Griekse mythologie, het schimmenrijk

Het mysterie van de dood en wat er daarna met de ziel gebeurt is al heel oud. De Grieken hadden hun god Hades van de onderwereld, maar wisten eigenlijk ook niet veel meer. Totdat er in de 3e eeuw v.Chr. een soort handleiding was wat de mensen konden verwachten wanneer ze dood zouden gaan. Ook bestond er al een soort beloning en strafidee, wat in de Christelijke wereld de hemel en de hel werd genoemd.

Algemeen

Homerus was de eerste die schreef over de plaats waar, volgens zowel de Grieken als de Romeinen, hun doden naar toe zouden gaan. Volgens de Grieken en Romeinen ging de ziel naar de onderwereld die ergens diep in de aarde zou zijn. Een plaats waar geen zonnestraal kon doordringen en waar de god Hades heerste.

Ook de beschrijving van Homerus was niet al te rooskleurig. Hij beschreef de doden als schimmen, rusteloos en zonder wil. Zij dragen nog de sporen zoals zij stierven, een ziekte of verwonding.

De goden

Was een sterfelijke gestorven en een (zeer) beminde van één of meer goden, dan werden zij door de goden naar de Elyseïsche velden gevoerd, een waar paradijs. Was een sterfelijke zo dom om een misdaad tegen de oppergod Zeus te begaan, dan werd hij of zij voorgoed opgesloten in de Tartarus. Dit was een plaats waar zij gemarteld werden. De Tartarus was een plek waar zelfs de goden liever niet bij stil stonden. Er bestond dus al een soort hemel en hel.

Eleusische en Orphische cultus

De Eleusische cultus is een cultus die Demeter aanbaden en haar dankten voor haar gaven van de landbouw aan de mensheid. Wie in deze mysteriën werd ingewijd kreeg een bijzondere band met de goden. Ze waren hierdoor niet alleen verzekerd van geluk en succes, maar zouden ook een betere positie verkrijgen in de onderwereld. Spreken over deze mysteriën en rituelen had onvermijdelijk de dood tot gevolg. Deze cultus stond voor de overtuiging dat haar volgelingen een plaats in Elysium konden verdienen.

De Orphische cultus voegden aan de bovenstaande mysteriën nog een geloof in reïncarnatie toe. Zij geloofden namelijk dat een ziel in een tijdbestek van 1000 jaar tien keer herboren zou worden. Echter het merendeel van de jaren werd in de onderwereld doorgebracht. Voordat een ziel terug zou keren naar de aarde moet hij eerst drinken uit de rivier van de vergetelheid, de Lethe.

Hades

Men is altijd wel bezig geweest met de mysteriën van het leven na de dood. Zo hadden de mensen in de 3e eeuw v.Chr het rijk van Hades helemaal in kaart gebracht. Iedereen wist op deze manier wat hij of zij kon verwachten als zij gestorven waren. In die tijd was het heel belangrijk dat een gestorvene begraven werd. Kreeg je als dode geen graf, was je ziel gedoemd over de aarde te zwerven.

Na de begrafenis werd de ziel door Hermes naar een onderaardse rivier gebracht, de Stix of de Acheron. Deze rivier gaf de grensafscheiding aan van het rijk van Hades. De veerman die de zielen met zijn veerpont over zou zetten kreeg de munt die voor de begrafenis in de mond van de dode was gelegd. Geen munt, geen overzetting.

Dan gingen de zielen de poorten van Hades door naar zijn paleis. Voor zijn paleis lagen twee bronnen, de Vergetelheid en de Herinnering. Ingewijden van een mystieke cultus wisten uit welk van de twee bronnen zij moesten drinken.

Dan komt de ziel op een kruispunt van drie wegen, waar de drie rechters van de onderwereld zich bevonden; Minos, Rhadamantus en Aecus. Hier werd geoordeeld of de ziel naar Elysium ging, naar de Asphodulusweide (het Griekse vagevuur) of naar Tartarus (een zeer diepe afgrond en de schrik van iedere mens).

Dante

De verschrikkingen die verteld werden over de Tartarus hebben heel lang aangehouden. Zelfs Dante schreef rond de 13e eeuw over deze verschrikkingen. Al was de hel en eeuwige straf van de goden vervangen door de hel en eeuwige verdoemenis van de Christenen.