WO II: Obergruppenführer Ernst Kaltenbrunner

Naast Heinrich Himmler was Ernst Kaltenbrunner een tweede belangrijke figuur tijdens de Tweede Wereldoorlog. Toch kennen maar weinig mensen deze belangrijke naam. Hij was het hoofd van de Reichssicherheidshauptamt. Nadat Himmler zelfmoord had gepleegd, was voor de geallieerden Ernst Kaltenbrunner het belangrijkste overgebleven kopstuk welke zij tijdens de wereldberoemde Neurenberg-processen hebben kunnen berechten. Op 1 oktober 1946 werd de doodstraf als straf opgelegd. Deze werd op 16 november 1946 werd uitgevoerd.

Inhoudsopgave

• Ernst Kaltenbrunner
• Der Anschluss
• Reichssicherheitshauptambt (RSHA)
• Einde van de oorlog

Ernst Kaltenbrunner

Op 4 oktober 1903 werd Ernst Kaltenbrunner in Ried in Innenkreis (Oostenrijk) geboren. Zijn vader (Hugo Kaltenbrunner) was advocaat en samen met zijn vrouw (Therese Kaltenbrunner-Udwardy) was hij tegen de kerk en groot voorstander van een groot Duits rijk. In 1918 verhuisde Ernst Kaltenbrunner naar de Oostenrijkse stad Linz, waar hij naar het realgymnasium ging. Tijdens zijn studie in Linz leerde hij Adolf Eichmann kennen. Toen hij zijn school had afgerond ging hij naar het Oostenrijkse Graz. Daar vervolgde hij zijn school met een studie scheikunde.Tijdens zijn studie ging hij bij een studentenvereniging Arminia waar wapens werden gedragen. Al snel was hij een prominent lid van deze vereniging. Uiteindelijk heeft hij deze studie nooit afgemaakt. Hij veranderde van studierichting en besloot net als zijn vader rechten te gaan studeren. In 1926 ronde hij deze studie af.

Advocaat

Na zijn promotie ging hij als kandidaat advocaat werken in Linz en Salzburg, waarna hij in 1928 als advocaat ging werken bij het advocatenbureau in Linz. Ook werd hij lid van het rechtse Turnverein, maar de doelen van deze vereniging waren hem te klein. Nog geen jaar later sloot hij zich aan bij het nationalistische Heimwehr. In 1930 besloot hij om nog verder te gaan en ging bij het Oostenrijkse NSDAP (National socialistische Duitse Arbeiderspartij). Hij wilde dat Oostenrijk zich bij Duitsland aan zou sluiten en om dat mogelijk te maken ging hij in 1931 bij de Oostenrijkse SS (schutzstaffel). In al die tijd bleef hij wel zijn baan als advocaat aanhouden. In 1932 ging hij als advocaat in het advocatenkantoor van zijn vader aan de slag. Wanneer andere nationaalsocialisten zijn hulp nodig hadden hielp hij hen altijd gratis.

Opgepakt

In 1933 werd de SS verboden in Oostenrijk. Toch bleef hij lid van de nationalisten en nadat er in 1934 door de Oostenrijkse Nationalisten een moordaanslag werd gepleegd op bondskanselier Engelbert Dolfuss, werd Kaltenbrunner opgepakt. Hij heeft toen een aantal maanden in de gevangenis gezeten. Na zijn vrijlating werd hij benoemd tot commandant van de Oostenrijkse SS. Vlak na deze benoeming werd Kaltenbrunner in 1945 weer opgepakt wegens hoogverraad. Hij heeft daarvoor zes maanden gevangenisstraf gekregen. Ook werd zijn licentie om als advocaat te werken ingetrokken.

Der Anschluss

Ook al werd de Oostenrijkse SS verboden, toch bleef Kaltenbrunner na zijn vrijlating lid van de SS. Na der Anschluss (annexatie), op 12 maart 1938, gaf hij te kennen dat de Oostenrijkse SS klaarstond om Hitler waar dan ook te volgen en te helpen. De leider van de Oostenrijkse SS (Arthur Seyss-Inquart) werd op 15 maart 1938 benoemd tot rijksstadhouder van Oostenrijk en Kaltenbrunner werd aangesteld als staatssecretaris van de openbare veiligheid.

