Oorlogsbegraafplaatsen in Nederland en daarbuiten

Al sinds mensenheugenis zijn er over de hele wereld oorlogen. Hierbij vallen veel slachtoffers. Soms zijn het onschuldige mensen, maar ook dodelijke slachtoffers aan de zijde van de vijand komen voor. Of slachtoffers onder de hulptroepen die een land in oorlog helpen beschermen. Zo zijn er tijdens de Tweede Wereldoorlog in Nederland naast burgers ook Nederlandse militairen en geallieerden omgekomen. Veel slachtoffers zijn op speciale oorlogsbegraafplaatsen begraven. Deze oorlogsbegraafplaatsen zijn niet alleen in Nederland, maar ook op andere plaatsen in de wereld.

Inhoud

• Oorlogen
• Wereldwijde (militaire) oorlogsbegraafplaatsen
• Slachtoffers zijn afkomstig uit diverse landen
• Oorlogsbegraafplaatsen in Nederland
• Waar te vinden
• Erevelden
• Ereveld Loenen
• Onbekende Nederlanders
• Aparte vakken
• Wandelroutes
• Dodenherdenking
• Adres en openingstijden
• Ereveld Grebbeberg (Rhenen)
• Canadese oorlogsbegraafplaatsen in Nederland
• Bergen op Zoom
• Groesbeek
• Holten
• Duitse oorlogsbegraafplaats in Nederland - Ysselstein
• Amerikaanse begraafplaats Margraten
• Adres
• Openingstijden
• Britse begraafplaats in Mook
• Britse begraafplaats in Hotton België
• Woeste Hoeve
• Rauter-ramp

Oorlogen

Zolang er mensen bestaan zijn er oorlogen over de hele wereld. Tijdens deze oorlogen komen veel mensen om het leven. Dit zijn bijvoorbeeld burgers die door bombardementen worden getroffen of mensen die worden vermoord om hun achtergrond of hun geaardheid. Maar ook militairen vinden de dood tijdens oorlogen. Dit zijn zowel vijandelijke militairen als militairen die hun hulp aanbieden aan het land dat in oorlog is. Daarnaast vinden ook militairen van het getroffen land zelf de dood. Als al deze oorlogen nooit plaats hadden gevonden, waren er geen (onschuldige) slachtoffers geweest. Tijdens bepaalde oorlogen worden de slachtoffers massaal in één graf gegooid, een zogeheten massagraf. Gelukkig zijn er ook speciale oorlogsbegraafplaatsen waar alle slachtoffers van die oorlog een eigen graf krijgen.

Wereldwijde (militaire) oorlogsbegraafplaatsen

Er zijn wereldwijd rond de 23.000 oorlogsbegraafplaatsen en/of gedenktekens. Hier worden slachtoffers uit het Gemenebest herdacht die zijn gesneuveld tijdens zowel de Eerste Wereldoorlog als de Tweede Wereldoorlog. Van de Tweede Wereldoorlog zijn er wereldwijd ongeveer 16.509 oorlogsbegraafplaatsen en/of gedenktekens. De begraafplaatsen van slachtoffers uit het Gemenebest die betrekking hebben op de Tweede Wereldoorlog bevinden zich onder andere in:

• Amerika (246)
• Australië (641)
• België (327)
• Canada (1736)
• China (15)
• Cyprus (7)
• Denemarken (120)
• Duitsland (30)
• Egypte (23)
• Frankrijk (1564)
• Faroër Eilanden (4)
• Griekenland (13)
• Groot-Brittannië (8561)
• Ierland (258)
• Indonesië (7)
• Italië (54)
• Japan (3)
• Luxemburg (8)
• Nederland (469)
• Nieuw-Zeeland (265)
• Noorwegen (65)
• Oostenrijk (2)
• Spanje (17)
• Thailand (3)
• IJsland (6)
• Zuid-Afrika (512)
• Zweden (9)

Slachtoffers zijn afkomstig uit diverse landen

De slachtoffers die op de begraafplaatsen liggen, komen uit verschillende landen zoals:

• Amerika
• Canada
• Duitsland
• Frankrijk
• Groot-Brittannië
• Nederland
• Polen

Oorlogsbegraafplaatsen in Nederland

Nederland heeft zoals eerder vermeld veel herdenkingsplekken voor de omgekomen slachtoffers in de Tweede Wereldoorlog.
Sommige oorlogsslachtoffers liggen op een algemene begraafplaats, maar velen zijn op een speciale oorlogsbegraafplaats begraven. Er zijn begraafplaatsen waar uitsluitend Nederlandse militairen liggen, maar ook begraafplaatsen voor geallieerden. Daarnaast zijn er ook speciale erevelden. Ook zijn er in Nederland speciale monumenten op de plekken waar mensen zijn gefusilleerd.

