De geschiedenis van Afghanistan 1973-heden

De geschiedenis van Afghanistan wordt al eeuwen gekenmerkt door grote turbulentie, maar in de afgelopen decennia zijn de machtsovernames en onzekerheid voor de bevolking sterk toegenomen.

Koning Zahir Shah en Mohammed Daoud

In 1973 komt een einde aan het bewind van koning Zahir Shah, wanneer de macht wordt overgenomen door zijn neef Mohammed Daoud. Daoud roept Afghanistan uit tot een republiek met hemzelf aan het hoofd als president. Om de macht te behouden heeft hij de steun nodig van de linkse bewegingen in het land, die beïnvloedt worden door de Sovjet-Unie. De facties die zich beroepen op de Islam probeert hij tegen te houden. Naarmate Daoud verder in het nauw komt probeert hij zich te ontdoen van linkse personen op machtsposities. Dit leidt tot het einde van zijn heerschappij.

De Democratische Volkspartij van Afghanistan

In april 1978 wordt er een communistische coupe gepleegd, en Daoud en zijn familie worden dood geschoten. Hiermee komt een einde aan bijna twee eeuwen heerschappij door de familie van Zahir Shah en Mohammed Daoud. Twee communistische partijen, Khalq en Parcham, vormen samen de nieuwe leidende partij. Nur Mohammed Taraki en Hafizullah Amin, beide leiders van Khalq nemen de macht over in de partij. Taraki wordt de nieuwe leider van het land aan het hoofd van Democratische Volkspartij van Afghanistan (People's Democratic Party of Afghanistan, PDPA). Amin wordt de eerste minister, samen met Babrak Karmal, de leider van Parcham. Karmal wordt al snel weggepromoveerd als ambassadeur in Tsjechoslowakije. Amin en Taraki zijn onderling ook verdeeld en Amin laat Taraki in het geheim executeren en wordt zelf de nieuwe president.

Sovjet-Unie

De Sovjet-Unie ziet de komst van Amin met lede ogen aan. Amin is nationalistisch ingesteld en de Sovjets vrezen dat het met hem onmogelijk is om Afghanistan als bevriende communistische buur te hebben. Amin voert een bloedig bewind, dat duizenden Afghanen het leven kost. Hij laat grootschalige veranderingen doorvoeren: vrouwen krijgen gelijke rechten, land wordt opnieuw verdeeld. De Sovjet-Unie voorziet dat deze snelle veranderingen tot rebellie onder de moslims zullen leiden. Ook gaat Amin over tot vervolging van leden van de Parcham partij. In maart 1979 verklaren een groep mujahidin de jihad aan het goddeloze regime in Kabul.

In 1979 wordt Amin om het leven gebracht en vallen troepen van het Sovjet-leger Afghanistan binnen. Sinds 1978 heeft de Sovjet-Unie geprobeerd haar invloed in Afghanistan te vergroten, nu zien ze de noodzaak om het land binnen te vallen. Babrak Kamal wordt de nieuwe Afghaanse president, maar is in werkelijkheid een marionet van de Sovjets. De bezetting door de Sovjet-Unie is een ramp voor Afghanistan, één miljoen Afghanen laten het leven in deze periode en miljoenen ontvluchten het land, terwijl de Sovjets proberen het land in hun macht te krijgen. Al snel blijkt dit onmogelijk te zijn, alleen Kabul is relatief veilig, andere streken zijn soms kortstondig onder controle, maar wanneer het regime haar aandacht verschuift duiken onmiddelijk opstandelingen opnieuw op.

Mujahidin

De Mujahidin, Afghanen die vechten in de naam van de Islam, verzetten zich tegen de Sovjet-overheersing. Ze worden hierbij gesteund door de Verenigde Staten. In Peshawar, Pakistan, tekenen zeven groepen Mujahidin een overeenkomst waarbij ze beloven een verenigd front tegen de communisten te vormen: de Islamitische Eenheid van Afghaanse Mujahidin. Met de komst van president Gorbatsjov verandert de Sovjet-strategie in Afghanistan. Eerst stelt hij een nieuwe president aan, Najibullah. Dit blijkt echter niet voldoende en in 1988 besluit Gorbatsjov om zijn troepen uit Afghanistan terug te trekken, wat in 1989 plaatsvindt. Najibullah wordt achtergelaten als president. In 1992 wordt hij uit de macht ontzet, terwijl de VN proberen een vreedzame overgang te bewerkstelligen. De Mujahidin trekken triomfantelijk Kabul binnen. Professor Rabbani wordt uitgeroepen tot president van de Islamitische Republiek Afghanistan.

