Hoe, waarom en wanneer vieren Joden Lag Ba'Omer?

Tussen de tweede dag van Pesach, waarop een offergave bestaande uit een Omer (een speciale inhoudsmaat) gerst in de Tempel werd gebracht, en Sjavoeot (het feest van de tarweoogst) moet men 49 dagen tellen. Het offer wordt sinds de verwoesting van de Tempel niet meer gebracht, maar de Joden bleven de Omer-periode tellen. Die gewoonte bestaat nog steeds. De plicht van de Omer-telling leert ons oplettendheid en heropent onze harten om verhalen te horen. De plicht is één van de meest vreemde voorschriften in de Tora. We worden verteld de 49 dagen te tellen tussen Pesach en Sjavoeot, ondanks dat het aantal dagen er tussen nooit veranderd. Op de 33ste dag van de Omer, Lag Ba'Omer, herdenken we Rabbi Shimon bar Yochai, de auteur van de Zohar, het meest bekende boek van de Kabbala. Gedurende de Omer-telling tussen Pesach en Sjavoet stierven 24.000 studenten van Rabbi Akiva aan de pest. De reden voor hun dood was dat ze niet voldoende respect naar elkaar toe toonden. 9 mei 2023 is het feest.

• Joodse feestdagen: Lag Ba'Omer
• Lag Ba'Omer: de plicht te tellen
• Het omertellen - oumeren: wat is het doel van omertellen?
• Lag Ba'Omer: Rabbi Shimon bar Yochai - Zohar (Kabbala)
• Lag Ba'Omer: de 24.000 studenten van Rabbi Akiva

Joodse feestdagen: Lag Ba'Omer

Wat is de Omer?

In de dagen van de Heilige Tempel brachten de Joden een Omer gerst op de tweede dag van Pesach (Leviticus 23:10).

Beginnend op de tweede dag van Pesach is het volgens de Tora een mitswa (plicht) om elke dag de Omer te tellen tot aan Sjavoeot. Dit is een belangrijke periode van groei en zelfbespiegeling, in voorbereiding op het Sjavoeot feest.

Sjavoeot is de dag dat het Joodse volk aan de berg Sinaï stond om de Tora te ontvangen, en dat vereiste een zeven weken durende voorbereiding. De commentatoren vertellen dat we bevrijd waren uit Egypte alleen om de Tora te ontvangen en het na te komen. De Omer-telling is bedoeld hoe diep we verlangen naar de Tora.

Hoe de Omer te tellen

De Omer wordt geteld elke avond (ongeveer 30 minuten na zonsondergang), dat het begin is van de Joods 'dag.' (In de synagoge wordt het geteld richting het einde van het Maariv dienst). Als een persoon vergeet de Omer te tellen op een avond, moet hij de volgende dag tellen, maar zonder zegen.

Om de Omer juist te tellen moet je zowel de aantal van de dagen als van de weken opzeggen. Voorbeeld:

• Op dagen 1-6, zeggen we alleen de nummers van de dagen, bijvoorbeeld: "Vandaag is het 4 dagen van de Omer."
• Op dagen dat week week compleet is, bijvoorbeeld 7,14,21, zeggen we: "Vandaag is 21 dagen, dat is 3 weken van de Omer."
• Op alle andere dagen zeggen we bijvoorbeeld: "Vandaag is 33 dagen, dat is 4 weken en 5 dagen van de Omer."

Het reciteren van de zegen

Voor het tellen sta je op en zegt de volgende zegen:
"Baruch ata Adonoy, Eloheinu melech ha-olam, asher kid'shanu be'mitzvo'sav ve-tzivanu al sefiras ha'omer." (Gezegend bent U, God, Koning van het Universum, Die ons heilig maakte met Zijn geboden, en ons opdroeg de Omer te tellen).

De zegen mag alleen gezegd worden als aan de volgende twee voorwaarden is voldaan:

1. Je telt de Omer gedurende de avond
2. Je hebt geen telling gemist tot dusverre.

De reden dat je een telling niet mag missen is dat de zeven weken compleet zullen zijn (Leviticus 23:15).