Waar te vinden

Op sommige begraafplaatsen liggen maar enkele oorlogsslachtoffers, op andere liggen tientallen en zelfs honderdtallen slachtoffers. Ze zijn onder meer te vinden in:

• Amersfoort Oud Leusden
• Arnhem Oosterbeek
• Bergen op Zoom
• Brunssum
• Groesbeek
• Holten
• Mierlo
• Mook
• Nederweert
• Nes (Ameland)
• Uden
• Valkenswaard
• Vlissingen

Erevelden

Er zijn wereldwijd veel erevelden. Daar liggen onder andere Nederlandse oorlogsslachtoffers. De erevelden liggen in zowel in Nederland als in andere delen van de wereld. De erevelden in Nederland zijn onder andere te vinden in Loenen, Rhenen, Mierlo (Brits) en Leusden (Russisch). Ook in voormalig Nederlands-Indië zijn diverse erevelden. Alleen al op Indonesië zijn tijdens de Tweede Wereldoorlog minimaal 25.000 Nederlanders omgekomen.

Ereveld Loenen

Dit ereveld bestaat sinds 1949 en is het initiatief van de Oorlogsgravenstichting. Er liggen bijna 4.000 Nederlandse - in Duitsland omgekomen - slachtoffers. Deze slachtoffers zijn niet alleen maar omgekomen militairen. Er liggen ook gewone burgers bestaande uit mannen, vrouwen en kinderen. Het ereveld ligt midden in de natuur. Bij de meeste begraafplaatsen zie je keurig rijen met witte kruizen. Dat is hier niet het geval. Hier liggen stenen op de grond. Daarop staan - voor zover bekend - de namen en geboorte- en overlijdensdata vermeld. Naast slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog liggen er ook slachtoffers van vredesmissies.

Onbekende Nederlanders

Van lang niet alle slachtoffers zijn de namen bekend. Er zijn dan ook heel wat graven met het opschrift: Onbekende Nederlander. Zij liggen op een apart veld. Tijdens een bezoek zal het volgende opvallen: tussen de graven van onbekende Nederlanders liggen ook graven met namen erop. Deze personen zijn in de loop der tijd alsnog geïdentificeerd.

Aparte vakken

Het ereveld is netjes opgezet. Er is gebruik gemaakt van aparte vakken waarin de slachtoffers liggen. Zo is er een deel voor de eerder genoemde Onbekende Nederlander, maar ook een apart gedeelte voor de verzetsstrijders.

Wandelroutes

Het ereveld is 17 ha groot. Er zijn een tweetal wandelroutes uitgezet: 1,1 kilometer of 1,8 kilometer. Deze wandelroutes kun je ter plaatse bij de informatiezuil uitprinten.

Dodenherdenking

Ieder jaar wordt er op 4 mei tijdens Dodenherdenking stilgestaan bij de oorlogsslachtoffers. Een ieder die hierin belangstelling heeft, kan de herdenking bijwonen. De herdenking begint om 14.00 uur en is vrij toegankelijk.

Adres en openingstijden

Nationaal Ereveld Loenen
Groenendaalseweg 63
7371 EZ Loenen

Het ereveld is geopend van 10.00-17.00 uur.

Ereveld Grebbeberg (Rhenen)

Dit ereveld ligt op de Grebbeberg bij Rhenen. Dit was de eerste oorlogsbegraafplaats in Nederland. Hier liggen uitsluitend Nederlandse militaire oorlogsslachtoffers. Zij zijn in mei 1940 omgekomen tijdens de verdediging van het zuidelijke deel van de Grebbelinie. Er liggen rond de 850 slachtoffers.

