De Rechtvaardige Rechters - Gebroeders Van Eyck

Het drieluik 'Het Lam Gods' van Hubert en Jan Van Eyck siert al bijna zes eeuwen de Joos Vijdtkapel in de Sint-Baafskathedraal. Het schilderij was gekend als één van de meesterwerken van de zogenaamde Vlaamse Primitieven. Een nacht in 1934 maakte het kunstwerk in één klap wereldberoemd. Iemand stal twee panelen van de triptiek: Sint-Jan De Doper en De Rechtvaardige Rechters. Eén paneel werd teruggevonden. Bijna 75 jaar na de roof blijven de Rechtvaardige Rechters nog steeds onvindbaar...

Het Lam Gods

In de eerste helft van de vijftiende eeuw werden de gebroeders Hubert en Jan Van Eyck aangesteld door Joos Vijdt, voorschepen van Gent, om een drieluik te schilderen. Het kunstwerk zou opgehangen worden in zijn kapel in de Sint-Baafskathedraal van Gent. Hubert schilderde waarschijnlijk het grootste deel, maar toen hij in 1429 stierf, werkte zijn broer Jan het schilderij in 1432 af.

Het drieluik bestaat uit eiken panelen die wit gemaakt werden en waarop met olieverf geschilderd werd.

Het schilderij heeft doorheen de eeuwen heel wat te lijden gehad. Het werk moest verschillende keren verborgen worden omwille van revolutie of oorlog, verschillende delen werden apart verkocht, als bij wonder ontsnapt het schilderij aan een brand... Het Lam Gods (of delen ervan) belanden in Parijs en bij de koning van Pruisen, Duitsers nemen het tijdens de tweede wereldoorlog mee uit Pau, waar het na de Duitse inval heen gebracht was...

Maar het meest tot de verbeelding spreekt de diefstal van de twee panelen tijdens de nacht van 10 op 11 april 1934.

De Rechtvaardige Rechters gestolen

Na de ontdekking van de verdwijning van de panelen van de Rechtvaardige Rechters en Sint-Jan De Doper, werd het bisdom gecontacteerd. De dief van de twee panelen bezorgde het paneel van Sint-Jan De Doper terug om aan te tonen dat hij ook het andere paneel had. Voor de Rechtvaardige Rechters eiste hij een losgeld van één miljoen oude Belgische franken (ongeveer 25000 euro). Er ontstond een communicatie tussen de dief en het bisdom, via brieven en advertenties in de krant. De procureur van Gent wilde niet op de eisen van de afperser ingaan, al werd er wel een som van 25000 frank overhandigd. Op een bepaald moment stopte de briefwisseling. Sindsdien is er nog steeds geen spoor van de Rechtvaardige Rechters.

De dief

Bijna iedereen die zich verdiept heeft in het dossier, is er ondertussen van overtuigd dat Arsène Goedertier, een wisselagent uit Wetteren, een gemeente niet zo ver van Gent, de dief is van beide panelen. Deze kreeg op 11 november 1934, tijdens een politieke bijeenkomst een beroerte die hem fataal werd. Op zijn sterfbed vertelde hij aan een vertrouwenspersoon dat hij de enige was die wist waar het paneel van de Rechtvaardige Rechters zich bevond. In zijn nalatenschap werden kopieën teruggevonden van de afpersingsbrieven die het bisdom ontving...

En nu?

In 1941 werd een kopie gemaakt van het paneel van de Rechtvaardige Rechters, zodat het Lam Gods weer volledig zou zijn. Om duidelijk te maken dat het om een kopie ging, werd het gezicht van koning Leopold III in het schilderij verwerkt.

Meer dan 70 jaar zoeken politie en amateurspeurders ondertussen naar het verwenen paneel. Regelmatig verschijnen er nieuwsberichten in de krant dat men eindelijk dé bergplaats van de Rechtvaardige Rechters zal onthullen... tot nu toe zonder resultaat. Het dossier is nog steeds niet gesloten, Gentse speurders blijven de tips die binnenkomen nagaan. Misschien, ooit, zullen de Rechters hun geheim prijsgeven.