Onderlinge gevechten

De triomf is slechts van korte duur, al snel breken onderlinge gevechten uit tussen de verschillende facties van Mujahidin. Elk van deze facties bestaat uit een enkele etnische groep. Is tijdens de Sovjet-overheersing vooral het platteland slachtoffer van gevechten, nu worden de steden en vooral ook Kabul, het middelpunt van de strijd. Anderhalf miljoen mensen ontvluchten de stad. De chaos in het land neemt ongekende vormen aan.

Taliban

De Taliban maken gebruik van de anarchie die heerst ten tijde van de Mujahidin. In 1994 verschijnen de eerste Taliban in Kandahar, het thuisland van de Pashtun. Hun leider is Mullah Mohammed Omar Akhund, bekend als Mullah Omar. Ze maken snel een einde aan de verdeeldheid die heerst onder de Mujahidin en hebben al snel de gehele regio onder controle. De eenvoudige boodschap van Islamitisch fundementalisme is aantrekkelijk voor de geteisterde bevolking In gebieden echter waar de Pashtun niet de meerderheid vormt nemen de gevechten toe. Toch hebben de Taliban al snel 90% van het Afghaanse grondgebied in handen. In 1996 trekken de Taliban Kabul binnen. De bergen ten noorden van Kabul blijven echter in handen van de oppositie die zichzelf de Noordelijke Alliantie noemt. Bestaan de Taliban voornamelijk uit Pashtun, de Noordelijke Alliantie bestaat uit Tajiken, Uzbeken en anderen. In 1998 nemen de Taliban voor korte tijd Mazar-i-Sharif in en richten daar een bloedbad aan onder de shi'itische bevolking.

Pas wanneer de Taliban in 1996 Kabul binnentrekken wordt er in het Westen aan de bel getrokken. De Taliban hebben een zeer extreme visie op de Islam, waarbij de positie van vrouwen zeer slecht is en waarbij een extreme versie van de Shari'a, de Islamitische wetgeving, wordt toegepast. Ook wordt er op grote schaal opium geteeld in het land, wat vervolgens naar het Westen wordt geëxporteerd. De Verenigde Staten beschuldigen de Taliban er bovendien van dat ze asiel verlenen aan Osama Bin Laden, de leider van Al-Qaida en volgens de Verenigde Staten de mastermind achter de aanslagen van 11 september. De VS en geallieerden beginnen met luchtbombardementen wat de Noordelijke Alliantie helpt in hun strijd tegen de Taliban. In november 2001 wordt Kabul heroverd op de Taliban en in december geven de Taliban ook Kandahar op.

Vrije verkiezingen

Op 5 december tekenen Afghaanse groepen in de buurt van Bonn een overeenkomst waarbij ze toestemmen met een interim-regering. Hamid Karzai, een Pashtun, wordt de president van deze regering. Verder wordt vastgelegd dat er in 2004 vrije verkiezingen zullen worden gehouden. Hamid Karzai komt als winnaar uit deze verkiezingen, maar hem staat een haast onmogelijke klus te wachten. Buiten Kabul kan Karzai weinig macht doen gelden. De Taliban zijn zeker niet verdreven en maken in veel gebieden opnieuw het land onveilig. De Westerse steun in de vorm van militairen heeft al tot vele doden onder die militairen geleidt. Afghanistan is nog lang niet op een veilige weg naar democratie en vrijheid.
© 2008 - 2024 Sasati, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
De geschiedenis van Afghanistan 1919-1973Afghanistan kent een turbulente geschiedenis. De periode van 1919 tot 1973 kenmerkt zich door een toenemende moderniseri…
Afghanistan vanaf de negentiende eeuw tot aan ISAFAfghanistan vanaf de negentiende eeuw tot aan ISAFAfghanistan heeft een rijke geschiedenis, maar heeft tevens een geschiedenis die door geweld en oorlog gekenmerkt is. De…
Vrouwen in AfghanistanHet leven van vrouwen in Afghanistan is van oudsher niet gemakkelijk. De macht van mannelijke familieleden is dusdanig g…
De Boeddha's van BamiyanToen de Taliban in Afghanistan in 2001 besloten om de eeuwenoude Boeddha-beelden in de Bamiyan Vallei te vernietigen was…

De geschiedenis van de ZijderouteEeuwenlang was de Zijderoute een verbinding tussen oost en west. Het was niet alleen een weg waarover goederen werden ve…
Het mysterie van StonehengeHet mysterie van StonehengeHet is een van die mysteries op aarde. In het zuiden van Groot-Brittannië, dichtbij een klein dorpje Amesbury staat een…
Sasati (390 artikelen)
Laatste update: 12-10-2008
Rubriek: Kunst en Cultuur
Subrubriek: Geschiedenis
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.