Canadese oorlogsbegraafplaatsen in Nederland

Er zijn in Nederland drie officiële oorlogsbegraafplaatsen voor omgekomen Canadezen. Deze zijn te vinden in:

• Bergen op Zoom
• Groesbeek
• Holten

Bergen op Zoom

Op deze begraafplaats liggen 1.115 gesneuvelden. Zij komen hoofdzakelijk uit Canada (968). Verder komen de slachtoffers uit Groot-Brittannië (136), Nieuw-Zeeland (6) en Australië (5). Onder de gesneuvelden vallen leden van de volgende divisies:

• landmacht (964)
• luchtmacht (146)
• zeemacht (5)

Groesbeek

De Canadese begraafplaats in Groesbeek is Nederlands grootste begraafplaats van het Gemenebest. Er liggen 2.617 militairen, hoofdzakelijk uit Canada (2339). Voor de rest komen de omgekomen militairen uit: Australië (2), België (3), Groot-Brittannië (267), Joegoslavië(1), Nederland (1), Nieuw-Zeeland (1), Polen (2) en Rusland (1). Daarnaast worden er ook vermiste militairen herdacht. Dat zijn er 1.047. Zij komen uit verschillende landen.

Holten

Op de Canadese begraafplaats in Holten op de Holterberg liggen 1394 Canadese militairen. Zij hielpen mee om het oosten van Nederland in 1945 te bevrijden. Het leek goed te gaan, totdat ze in het voorjaar van 1945 werden vermoord.

Duitse oorlogsbegraafplaats in Nederland - Ysselstein

Tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn ook Duitse militairen in Nederland omgekomen. Het mag duidelijk zijn dat niet iedere Duitser die in de oorlog meevocht op de hand van Duitsland zelf was. Er waren uiteraard ook Duitsers die werden gedwongen om mee te vechten. In Ysselstein in Limburg liggen de lichamen van bijna 32.000 omgekomen Duitse soldaten. Dit is de enige begraafplaats van omgekomen Duitse militairen in Nederland. Ysselstein ligt dicht bij de Duitse grens.

Amerikaanse begraafplaats Margraten

In het Limburgse Margraten is een oorlogsbegraafplaats voor omgekomen Amerikanen. Het is de enige Amerikaanse militaire begraafplaats in Nederland. Er liggen 8.301 soldaten. Op de muur - Walls of the Missing - staan de namen van meer dan 1.700 vermiste Amerikaanse soldaten. De begraafplaats is van veraf te herkennen aan een 30 meter hoge toren.

Adres

Amerikaanse Begraafplaats 1
6269 NA Margraten

Openingstijden

De begraafplaats is iedere dag - met uitzondering van 25 december en 1 januari - geopend van 09.00-17.00 uur.

Britse begraafplaats in Mook

Op deze begraafplaats liggen de lichamen van 322 moedige strijders. Hiervan zijn 279 afkomstig uit Groot-Brittannië. Verder komen de soldaten uit Australië (3), Canada (10), Nieuw-Zeeland (1) en Polen (11). De slachtoffers waren afkomstig uit diverse divisies:

• landmacht (304)
• luchtmacht (15)
• zeemacht (3)

Britse begraafplaats in Hotton België

Tijdens het Ardennenoffensief zijn er aan de kant van de Duitsers en aan de kant van de Amerikaanse geallieerden veel doden gevallen. En niet alleen aan de kant van de militairen. Ook veel Belgische en Luxemburgse burgers kwamen hierbij om het leven. In totaal zijn er door het offensief 10.733 Amerikaanse soldaten om het leven gekomen. De lichamen van 666 soldaten en piloten liggen op de oorlogsbegraafplaats in Hotton. Daarnaast liggen er 21 niet-geïdentificeerde lichamen.

Woeste Hoeve

Op 8 maart 1945 werden op de Woeste Hoeve 117 Nederlandse mannen door de Duitsers gefusilleerd. De reden? Het was een vergelding op de mislukte aanslag bij de Woeste Hoeve in de nacht van 6 op 7 maart 1945 op de SS-officier Hanns Rauter. De executies die hierop plaatsvonden worden ook wel de Rauter-ramp genoemd.

Rauter-ramp

Niet alleen bij de Woeste Hoeve werden mensen geliquideerd. Dit gebeurde ook op andere plaatsen, waaronder de Waalsdorpervlakte. In totaal werden er op verschillende plekken in Nederland 263 mensen gedood. Het beoogde aantal was groter, namelijk 500 personen. De slachtoffers vielen bij:

• Amersfoort - 49 personen
• Amsterdam - 53 personen
• Utrecht - 6 personen
• Waalsdorpervlakte - 38 personen
• Woeste Hoeve - 117 personen