Babongo stam in Gabon: iboga als drug en bwiti als religie

De Babongo stam stond vroeger bekend onder de (algemene) term 'pygmeeën'. Ze leven in Gabon, een voormalige Franse kolonie in Afrika en staan bekend om hun gebruik van de sterke hallucinogene plant iboga. Die bekendheid verwierven ze vooral door een aflevering van de serie 'Tribe': daarin gaat Bruce Parry voor de BBC met hen samenleven. Iboga is erg belangrijk in de religie van de Babongo: bwiti.

Inhoudsopgave

• Wie?
• Hun geloof: Bwiti
• Hun drug: iboga
• Meer te weten komen

Wie?

Eeuwenlang leefden vele verschillende stammen diep in de bossen van Gabon, waaronder de Babongo. Door steeds toenemende wereldwijde industrialisatie worden bossen sneller gekapt, en komen de stammen meer en meer in contact met andere mensen. Ze worden door veel Gabonezen als minderwaardige mensen beschouwd.
Vroeger was het een nomadisch volk. Ze leefden in snel en makkelijk te bouwen hutten ('tudi'), gemaakt van takken en bladeren. Ze leefden als jagers-verzamelaars volledig van het bos. Sinds enkele jaren zijn ze sedentair geworden en doen aan ze aan kleinschalige landbouw. Meer contact met andere mensen betekent ook dat moderne technologie hen begint te bereiken. Hun cultuur zou daardoor kunnen verdwijnen. Deze evolutie gebeurt voor een deel door de herlokaliseringsprogramma's van de overheid.

Hun geloof: Bwiti

Bwiti is een vorm van animisme: een primitieve godsdienst. Ze geloven dat ze de eerste mensen op aarde waren, en delen het bos met de 'Macoi'. Dat zijn geest-achtige figuren die het kwade en het goede tegelijk belichamen. Door te drummen roepen de Babongo ze uit het bos naar het dorp, ze moeten ze voor allerlei gelegenheden goed gezind stellen met verschillende ceremonies, die zowat altijd samengaan met vuurspelen, dansen, gedrum en het gebruik van iboga. Hun religie is duizenden jaren oud, het is een officieel erkende godsdienst in Gabon en heeft ook veel volgelingen in de steden. Bwiti in de stedelijke gebieden is echter niet hetzelfde, voor een deel omdat het contact met het bos er minder is, maar ook door beïnvloeding vanuit het Christendom. De Babongo in de bossen staan veel dichter bij het oorspronkelijke Bwitigeloof. Ze kweken ibogaplanten om de drug te kunnen gebruiken in hun ceremonies, het is de bron van alle spirituele kennis.

Hun drug: iboga

In gabon

Iboga is een sterke psycho-actieve drug die vergelijkbaar is met LSD. Door het in te nemen kan je extreem angstig worden en krijg je levendige visuele hallucinaties. De effecten worden nog versterkt door 's nachts de duisternis met bewegende fakkels te verlichten en terwijl te zingen, drummen en dansen. Als er teveel wordt gebruikt kan men er erg ziek van worden. Hoge doses kunnen zelfs dodelijk zijn.

De Babongo die iboga gebruiken kunnen daardoor in de toekomst zien, ziektes genezen en met de doden spreken. De plant kan gebruikt worden door op de wortels ervan te kauwen of er een thee van te maken. Ze geloven dat hun ziel door de iboga hun lichaam verlaat en hen in staat stelt om met de geesten van planten en dieren te spreken. Door de stedelijke bwiti-gelovigen worden ze daarom als tovenaars bezien. Voor de gelovige stedelingen zijn de traditionele Babongoshamanen als tovenaars die op mysterieuze manier de wereld kunnen beïnvloeden.

In het westen

Hier wordt iboga gebruikt in de geneeskunde, sommige mensen met een heroïne- of alcoholverslaving kunnen succesvol afkicken na een behandeling met ibogaïne. Ibogaïne is de werkzame stof in de ibogaplant. Ook personen die lijden door trauma's zijn soms geholpen na zo'n behandeling. Iboga lijkt bij velen een trip te veroorzaken die hen meeneemt naar de moeilijke momenten uit hun leven. Door iboga kunnen ze dit alles in een heel ander perspectief plaatsen. Dit moet in het westen uiteraard wel onder toezicht van artsen gebeuren omdat een te hoge dosis of een bad trip dodelijk kunnen aflopen.

Meer te weten komen

Bruce Parry heeft voor de BBC een serie gemaakt waarin hij op zoek gaat naar enkele stammen die in de minst gekende uithoeken van onze wereld leven. Hij probeert hun vertrouwen te winnen en een paar weken of maanden deel te nemen aan hun leven als stam. Voor een aflevering van de serie 'Tribe' heeft hij lange tijd met de Babongo samengeleefd en zelfs hun initiatieceremonie met iboga mogen volgen.

Lees verder

• Geothermische energie in Oost-Afrika
• Theo Jansen en de Strandbeesten: kunst of wetenschap?
• Waarom zijn planeten bolvormig?
• Gelukkig zijn volgens Epicurus