Beperkingen gedurende de Omer

Tijdens de Omer periode stierven 24.000 studenten van Rabbi Akiva, omdat ze elkaar niet met voldoende respect behandelden. Daarom worden de volgende handelingen 33 dagen niet uitgevoerd als teken van rouw:

1. geen trouwerijen.
2. niet luisteren naar instrumentale muziek (vocale muziek is toegestaan.
3. geen haar knippen of scheren (tenzij voor zaken doeleinden).

Spirituele betekenis

Elke dag van de Omer is gerelateerd aan een verschillend niveau van de Kabbalistische Sefirot. Elk van de zeven weken wordt geassocieerd met één van de zeven Sefirot, en elke dag binnen elk van de zeven weken wordt geassocieerd met één van dezelfde Sefirot -dus totaal 49 verwisselingen. Op elke dag gedurende de Sefirot richten we onze aandacht op een ander aspect van de Sefirot, met de hoop op spirituele verbetering in dat specifiek gebied. In deze periode proberen we onze relatie met familie, vrienden en kennissen te verbeteren. Ook worden in deze weken de 48 manieren om de 'Tora te ontvangen' bestudeerd.

Lag B'Omer

Lag B'Omer op de 33ste dag ('Lag' heeft een numerieke waarde van 33), markeert de dood van één van de grootste Talmoed wijzen, Rabbi Shimon Bar Yochai. Deze dag wordt gevierd door duizenden pelgrims omdat gezegd wordt dat Rabbi Shimon op zijn sterfbed de geheimen van de Zohar (Kabbalistisch boek) heeft geopenbaard. Het graf van Rabbi Shimon ligt in Meiron (Israël). Kinderen verzamelen hout en maken torens die in brand worden gestoken.

---

Lag Ba'Omer: de plicht te tellen

De plicht van de Omer-telling leert ons oplettendheid en heropent onze harten om verhalen te horen. De plicht is één van de meest vreemde voorschriften in de Tora. We worden verteld de 49 dagen te tellen tussen Pesach en Sjavoeot, ondanks dat het aantal dagen er tussen nooit veranderd. Het gaat daarom om het proces zelf.

Mispar en sippoer

Het woord voor 'nummer' in het Hebreeuw is 'mispar.' Haar wortel is nauw gerelateerd aan het woord 'verhaal', in het Hebreeuws 'sippoer.' Wat is de relatie tussen deze twee? Door te tellen leren we te luisteren naar verhalen.

Er zijn twee verhalen die door elkaar lopen. Eén is het verhaal van een volk dat met Pesach fysiek vrij wordt en de ander dat met Sjavoeot spiritueel vrij wordt.

Gerst en tarwe

Het offer dat op Pesach wordt gebracht was gemaakt van gerst. Het offer dat op Sjavoeot werd gebracht was gemaakt van tarwe. Tarwe staat voor de menselijke capaciteit om de hersenen te gebruiken. Mensen hebben hun hersenen nodig om brood te maken. Het Joodse Volk werd getransformeerd van degene die vrijheid zoekt naar degene die menselijkheid zoekt. Wat maakt ons mens? De band die we hebben met God. Deze band wordt sefirot van onze spirituele zielen genoemd. Meer over de sefirot, klik hier.

De zeven aspecten van Godzaligheid

De zeven aspecten van Godzaligheid zijn:

1. chessed - 'vriendelijkheid': het lichaam is op zichzelf gericht, terwijl de ziel naar anderen toe is gericht. We houden van de ander omdat deze waarde geeft aan spiritualiteit. We zien er onze hoogste ik in gereflecteerd.
2. gevura -'kracht': Het uiterste doel van elke Jood is een lichtbron te zijn. Daartoe dienen we ons te onderwerpen aan de Tora.
3. tiferet -'schoonheid': wordt gevormd door harmonie en contrast -dat is wanneer we 'passen'. Wanneer we mensen van waarheid worden, passen onze woorden, gedachten en daden. Met waarheid worden we verbonden met God.
4. netzach -'oneindigheid': het is de bron van hoop en aspiratie richting groei.
5. hod -'dankbaarheid': wanneer we de dag beginnen met de woorden 'modeh ani' (ik dank U), drukken we dankbaarheid uit richting God en zien onszelf gelijk als schepsels die waard zijn te leven.
6. yesod -'grondslag': wat we uiteindelijk zoeken in relaties is goedheid. We zoeken naar spirituele binding. We zoeken naar het gezicht van God.
7. malchoet -'koningschap': het brengen van het koningschap van God in de wereld en in onze eigen harten.

