Agrimonie, Agrimonia

Dit ranke, stevige kruid met zijn gele bloemetjes groeit graag op lemige, zonbeschenen bodems. Hij heeft een dikke, kruipende, bruinrode wortelstok en kan zo uitbundig groeien in mijn Franse ‘Jardin des Simples’. Het is, zo wie zo een van de planten die in de tuin dikwijls beter groeien dan in hun eigen wilde biotoop. Zijn tweede geheim wapen om zich te verspreiden zijn de schijnvruchtjes met weerhaakjes, die vastklitten in de vacht van dieren en in het haar van de tuinman.

Etymologie

Zijn naam is afgeleid van Griekse "argemonei", argemon, witte vlek op het hoornvlies, dit is nu de naam van een papaversoort, waarvan het witte melksap volgens de signatuurleer werkzaam zou zijn tegen oogkwalen. Het plantengeslacht Agrimonie kreeg die naam wegens de verwantschap met Papaver argemone. Eveneens volgens de signatuurleer zouden de gele bloemen aangewezen zijn bij leverkwalen en geelzucht, vandaar de oudere naam Leverkruid.
En natuurlijk zijn er ook altijd weer andere verklaringen, de naam zou ook afkomstig kunnen zijn van Griekse ‘agros’, veld, akker en ‘monias’, alleen levend, wat verwijst naar zijn solitaire voorkomen. Of mogelijk ook van het Griekse hepatorion, van de leverziekte hepatitis.

De soortnaam eupatoria verwijst naar de Pontische koning en kruidenkenner Mithridates Eupator (132- 64 voor), die deze plant toepaste tegen leverziekten en vergiftigingen. In oude literatuur werd Agrimonie lange tijd verward met IJzerhard, Verbena officinalis. In de 18e eeuw werd hij Lappula hepatica genoemd, Leverklis omwille van de vruchtjes die in de vacht van dieren blijven klitten.

Mythologie

Aan het kruid werd anti-diabolische kracht toegeschreven, het in staat zou zijn om heksen en ander gespuis te verdrijven. Uitgegraven op Goede Vrijdag, zou het ideaal zijn om de "gunst van vrouwen" te verwerven. De magische kracht van de Agrimonie, als rustgevend middel blijkt uit een oud Engels medisch manuscript:
If it be leyd under mann's heed,
he shal sleepyn as he were deed;
he shal never drede ne wakyn
till f ro under his heed it be takyn.

Het word ook gebruik in de Bachbloesemtherapie ‘om bij alle beproevingen en moeilijkheden die u tegenkomt uw innerlijke kalmte te bewaren’

Dodoens over Agrimonie

Agrimonie ghesoden ende ghedroncken/ opent ende suyvert alle verstoptheyt van der leveren/ ende maeckt die lever sterck/ ende es seer sonderlinghe goet teghen die weeckichheyt van der selver.
Agrimonie oock in wijn ghesoden es goet ghedroncken teghen die beeten van die fenijnnighe ghedierten/ ende in water ghesoden stelpt zy dat bloetpissen.
Die bladeren van Agrimonie ghestooten en met verckens liese ghemenght/ heylen ende ghenesen die oude ongheneselijcke wonden al werm daer op gheleyt.

Hedendaags

In het verleden is het zeer veel toegepast geweest, nu wordt het nog weinig medisch gebruikt, al is het zeker, zoals Dodonaeus ook al aangeeft, geschikt als looistofplant voor de keel en voor de huid en als bitterstofplant voor de lever en de spijsvertering. Een toekomst heeft het kruid mogelijk als anti-diabeticum. Al in 1998 is aangetoond dat een warm aftreksel een insuline-like effect heeft, vreemd genoeg is er sindsdien met die kennis niets meer gedaan.

Andere namen

• Nederlandse namen: Omgekeerde klissen, Verkeerde klissen (omwille van de hangende vruchtjes), Aggermone, Havermonie, Drakenbloed, Edelleverkruid.
• Namen bij Dodonaeus: Eupatorium, Hepatorium, Ferraria minor, Concordia, Marmocella (Agrimonia), Agrimonie (Levercruyt)
• Frans: Aigremoine à feuilles d'aunées; bois aux sept vertus, eupatoire à feuilles d'aunée, herbe à choléra, Herbe de Saint Guillaume, Thé des bois, Toute-bonne, Francormier, Philanthropos
• Duits: Onderkenning , verbastering van Agrimonia
• Engels: Agrimony, striate agrimony, roadside agrimony, woodland grooveburr; Gryposepala: hooked agrimony

Voor verdere studie

• Kwon DH, Kwon HY, Kim HJ, Chang EJ ea. (2005) Inhibition of hepatitis B virus by an aqueous extract of Agrimonia eupatoria L. Phytother Res (PubMed: 16041735)
• Gray AM, Flatt PR. 1998. Actions of the traditional anti-diabetic plant, Agrimony eupatoria (agrimony): effects on hyperglycaemia, cellular glucose metabolism and insulin secretion. Br J Nutr 1998 Jul; 80(1): 109-14.The ability of agrimony extract to enhance insulin secretion was dependent on use of heat during extract preparation. These results demonstrate the presence of antihyperglycaemic, insulin-releasing and insulin-like activity in Agrimony eupatoria.