Watersnoodramp van 1 februari 1953

Tegenwoordig staat Nederland bekend als de expert op het gebied van water. Dit is echter het gevolg van een desastreuze dag. In de nacht voorafgaand aan 1 februari 1953 voltrok zich een ramp: De watersnoodramp van 1953. Meer dan 2000 mensen verdronken in die nacht. Op 1 februari worden de slachtoffers van de watersnoodramp herdacht. Toch heeft de ramp ook een aantal positieve gevolgen gehad, te denken valt aan de Deltawerken.

Oorzaken

De oorzaak van de waternoodramp is te zoeken in een stom toeval. In de bewuste nacht viel ongelukkigerwijs een springvloed, waarbij het water onder invloed van de maan, de zon en de zwaartekracht hoger staat dan anders, samen met een noodwesterstorm. Een noordwesterstorm in Nederland is gevaarlijk omdat deze het water opstuwt. Een combinatie van deze twee natuurverschijnselen bleek dodelijk te zijn voor vele mensen en dieren.

Een andere oorzaak van de ramp is te zoeken in de dijken. De dijken beschermen ons land, dat voor meer dan 60 procent onder zeeniveau ligt, al vanaf het jaar 1000 tegen het water. In 1953 waren de dijken van Nederland echter niet opgewassen tegen het geweld van het water. Hoewel de bewoners van het kustgebied vertouwde op de dijken, bleken deze niet in een goede staat te zijn. Tijdens de tweede wereldoorlog waren de dijken flink beschadigd. Het werk van de Duitsers die probeerde de opmars van de geallieerden een stop toe te roepen door het deltagebied onder water te laten lopen. De beschadigde dijken werden naar matig gerepareerd.

Verloop van de nacht

Het zou 1 februari pas rond 4.00 vloed zijn. Echter de dag ervoor, tijdens eb, stond het water al net zo hoog als het normaal bij vloed zou zijn. Er gingen die zaterdagavond al voorzichtige waarschuwingen uit. Dat er gezien op de verwachting van springvloed geen acties werden ondernomen door de Rijkswaterstaat is een discussie die na de ramp flink opwaaide.

Rond vier uur in de ochtend van 1 februari braken de dijken door. Op verschillende plekken in Zeeland en Zuid-Holland. Uit alle macht proberen omwonende de ramp te voorkomen door met zandzakken de dijken weer te herstellen, maar er is geen houden aan. Binnen enkele uren stond zo’n 150.000 ha polder onder water. Mensen raken in paniek. Tijd om te vluchten is er niet. Vele zoeken een droog plekje, op daken van huizen, in bomen enz. Vele huizen komen volledig onder water te staan of storten in. Vele mensen komen daarbij in het water van 3 graden Celsius terecht, worden meegesleurd en verdrinken. De ravage is enorm. Het zwaarst getroffen werden Duiveland en Overflakkee. Daar viel ruim 40% van het totale aantal slachtoffers van de Watersnoodramp.

Slachtoffers

Tijdens de ramp komen meer dan 2000 mensen om. Nog steeds zijn niet alle lichamen teruggevonden. Het zwaarst getroffen was de provincie Zeeland, gevolgd door Zuid-Holland en Brabant. Er kwamen ruim 200 zeelieden om tijdens de ramp.

Niet alleen het Nederlandse vasteland werd getroffen door deze storm. Ook in Belgie vielen er rond de 30 doden en in Groot-Brittannië vonden rond de 300 mensen de dood.

Meer dan 4500 huizen zijn verwoest en 100.000 mensen werden dakloos door de ramp.

Positieve gevolgen

Na de ramp kwamen er uit verschillende landen hulp binnen. Ook in Nederland werd veel geld ingezameld voor de wederopbouw en slachtofferhulp. Toch duurde het nog 9 maanden voordat alle gaten in de dijken hersteld waren.

Het grootste gevolg was de actie van de regering. Eind februari al, richten ze de Deltacommissie op. Zij schiepen het ‘Deltaplan’. Het inmiddels over de gehele wereld bekend en innovatief plan om een tweede ramp in de toekomst te voorkomen. Er was voor de ramp al een begin gemaakt met het plan, want hoewel niemand de ramp kon voorspellen, waren overstromingen in Nederland niet geheel onbekend.

In 1954 beginnen de Deltawerken. Dit ging gepaard met een ander positief gevolg: Het schiep vele arbeidsplaatsen in Zeeland. Gekscherend zeggen ze in Zeeland nog wel eens: ‘Geef ons dagelijks ons brood, en om de 5 jaar een waternood.’

Deltawerken levert Nederland nog meer op, namelijk een grote technologische kennis op waterbouwkundig gebied. In heel de wereld worden Nederlandse experts op dit gebied ingeschakeld.

Deltaplan

Het Deltaplan is een heel omvangrijk plan, waar veel geld en vele jaren voor uit moet worden getrokken. Een aantal oplossing die in het plan verwerkt zijn:

In de Oosterschelde wordt een halfgesloten dam gebouwd, met een beweegbare stormvloedkering. De stormvloedkering kan bij dreiging gesloten worden door middel van schotten. Doordat de Oosterschelde hierdoor niet helemaal wordt afgesloten, blijven eb en vloed behouden, hierdoor kan natuur en milieu behouden blijven. In de Westerschelde en de Nieuwe Waterweg kunnen geen dammen gebouwd worden. De havens Rotterdam en Antwerpen moeten echter bereikbaar blijven. Hier worden de dijken verhoogd en in de Nieuwe Waterweg komt een stormvloedkering.

Na 44 jaar, is het Deltaplan geheel uitgevoerd. Koningin Beatrix sluit de Deltawerken officieel af door de deuren van de Maeslantkering te laten zakken. Er is in totaal 30 kilometer aan dammen gelegd. Tevens is de bereikbaarheid van het gebied sterk verbeterd.
Totale kosten voor het Deltaplan: 5 miljard Euro.