De zeven weken tussen Pesach en Sjavoeot hebben de spirituele potentie ons de mogelijkheid te geven onze verhalen te laten ontvouwen. We laten elke dag tellen en worden meer mens dan we ons voorstelden.

---

Het omertellen - oumeren: wat is het doel van omertellen?

Het omertellen (oumeren) geschiedt van de tweede Seider-avond tot Sjawoe'ot (het wekenfeest) waarop de Joden 3329 jaar geleden (gerekend vanaf 2017) de Tora ontvingen. De 49 dagen tot de ontvangst werden door de Joodse slaven geteld als ware het ongeduldige kleine kinderen. De wetgeving op de Sinaï heeft een zeer grote invloed gehad op de gehele mensheid. Het omertellen benadrukt het belang van tijd. Wat is het doel van het tellen van de dagen tijdens de Omer-periode?

Tijd

Onze invloed op de tijd is vrijwel onbeperkt. We kunnen zelf bepalen hoe we onze tijd indelen. We kunnen ons tijd verspillen of nuttig besteden. De 7 weken van de Omer worden soms vergeleken met 7x10 jaar dat overeenkomt met een gemiddeld mensenleven. Het gaat erom hoe dit mensenleven wordt ingevuld. Het gaat dus om de kwaliteit (time is spirit) en niet de kwantiteit (time is money). Sommige Chassidische Joden hebben de gewoonte om na het einde van de dag de balans op te maken. Het Omertellen is dan ook een individuele aangelegenheid waarin de balans wordt opgemaakt. Dit is belangrijk omdat we snel de neiging hebben om persoonlijke verantwoordelijkheid af te schuiven op de ander.

Rouwperiode

Tijdens de Omer-periode overleden 24.000 leerlingen van Rabbi Akiwa. Waarom? Omdat zij elkander niet eervol bejegenden (ze probeerden elkaar religieuze gelijk op te dringen; maar ieder mens heeft juist een verschillende religieuze ervaring en kan dus niet aan de ander worden opgedrongen). Om die reden worden tijdens de Omerperiode rouwgebruiken in acht genomen. Er wordt niet getrouwd, geen muziek gemaakt en vele mannen scheren zich niet.

Waarom wordt er nog steeds getreurd? Omdat er tegenwoordig nog veel verdeeldheid en ondraagzaamheid bestaat tussen Joden onderling. De Omerperiode is een tijd van bezinning over de 'zondeval' van de Joden.

Lag ba’Omer

Lag ba'Omer, de 33ste dag van de Omer wordt juist weer feestelijk gevierd. Dit komt omdat toen de sterfteplaag onder de studenten van Rabbi Akiwa ophield volgens de Geoniem (die leefden tussen 750 en 1000). Er worden choppes gepland en Asjkenazische Joden laten hun haar knippen (kinderen van drie jaar laten hun haar voor de eerste keer knippen en hun peijes staan). Vooral in Israël wordt het gevierd door schoolkinderen met uitstapjes, vreugdevuren en spelen met pijl en boog. In Meron bij het graf van Rabbi Sjimon bar Jochai is de vreugde het grootst. Hij was ook een leerling van Rabbi Akiwa en overleed niet tijdens de plaag. Dat kwam omdat hij het gebod 'heb uw naaste lief als uzelf' goed kon naleven. In dien men van de Vader houdt, heeft men ook de kinderen lief.

Rabbi Akiwa

Rabbi Akiwa was tot zijn 40ste ongeletterd en straatarm. Toch werd hij een belangrijke geleerde. Door volharding overwon het zijn problemen op intellectueel, emotioneel en intermenselijk vlak.

Rabbi Shimon bar Yochai

Tellen en tolerantie zijn belangrijk bij het Omertellen. Het maakt niet uit hoe slim je bent. Alle mensen hebben één ding gemeen: de Goddelijke vonk (nesjomme). Rabbi Shimon bar Yochai kon zijn medemens op het hoogste niveau schouwen en waarderen. Vandaar dat zijn jaartijddag (sterfdag) met vreugde gevierd wordt.