Joodse Emigratie

Naast staatssecretaris was Kaltenbrunner ook Höhere SS- und Polizeiführer (hogere SS- en politiebaas). Volgens Hitler waren Joden slecht voor de economie en brachten ze ziektes met zich mee. Het antisemitisme kwam steeds meer op en Kaltenbrunner was door zijn functies verantwoordelijk voor de emigratie van Joden uit Oostenrijk. Der zentralstelle für Jüdische Auswanderung (Centraal Departement voor Joodse Emigratie) van Adolf Eichmann was in het leven geroepen om dit op orde te brengen. Door zijn haat tegen de Joden raakte Kaltenbrunner dan ook nauw betrokken bij het 'Joodse vraagstuk'.

Concentratiekamp Mauthausen
In augustus 1938 werd in het Oostenrijkse Mauthausen een concentratiekamp gebouwd. Kaltenbrunner was hier mede verantwoordelijk voor. Hij was dan ook nauw betrokken met de ontwikkeling van dit kamp. Omdat de omgeving van Mauthausen vooral uit graniet bestond werd dit vooral een kamp waar de gevangen in de steengroeves kwamen te werken. Tijdens de Tweede Wereldoorlog is Kaltenbrunner verschillende keren op bezoek geweest in kamp Mauthausen.

Reichssicherheitshauptambt (RSHA)

In september 1939 kreeg Reinhard Heydrich de leiding over de RSHA en de Sicherheitsdienst (SD). De Gestapo, de SS en de Kriminalpolizei waren hier onderdeel van. Hij was dus het kopstuk van de SS aan het begin van de Tweede Wereldoorlog. Op 27 mei 1942 werd er in Praag een moordaanslag op Heydrich uitgevoerd en op 4 juni overleed hij aan zijn verwondingen. Heinrich Himmler heeft het daarna overgenomen van Heydrich, maar er moest een nieuwe leider komen. Hij koos Kaltenbrunner als de opvolger van Heydrich als leider van de RSHA. Op 31 januari 1943 begon hij dan aan zijn nieuwe baan als SS-Gruppenführer. Nog geen half jaar later werd Kaltenbrunner al bevorderd tot SS-Obergruppenführer en general der Polizei (politiegeneraal). Maar nog steeds was er dat ene vraagstuk: de laatste oplossing voor het joodse vraagstuk. Als hoofd van de RSHA was hij verantwoordelijk voor de Gestapo, voor de concentratiekampen en het vervoer van Joden naar deze kampen. Onder zijn leiding werd er in een nevenkamp van Mauthausen testen gedaan met verschillende soorten gas. Zo werd uiteindelijk het gas gevonden dat werd gebruikt om duizenden Joden te vergassen. Kaltenbrunner gaf hiervoor toestemming. Voor zijn taken en zijn toewijding ontving Kaltenbrunner op 15 november 1944 de onderscheiding Ritterkreuz des Kriegsverdienstkreuzes mit Schwertern en op 1 december 1944 werd hij dan ook nogmaals gepromoveerd en deze keer met General der Waffen-SS als titel.

Einde van de oorlog

Na de aanslag op Hitler door Claus von Stauffenberg wist Kaltenbrunner dat het einde eraan zat te komen. Zelfs de vele manschappen onder zijn leiding waren niet allemaal meer zo zeker van Hitler. Vlak voor de capitulatie van het Duitse rijk heeft Kaltenbrunner dan ook (te vergeefs) met hulp van Allen Welsh Dulles (Amerikaanse Office of Strategic Services medewerker) geprobeerd te onderhandelen met de geallieerden. Vlak na de capitulatie werd Kaltenbrunner door het Amerikaanse leger gevangen genomen.

Neurenberg-processen
Op 23 mei 1945 pleegde Heinrich Himmler zelfmoord. Door deze zelfmoord was Kaltenbrunner de belangrijkste SS-leider die nog in leven was. Hij werd dan ook verantwoordelijk gehouden voor alle daden van de SS. Bij hoog en laag bleef Kaltenbrunner ontkennen dat hij iets te maken had met de concentratiekampen. Zijn eigen dossiers toonden echter het bewijs dat hij wel degelijk wist wat er gebeurde en dat hij er zelfs opdracht toe had gegeven. Hij werd dan ook schuldig bevonden aan gepleegde misdaden tegen de mensheid. Ook werd hij schuldig bevonden aan het schenden van het oorlogsrecht. De derde aanklacht tegen hem kon echter niet bewezen worden. Er was te weinig bewijs om aan te tonen dat hij schuldig was aan samenzwering om de macht te grijpen. Toch werden twee van de drie aanklachten schuldig bevonden en werd hem de doodstraf opgelegd op 1 oktober 1946. Op 16 november 1946 werd het doodsvonnis uitgevoerd.

Lees verder

• WO II: Jaques Stosskopf
• WO II: Eva Braun
• Helden van WO II: Claus von Stauffenberg