee drielingen, de Horatii en de Curiatii.

Het gevecht tussen de Horatii en de Curiatii

Tijdens de regering van Tullus Hostilius warenRome en Alba Longa al enige tijd met elkaar in oorlog (ca. 650 v. Chr). Geen van beide partijen leek nog zin te hebben in een grote, bloedige confrontatie.

Toevallig bevond zich echter aan beide zijden een drieling van sterke jongemannen die ongeveer even krachtig en oud waren. Volgens Livius was het zeker dat deze twee drielingen de Horatii en de Curiatii heetten, maar zijn bronnen spraken elkaar tegen over welke van de twee nu Romeins en welke Albaans is. De meerderheid van zijn bronnen zegt dat de Horatii Romeinen waren, en Livius sluit zich daarbij aan. Het volgende werd afgesproken:

"Met deze drielingen onderhandelden de koningen en zij vroegen hun een zwaardgevecht te leveren, ieder voor zijn eigen vaderland; het volk waartoe de overwinnaars behoorden zou heersen"

Toen het verdrag gesloten was, trokken de drielingen naar de strijd. Vol strijdlust en aangemoedigd door de twee legers traden zij gewapend naar voren tussen de twee fronten in.

"Daar werd het sein gegeven[...]. Dadelijk bij het eerste treffen dreunden de schilden op elkaar en flitsten de fonkelende zwaarden. [...]. Twee van de Romeinen kwamen ten val, dodelijk getroffen, de een op de ander; de drie Albanen waren gewond."

De Romeinse troepen verloren hierop alle hoop, maar de strijd was nog niet voorbij. De enige Romein die nog over was was ongedeerd en was zeker niet opgewassen tegen hun allen tegelijk, maar wel in staat om ze afzonderlijk te bestrijden. Hij bedacht een list:

"Om hun aanval te spreiden zette hij het dus op een lopen, met de gedachte dat ze hem zouden achtervolgen, ieder in het tempo waartoe zijn wonden hem in staat stelden."

Hij zag dat ze hem met grote onderlinge afstand volgden, terwijl één hem direct op de hielen zat. Hij draaide zich om en viel aan. De Albaan was dodelijk getroffen. Op dezelfde wijze schakelde hij de tweede uit, en de derde bood, ernstig verwond en moe, haast geen partij meer. De Romeinen wonnen zo deze oorlog.

Het leger marcheerde terug naar Rome met Horatius op kop. Bij de Capeense poort kwam hij zijn zuster tegen, die verloofd was met één van de Curiatii.

"Toen zij over de schouders van haar broer de krijgsmantel van haar verloofde herkende, die zij zelf geweven had, ontbond ze haar haar en riep snikkend de naam van haar bruidegom. De onstuimige jongeman werd razend om het geweeklaag van zijn zuster[...]. Hij trok zijn zwaard en doorstak het meisje onder het uiten van woedende verwijten. 'Ga naar je verloofde met je ongepaste liefde[...]. Laat het zo iedere Romeinse vergaan die een vijand beweent!' "

Deze gruwelijke daad schokte het hele Romeinse volk, maar daar stond zijn goede daad van daarvoor tegenover. Toch werd hij berecht. De koning besliste dat hij berecht zou worden. De tekst van de wet was zo dat Horatius wel schuldig bevonden moest worden aan hoogverraad, ook als hij onschuldig was. Hij kon echter beroep aantekenen, wat Horatius ook deed. Zodoende toog men naar de volksvergadering. Toen verscheen de vader, Publius Horatius, ten tonele:

" Hij verzekerde dat hij het doden van zijn dochter een rechtvaardige zaak vond. Als dat niet zo was, dan zou hij met gebruikmaking van zijn recht als vader zijn zoon eigenhandig gestraft hebben. Toen smeekte hij de mannen, die hem nog even tevoren hadden gezien temidden van zo'n voortreffelijk stel nakomelingen, hem toch niet kinderloos te maken.[...]
Het volk zwichtte voor de tranen van de vader en de moed van de zoon,[...], en ze spraken hem vrij, meer uit bewondering voor zijn dapperheid dan op grond van het recht."

Zo ging Horatius dus vrijuit. Voor Horatia is een momument opgericht op de plek waar ze werd gedood.