Wat is Afrikaanse kunst?

Afrika is op veel gebieden een te vaak onderschat continent. Zo is het ook het geval in de kunstwereld. Galerijen en musea tonen zeer weinig Afrikaanse kunst en ook wij weten weinig van hun cultuur af. Wat wat is dat nu eigenlijk, Afrikaanse kunst? Afrikaanse kunst?
Het ganse continent Afrika heeft door zijn verscheidenheid aan bevolkingsgroepen en culturen heel wat te bieden op het gebied van kunst. Bij ons zijn het vooral hun oude kunstwerken in de vorm van handgemaakte maskers, beelden, stoffen, sierraden tot de beroemde beschilderde struisvogeleiren die tot de verbeelding spreken. Maar ook de hedendaagse Afrikaanse kunst is van onderschatte waarde in het westen.

Natuurlijke materialen

De Afrikanen gebruiken voor hun creaties meestal producten uit hun nabije omgeving zoals hout, leer, steen en een heleboel andere materialen die men terug kan vinden in de vrije natuur. Door het zeer warme en tropische klimaat in het Zwarte Continent heeft dit natuurlijk als nadeel dat veel van de voorwerpen geen lang leven voor zich hebben. Oude kunst exemplaren zijn daardoor zeer uitzonderlijk .

Gravures

De eerste voorbeelden van Afrikaanse kunst dateren al vanuit het Stenen Tijdperk en waren vooral jacht benodigdheden zoals speren en bijlen. In het Noord-Afrikaanse land Algerije werden er meer dan 15.000 tekeningen en gravures ontdekt in een grot die zo’n achtduizend jaar oud zouden zijn.

Maskers en Picasso

Maar voor de grote massa staat Afrikaanse kunst natuurlijk in de eerste plaats synoniem voor maskers. Vele Westerse kunstenaars hebben trouwens hun inspiratie gehaald hieruit. De bekendste onder hen is ongetwijfeld Pablo Picasso, die in 1907 voor het eerste werd geassocieerd met maskers in zijn schilderij ‘Demoiselles d'Avignon’ waarna er nog vele volgden. Maar ook Karel Appel, James Ensor, Matisse en Constant Permeke hadden heel wat Afrikaanse invloeden in hun werken.
De maskers hebben een grote betekenis voor de bewoners van het continent. Iedere bevolkingsgroep en stam heeft zijn eigen exemplaar dat gebruikt worden tijdens allerlei dodenvereringen en feesten. Het masker staat in Afrika gelijk aan de ganse outfit, en dus niet enkel datgene dat je draagt op je hoofd. Ze worden voornamelijk vervaardigd uit natuurlijke houtsoorten, touwen, dierenhaar en grassoorten.

Samen met de maskers vereren die Afrikanen hun voorouders ook met diverse beelden, voornamelijk gemaakt uit hout, steen of ivoor. Het zijn overwegend menselijke figuren die de beeldhouwkunst beheersen. De klemtoon ligt heel vaak op de geslachtsdelen en de streek rond de navel wat natuurlijk symbool staat met de vruchtbaarheid en het baren van zoveel mogelijk kinderen. De beelden worden als magisch beschouwd en hebben volgens de bevolking grote spirituele krachten.

Afrikaans museum

Wie een mooie impressie wil krijgen moet zeker eens een kijkje nemen in het Koninklijk Museum voor Midden-Afrika in Tervuren vlakbij Brussel. Hier kan je heel wat kunstvoorwerpen uit voornamelijk Congo terugvinden in tijdelijke en permanente tentoonstellingen. Ook in andere kunstmusea kan je heel wat informatie vinden omtrent Afrikaanse kunst, al blijft het een ondergewaardeerde stroming die niet overal naar behoren vertegenwoordig is.