Wat zit er achter het Belgisch volkslied?

De Brabançonne ontstond in het najaar van 1830 in volle revolutionaire roes. Nochtans verschilt het huidige volkslied van het toenmalige.

De originele versie

Het Belgisch volkslied werd geschreven in 1830 toen de Belgen in opstand kwamen tegen Willem van Oranje. In de romantische ontstaansgeschiedenis wordt over een groep studenten verteld die na de gevechten van september in het Brussels café ‘L’aigle d’Or’ in de Greepstraat samenkwam. Na heel wat drank te hebben verbruikt zou Jenneval, een acteur in de Muntschouwburg, zijn revolutionaire verzen hebben voorgedragen. Deze zouden vervolgens aan de basis gelegen hebben van de tekst die later door violist François Van Campenhout op muziek werd gezet. De tekst was toen al verschillende keren gewijzigd omdat Louis-Alexandre Dechet, de échte naam van de acteur, ze had aangepast in functie van de revolutionaire gebeurtenissen. Het volkslied werd door Jenneval voor de eerste keer in de Brusselse Muntschouwburg ten gehore gebracht.

Aanpassingen

Toch was het nog niet de versie die we nu kennen. In 1860 paste toenmalig eerste minister Charles Rogier de Franse tekst aan (‘Qui l’aurait cru…’*) en verwijderde de heftige aanvallen tegen de Nederlandse vorst. Het oorspronkelijke opzet was immers geweest de grieven van het Belgische volk jegens Koning Willem I te verwoorden. De originele partituur werd vervolgens aangepast in overeenstemming met de nieuwe tekst.

De titel

Zoals de titel al aangeeft werd de eerste tekst in het Frans geschreven. Met de titel wordt verwezen naar het vroegere hertogdom Brabant waarvan Brussel deel uitmaakte. Het was niet de bedoeling om te verwijzen naar de Brabantse Omwenteling (1789-90). Indertijd was het de gewoonte om te verwijzen naar de regio waar een lied was ontstaan: zo kennen we ook bijvoorbeeld La Liègeoise of La Luxembourgeoise of La Gantoise.

Andere versies

Later werd er een Nederlandstalige versie (en nog later een Duitstalige) geschreven. Frappant is dat de Nederlandstalige en de Franstalige versie op sommige punten van elkaar verschillen. Slechts in 1938 werd de Nederlandstalige versie officieel goedgekeurd. Voor alle duidelijkheid: in een rondschrijven van de minister van Binnenlandse Zaken in 1926 werd beslist dat enkel de vierde strofe als de officiële versie zou worden beschouwd.

De Brabançonne is ook een monument

Rechtover het Madouplein in Brussel vind je het Surlet de Chokierplein (genoemd naar de baron die als voorlopig regent in 1831 het eerste Belgische staatshoofd werd) waar een standbeeld staat van een vrouw die de Belgische vlag draagt (de Belgische versie van de Marianne). De vrouw verzinnebeeldt de provincie Brabant. Op de sokkel vind je in de drie officiële landstalen de eerste drie alinea’s van de Brabançonne terug.

Laatste versie

Toen de nationale voetbalploeg op 6 september 2008 tegen Estland aantrad, werd voor het eerste een tragere versie van de nationale hymne gespeeld. Het was door onze nationale trots Toots Thielemans bewerkt en op harmonica opgenomen. Omdat deze versie helemaal niet door pers en publiek werd gesmaakt, besloot Thielemans een snellere versie in te spelen, maar ook deze versie werd niet geaccepteerd zodat men het nu nog bij de traditionele uitvoering houdt.

*Qui l'aurait cru ? De l'arbitraire,
Consacrant les affreux projets,
Sur nous de l'airain sanguinaires,
Un prince a lancé les boulets.
C'en est fait, oui, Belges, tout change,
Avec Nassau, plus d'indigne traité,
La mitraille a brisé l'Orange
Sur l'Arbre de la Liberté

Wie had het kunnen geloven?
Willekeurig
Ter bescherming van verschrikkelijke plannen
Heeft uit het krijgszuchtige brons
Een prins kogels op ons afgevuurd.Het is gebeurd! Ja, Belgen, alles verandert:
Met Nassau geen onwaardig verdrag meer!
De kogels hebben Oranje vernietigd
Bij de Vrijheidsboom.