Amerikaanse Burgeroorlog

Bekende films als Gone with the wind en How the west was won geven een beeld over de Amerikaanse burgeroorlog. Maar dat is een verhaal dat moet kloppen en als we het wat romantischer neerzetten is dat goed voor de verkoop van bioscoopkaartjes. Zeker als er filmhelden als Clark Cable of John Wayne in meedoen. Om toch een reëel beeld te geven wat er zich tussen 1861 en 1865 in de Verenigde Staten afspeelde een chronologische uiteenzetting. De Amerikaanse Burgeroorlog vond plaats tussen 1861 en 1865 in de Verenigde Staten van Amerika. De partijen die tegenover elkaar stonden waren de Unie (noordelijke staten) en de Geconfedereerde staten (zuidelijke staten). De soldaten die kort daarvoor nog 1 leger vormden en o.a. de Mexicanen Texas uitdreven stonden nu recht tegenover elkaar. Een van de belangrijkste issues van deze oorlog zou uiteindelijk de afschaffing van de slavernij zijn (hoewel dit in basis niet zo zou zijn). Vanwege de slaven op de katoenplantages en hun minderwaardigheid t.o.v. van het blanke superieure ras wilde de zuidelijke staten hier niets van weten Deze oorlog zou maar liefst zo’n 620.000 levens kosten, maar leverde het 13e amendement van de grondwet op, hierin is vastgelegd dat slavernij afgeschaft moest worden.

Economie

De industrialisatie vierde in het noorden hoogtij, metaalnijverheid, wapenindustrie, weverijen en slachterijen en men was uitermate welvarend. In tegenstelling tot het zuiden was het noorden ook democratisch en liberaal. Het zuiden kende als rijken alleen de plantage-eigenaren, verder was er veel armoe. Geen democratie maar feodaal en behoudend. Men hield krampachtig vast aan het verleden.

Aanleiding oorlog

De Unie groeide en bloeide en de vraag werd gesteld of de slavernij, net zoals in de zuidelijke staten, toegestaan moest worden. In het zuiden werkten de slaven immers allemaal op de grote rijke katoenplantages (m.n. voor de Engelse textielindustrie). De Unie zag de uitbreiding van de slavernij (richting het westen) niet zitten en daarmee was het basisconflict geboren tussen de Unie en de Confederatie.

Rond 1861 werden de zuidelijke staten achtergesteld door de noordelijke staten, althans zo werd het ervaren. De te betalen belasting zou alleen over de blanke inwoners moeten gaan en niet de slaven (uitgangspunt van het zuiden). Hoewel er een compromis werd gesloten over dit issue, “broeide” de onvrede in het zuiden.

Maar al met al was de directe aanleiding voor de Amerikaanse Burgeroorlog de verkiezing op 6 november 1860 van Abraham Lincoln tot President. Hoewel Abraham Lincoln zorgvuldig een gematigde campagne had gevoerd (de slavernij hoefde ook niet direct afgeschaft te worden), was het de druppel die de emmer voor de zuidelijke staten deed overlopen. Enkele maanden na zijn verkiezing begonnen de zuidelijke staten zich af te zonderen. Na South Carolina volgende Florida, Georgia, Alabama en Texas en februari 1861 vormde ze samen de Confederatie. Jeffersen Davis werd de “tegenhanger” van Abraham Lincoln.
Tijdens Lincoln zijn eedaflegging riep hij de Confederatiestaten op om terug te keren. Door de militaire in fort Sumpter als ongewenst te beschouwen werd het “nee” door de Confederatie kracht bij gezet en 12 april 1861 werd het eerste schot gelost.

Verloop van de oorlog

De Unie had gedacht met een, mogelijk bloedige veldslag, de Confederatie de kop in de drukken. Bull Run werd het en op 21 juli 1861 was het zover. Er waren zelfs “toeschouwers” aanwezig. Hoewel men voortvarend begon slaagde Beauregard er ’s middags in om de Unie soldaten in een val te lokken en het initiatief over te nemen. De Uniesoldaten bliezen de aftocht en het idee van een veldslag om de Confederatie daarmee de kop in te drukken was voorbij.

Na het verlies bij Bull Run, zag Lincoln zich genoodzaakt om over te schakelen op een lange oorlog. Het plan zag er naar uit dat het Zuiden langzaam maar zeker “omsingeld” zou worden om ze zo af te sluiten van de wereld. Dat wilde zeggen dat ze m.n. de focus hadden op de Mississippi overnemen, de zeehavens innemen en enkele omringende staten binnentreden om de Confederatiesoldaten tegen te houden. Grote generaals als Grant en Sherman voerde de leiding over het Unie-leger.
De Uniesoldaten hebben de strategie maar liefst 4 jaar, tot 1865, vol moeten houden. Robert E. Lee tekende uiteindelijk namens de Confederatie de overgave.

Einde van de oorlog

Het was oorspronkelijk niet Lincoln zijn bedoeling om een einde te maken aan de slavernij. Toen het door de ontwikkeling van de Confederatie toch van kwam, deed Lincoln dit om zowel politieke als militaire redenen. Lincoln was een icoon van de abolitionistische beweging. Voor de zwarten die, als gevolg van zijn beslissing, bevrijd werden was hij bijna een heilige. Maar niet voor iedereen. 8 maanden voor zijn ratificatie van zijn amendement op de Grondwet werd hij vermoord. Lincoln wordt nog steeds gezien als een visionair die een centrale rol speelde in het opnieuw opbouwen van een verwoest land, de herintegratie van het zuiden en het vestigen van de nieuwe Verenigde Staten.

Na de oorlog

Als gevolg van de Noordelijke overwinning op het Zuiden kwam het politiek en economische zwaartepunt van het land nog meer in het Noorden te liggen. De economische en industriële voorsprong van het Noorden deed weinig met het zuiden en het verschil in welvarendheid werd groter en groter. Zowel zwarten als blanken trokken naar het noorden voor werk. De Zuidelijke staten raakten meer en meer in verval. Zij bleven steken in de agrarische economie, waarin de welvaart steeds meer oneerlijk verdeeld werd. Het “oude geld” bleef bij de paar overgebleven grootgrondbezitters hangen.

Hoewel zwarten niet langer gedwongen konden worden om arbeid te verrichten, werd hen ook niet toegestaan om onderdeel te worden van de normale maatschappij van het Zuiden en bleef het een soort “verkapte” slavernij. Zwarten mochten geen sociale contacten hebben met blanken en mochten alleen voor blanken werken. De achtergestelde positie van de zwarten duurde in de zuidelijke staten eigenlijk nog zo’n kleine 100 jaar. Pas in de jaren 60 van de vorige eeuw werd het roer omgegooid en ontstond de Civil Rights Movement. Neemt niet weg dat discriminatie nog steeds niet volledig verbannen is.

Tot slot

Hoewel het veel levens heeft gekost heeft deze periode de basis gevormd voor het hedendaagse Verenigde Staten van Amerika.