Theatervorm: Tragedie

Al voor onze jaartelling maakten de Grieken toneelstukken over helden of goden met wie het slecht afliep. In de loop van de geschiedenis zijn deze toneelstukken veel veranderd, maar tragedie is vandaag nog een theatervorm.

Wat is tragedie?

In een tragisch theaterstuk loopt het slecht af met de hoofdpersoon. Dit is het grote verschil met komedie, waarin alles goed af loopt. Meestal word de hoofdpersoon gestraft vanwege trots, hebzucht of koppigheid. Ook zit er vaak een les in een tragedie.

De geschiedenis van tragedie

Tragedies werden opgevoerd tijdens jaarlijkse Griekse feesten ter ere van de godheid Dionsysus. Toneelschrijvers konden tijdens deze gelegenheden een prijs winnen met hun nieuwste stukken.
De Griekse filosoof Aristoteles (384 - 322 v.Chr.) stelde een boek samen met regels voor tragedieschrijvers. Volgens hem is het doel van een tragedie om bij het publiek medelijden of angst op te roepen. Met de hoofdpersoon moet het dan ook slecht aflopen. Daarnaast kent hij drie ‘eenheden’.
  • Eenheid van tijd: een toneelstuk moest niet meer dan de gebeurtenissen van een dag vertellen. Iets uit een ver verleden werd verteld in plaats van gespeeld.
  • Eenheid van plaats: het stuk moest zich op dezelfde plaats afspelen. Dit is het podium.
  • Eenheid van handeling. Alles wat op het podium gebeurd moest direct met het verhaal te maken hebben.

De tragedies die zijn bewaard uit die tijd zijn voornamelijk afkomstig van Aeschylos (ca. 525-456 v.Chr.), Sophocles (496-406 v.Chr.) en Euripides (484-406 v.Chr.).

Romeinen en tragedie

Romeinen hadden niet zoveel met de regels van Aristoteles. Zij wilden grootse spektakels zien. In Romeinse tragedies speelden geen gewone burgers, maar werden slaven verplicht om te achteren. Als een slaaf goed kon acteren, werd hij goed betaald. Kon hij minder goed acteren, dan had hij pech. De martelingen die op het podium vertoond werden, waren in die tijd geen special effects.
In het jaar 3 is Seneca de grootste tragedieschrijver van het Romeinse rijk. Hij herschreef Griekse tragedies en voegde gruwelijke scènes toe. Hij bedacht de wraaktragedie: stukken over moord en nabestaanden die wraak nemen op de moordenaar.

Marlowe, Kyd en Shakespeare

In de 16e eeuw waren toneelschrijvers niet erg welvarend. In die tijd schreef Christopher Marlowe (1564 - 1593) nieuwe tragedies. Hij schreef poëtische stukken waarin het slecht afliep met de hoofdpersonen. Titels die hij schreef zijn onder andere De Jood van Malta en Edward II . Marlowe werd op 29 jarige leeftijd doodgestoken tijdens een ruzie. Zijn huisgenoot Thomas Kyd schreef wraaktragedies, waaronder de De Spaanse Tragedie .
In de tijd van Marlowe en Kyd leeft ook William Shakespeare (1564 -1616). Hij is een van de bekendste toneelschrijvers ter wereld. Hij had een eigen gezelschap en later ook een eigen theater. Bekend zijn de romantische tragedies die hij schreef, waaronder Romeo en Juliet . Hierin laat hij zien dat echte liefde op aarde geen stand houdt. Hij verwerkte komische elementen in zijn stuk, waardoor de grens tussen komedie en tragedie vervaagde. Zo ontstond de tragikomedie, een mengelmoes van beide stijlen.

Tragedie nu

Vanaf de 20ste eeuw zijn de grenzen in de kunsten aan het vervagen. Tegenwoordig wil een theatermaker verschillende emoties bij het publiek oproepen. Rond de 19e eeuw gingen tragedies meer over politieke en sociale onderwerpen, normen en waarden. Zo hadden de stukken thema’s als prostitutie, alcohol, mishandeling. Tegenwoordig worden diverse onderwerpen voor tragedies gebruikt. De Nederlandse Koos Terpstra scheef in 2000 de tragedie Mijn Elektra met in een van de hoofdrollen actrice Carice van Houten. Zijn stuk gaat geweld, oorlog en vrede en het proces voorafgaand aan moord.
© 2009 - 2024 Inis, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Tragedie volgens AristotelesTragedie volgens AristotelesAristoteles was een Griekse filosoof die van 384 voor Christus tot 322 voor Christus leefde. Het werk van Aristoteles vo…
De Griekse TragedieDe Griekse TragedieDe Griekse tragedie, al eeuwenoud en vandaag de dag worden sommige tragedies nog steeds opgevoerd. Maar hoe is de traged…
Aristoteles' Poetica: waar is kunst goed voor?Aristoteles' Poetica: waar is kunst goed voor?'Poetica' is een van de bekendste werken van de Griekse filosoof Aristoteles. Hij geeft hierin zijn mening over poëzie,…
De erfenis van William ShakespeareWilliam Shakespeare wordt nog steeds geroemd vanwege zijn grote invloed op de Engels taal. Veel Engelse woorden, citaten…

Kaarten voor OerolvoorstellingenIn 2009 vindt van 13 tot en met 22 juni het Oerol festival plaats op Terschelling. Het thema van dit jaar is Gras tussen…
Against the Day van Luc TuymansMomenteel is Luc Tuymans Belgiës meest gerenommeerde schilder. Tentoonstellingen in binnen- en buitenland en zijn aanwez…
Bronnen en referenties
  • Jesse Goossens, dit is theater, ibsn 90 5637 565 2
Inis (15 artikelen)
Gepubliceerd: 30-04-2009
Rubriek: Kunst en Cultuur
Subrubriek: Kunst
Bronnen en referenties: 1
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.