De geschiedenis van de Minoïsche beschaving op Kreta

De Minoïsche beschaving is een paleissamenleving die ontstond omstreeks 2000 voor Chr. op het Griekse eiland Kreta. Zij kan qua ontwikkelingsniveau worden vergeleken met eerdere hoogstaande beschavingen in het Nabije Oosten en Egypte.

Ontwikkeling

Omstreeks 3000 voor Chr. ontstond de voor-paleistijd, waarin de samenleving op Kreta zich ontwikkelde tot een gerangschikte samenleving waarbinnen duidelijke machtsverhoudingen ontstonden. In deze periode vond tevens een grote bevolkingsgroei plaats waardoor nederzettingen zich uitbreidden en verder verspreidden over het eiland. Deze eerste paleizen werden gebouwd omstreeks 2000 voor Chr. op plaatsen die we vandaag de dag kennen als Knossos, Phaistos en Malia. Na een verwoestende aardbeving ontstonden omstreeks 1700 voor Chr. nieuwe paleizen die door de Minoërs behouden werden tot omstreeks 1400-1250 voor Chr. Beide paleisperiodes waren van groot belang voor de ontwikkeling en structuur van de Minoïsche samenleving. Naast het feit dat de paleizen gedurende deze perioden opbloeiden, bloeiden ook de nederzettingen op en maakten deze een grote ontwikkeling door; van simpele boeren nederzettingen werden het bloeiende dorpen.

Welvaart en status

Binnen de Minoïsche samenleving bestond een groot verschil in de levensstijl, welvaart en status. De eliteklasse leefde in nederzettingen buiten de paleizen, in relatief grote huizen bestaande uit meerdere verdiepingen. Het grootste deel van de bevolking bestond echter uit boeren en arbeiders. Deze laatste groep werkte veelal voor de paleizen. Bekend is dat deze mensen in simpele huizen woonden. Het leven van deze bevolkingsgroep verschilde niet veel met het leven dat hun voorouders leefden voordat de paleizen ontstonden, echter hebben de paleizen wel enige invloed gehad op het platteland. De paleizen boden bescherming tegen invallen van buitenaf en voorzagen in de voedselvoorziening waardoor de kans op hongersnood aanzienlijk afnam.

Economie

Naast de sociale klassen die binnen een samenleving bestonden speelt de economie de belangrijkste factor om de samenleving draaiende te houden. De economie dreef voornamelijk op de landbouw en deels op de daarmee samenhangende handel van producten met overzeese gebieden als het Nabije Oosten, Egypte, maar ook dichter bij huis, met andere Griekse eilanden als de Cycladen en het Griekse vaste land.

De paleizen

De paleizen straalden grote luxe en rijkdom uit. Zij bestonden uit verschillende gebouwen van één of meerdere verdiepingen, gegroepeerd rond een rechthoekig binnenhof, enerzijds ingericht als privé-vertrekken en anderzijds waren deze gebouwen voor officiële doeleinden. De constructies van de paleizen waren van een hoog niveau. Veelal, bijvoorbeeld bij Knossos, was er ook een bloeiende nederzetting bij de paleizen, dus het was van groot belang om goede verbindingswegen aan te leggen, die tevens intensief voor de handel werden gebruikt. Daarnaast bezaten de paleizen voorzieningen als een eigen bewateringssysteem. De overblijfselen van een aantal paleizen is vandaag de dag te bezichtigen (Knossos, Phaistos en Malia) en zijn zeker de moeite waard om een bezoek te brengen tijdens een verblijf op Kreta.

Het schrift

Rond 1900 v. Chr. ontstaat binnen de Minoïsche samenleving een pictografisch schrift, mogelijk geïnspireerd op de Egyptische hiërogliefen, waarmee zij in contact kwamen door middel van de handel met Egypte. Honderd jaar later ontstaat er uit dit pictografische schrift een nieuw schrift bestaande uit verschillende tekens die stonden voor een bepaald geluid, het linear A. We vinden dit schrift op kleitabletten en in de vorm van stempels die werden gebruikt en voor de administratie in de paleizen. Het linear A is nog niet ontcijferd.

De ondergang

Er bestaan verschillende theorieën over de ondergang van de Minoïsche beschaving. Waarschijnlijk is de samenleving ten onder gegaan aan een combinatie van natuurgeweld (aardbevingen en branden) en menselijk geweld vanuit de Myceense beschaving van het Griekse vaste land. De Myceners hebben het eiland uiteindelijk overgenomen.

Lees verder

• De Griekse bouwkunst
• De klassieke oudheid: invloed en overblijfselen
• De vroege geschiedenis van het Griekse eiland Kos
• Het Asklepieion van Kos