Tellen in Mandarijn Chinees (met uitleg over tonen)

Tellen in het Mandarijn is redelijk lastig omdat het een toontaal is. Wie een poging wil wagen, vindt hieronder een uitleg over Chinese tonen. Gelukkig is er een trucje om het makkelijker te maken; Chinezen hebben een special handgebaar voor elk nummer. Jammer genoeg zijn de gebaren niet hetzelfde voor het hele land, er zijn regionale verschillen. Voor een vakantie naar China is het erg handig om deze gebaren te kennen naast de getallen, want het voorkomt spraakverwarring.

• Gesproken taal (Mandarijn)
• Gebaren: een tot vijf
• Gebaren: zes tot tien

Gesproken taal (Mandarijn)

Mandarijn is een toontaal en dat betekent dat elk woord of lettergreep met een individuele intonatie wordt uitgesproken. Er zijn vier tonen: (1) de hoge toon, (2) de stijgende toon als in een vraag, (3) de dalende en dan stijgende toon en (4) de korte, dalende toon. In de grafiek staan de vier tonen afgebeeld. De nummers aan de linkerkant geven de toonhoogte van je stem aan, waarbij 3 normaal is. Om goed verstaan te worden, is het cruciaal deze tonen correct toe te passen. In de tabel staan de nummers een tot tien. In plaats van karakters wordt pinyin gebruikt, de officiële manier om Chinees te schrijven in Latijns schrift.

Voor veel Chinezen is Mandarijn de tweede taal en zij hebben soms zelf moeite met de correcte uitspraak. In het Kantonese taalgebied (Zuid-China) is er bijvoorbeeld een probleem met s vs. sj. Beide klanken worden als een s uitgesproken en dan is het verschil tussen vier en tien alleen nog maar de toon. De Chinezen kunnen dat uiteraard prima horen, maar voor mensen die geen toontaal spreken, zijn tonen lastig te horen en produceren.

Tot tien tellen


In combinaties worden de getallen 1 en 2 anders uitgesproken. In telefoonnummers wordt een 1 gezegd als yao1 (jauw). Twee wordt alleen als "er" uitgesproken als je telt, maar als je spreekt over twee mensen, twee auto's, twee pond rijst, etc. dan gebruikt men liang3 (ljang).

Verder tellen

Verder tellen dan tien is erg eenvoudig. Voor 11-19 wordt eerst 10 gezegd (shi) en dan het betreffende getal, bijvoorbeeld 18 is shi-ba. Voor de tientallen is deze volgorde omgedraaid, bijvoorbeeld 30 is san-shi. En 73 wordt dus qi-shi-san.

Voor de hogere getallen wordt hetzelfde systeem gebruikt. Honderd is bai3 (baaj) en duizend is qian1 (tsjen). 354 wordt dus san-bai-wu-shi-si (3-100-5-10-4) en 8971 wordt dus ba-qian-jiu-bai-qi-shi-yi (8-1000-9-100-7-10-1). In het Mandarijn is het niet mogelijk om een nummer op te delen in tientallen (89-71). Dit is de officiële manier, want in gesproken Mandarijn worden de nullen meestal weggelaten. 150 wordt dus yi-bai-wu (zonder shi). Voor 105 wordt dan yi-bai-ling-wu gezegd.

In de geschreven taal met Chinese getallen wordt het officiële systeem gevolgd. 21 wordt dus geschreven als 2-10-1 en 465 als 4-100-6-10-5.

Gebaren: een tot vijf

Als Chinezen op de hand tellen, beginnen ze bij de wijsvinger met 1. Achtereenvolgens worden de middelvinger (2), ringvinger (3), pink (4) en duim (5) toegevoegd. Het komt ook voor dat mensen 3 gebaren met de middelvinger, ringvinger en pink. De duim en wijsvinger vormen dan een rondje. Chinezen gebaren 3 niet met duim, wijsvinger en middelvinger, maar zullen dit natuurlijk wel begrijpen.

Gebaren: zes tot tien

Chinezen zullen voor getallen boven de vijf niet simpelweg hun tweede hand gebruiken, maar ze maken bepaalde gebaren met hun ene hand.

Zes wordt gemaakt als het telefoongebaar: pink en duim gestrekt, de andere vingers gebogen. Uiteraard wordt de hand niet bij het oor gehouden, maar gewoon naar de kijker toe (palm naar binnen).

Zeven kent twee verschillende varianten. Allereerst is er de vorm die lijkt op een 7: de duim en wijsvinger zijn gestrekt en de wijsvinger wijst naar de grond. Ten tweede is er de “Italiaanse” hand. Alle vingers zijn lichtjes gebogen en de duim raakt ze allemaal. Italianen maken dit gebaar als ze hun hand kussen om aan te geven dat iets “bellissimo” is.

Acht is een lastig geval. Sommige Chinezen geven aan dat ze er geen gebaar voor hebben, misschien omdat het woord zo onderscheidend is. Anderen kennen verschillende mogelijkheden. De eerste optie is de 7-vorm met duim en wijsvinger, maar dan met de wijsvinger lichtjes omhoog wijzend. De tweede optie is een acht-vorm maken met duim, wijs-, en middelvinger door ze op elkaar te leggen. Dus de wijsvinger vormt een cirkel met de duim en de middelvinger wordt op de wijsvinger gelegd. Dit vergt nogal wat oefening. Dit gebaar wordt in Chinese Gebarentaal gebruikt voor 8.

Negen wordt gemaakt als een vuist met een gekromde wijsvinger. Dit gebaar is dus hetzelfde als 1, maar met de wijsvinger gehoekt.

Tien kent een drietal varianten. Allereerst is er de redelijk kinderlijke manier van tien vingers opsteken. Ten tweede is er de vuist en ten derde is er het plusteken. Dit plusteken wordt gemaakt met beide wijsvingers. Naast “onze” nummers gebruiken Chinezen ook hun eigen nummers. Tien lijkt op een plusteken, dus dat is de oorsprong van dit gebaar.