---

Lag Ba'Omer: Rabbi Shimon bar Yochai - Zohar (Kabbala)

Op de 33ste dag van de Omer, Lag Ba'Omer, herdenken we Rabbi Shimon bar Yochai, de auteur van de Zohar, het meest bekende boek van de Kabbala. Wat betekent Kabbala nu precies in het Jodendom? Kabbala is de mystieke traditie die handelt over de verborgen aspecten van de Tora. Het wordt ook wel de ziel van de Tora genoemd. Het is door God op de Sinaï geopenbaard aan het Joodse volk.

Tora twee niveaus: psjat en sod

'Psjat' wil zeggen de 'eenvoudige' betekenis van de Tora tekst. Maar zelfs dat is bedrieglijk, want de Tora is oneindig en kent dus vele lagen.
'Sod' wil zegen de 'geheimen.' Het beschrijft de DNA structuur van het universum. Deze studie heet Kabbala. Kabbala kan slechts begrepen worden wanneer het ontvangen wordt van een kenner. De Kabbala werd altijd samen met de Tora bestudeerd, zoals ook de Misjna en de Talmoed. Maar het werd vooral gereserveerd voor de meest begaafden van elke generatie. Men kan de esoterische geheimen van de Tora niet begrijpen als men daarnaast géén Tora bestudeert. Iemand als Madonna (popdiva) snapt dus niet veel van de Kabbala als ze ook niet daarnaast Tora bestudeert en deze naleeft. Het kan simpelweg niet begrepen worden door de niet verfijnde geest.

Rabbi Shimon bar Yochai

Rabbi Shimon bar Yochai is niet de auteur van de Kabbala. Wat hij deed was haar concepten uitdrukken en onderliggende thema's op een systematische manier. Met Goddelijke inspiratie kon hij de concepten begrijpen en nieuwe ideeën formuleren. Hij schreef alles op in de Zohar. De Zohar is in een soort codes geschreven en moeilijk te lezen. Rabbi Jitzchak Luria (de Ari) maakte een interpretatie van de Zohar en wordt tegenwoordig als basistekst van de Kabbala gebruikt.

Dieper graven in de Tora

De Kabbala biedt ons een dieper inzicht in de Tora. Er is meer dan ons oog kan waarnemen. Er zijn zelfs geheimen in de Tora op de meest basale niveaus: hoe een mens functioneert, hoe men het leven kan verbeteren, hoe men de relatie met de Schepper kan verbeteren. Maar kabbala gaat nog verder.

Voorbeelden van Kabbalistische gedachten

Eén van de grootste bijdragen van Kabbala tot het begrijpen van de belangrijkheid van het naleven van de mitswot en de dienst aan God in het algemeen is het verbreden van het bereik van het effect van menselijke activiteit. Elke actie heeft effect op zichzelf, niet alleen in deze wereld maar ook in de eeuwige wereld. De menselijke daad beïnvloedt de Schepping op elk niveau. Niet alleen de daden van de mens hebben invloed, maar ook zijn woorden en gedachten. Ieder mens stijgt naar de hogere werelden en heeft daar enige invloed. Ieder van ons zit in de controlekamer van het hele universum en elke beweging heeft massale repercussies.

Daarnaast leert de Kabbala de eenheid van alle Joden. We vormen één persoon, laten we elkaar dan ook zo behandelen. We komen allemaal van één spirituele bron. Je moet je naaste Jood liefhebben want hij IS jij! Er is niet alleen eenheid tussen Joden maar tussen alle mensen en alle aspecten van de Schepping. Voor men gaat bidden moet men mediteren op het gebed 'je naaste lief te hebben als jezelf.' Zo bereikt men eenheid binnen het Joodse volk. Het gebed komt dan niet van één persoon maar van het hele Joodse volk. Het gebed wordt in het meervoud uitgesproken.

Kabbala en de vuren op Lag Ba'Omer

Het lichaam is een omhulsel van de emoties, het intellect en de spirituele component van de mens. Hetzelfde is waar voor de Tora. De Kabbala is de ziel van de Tora.

De ziel kan vergeleken worden met een vlam. Daarom herdenken we onze doden door een kaarsje aan te steken. Zo worden ook tijdens Lag Ba'Omer vuren ontstoken.

---

Lag Ba'Omer: de 24.000 studenten van Rabbi Akiva

Gedurende de Omer-telling tussen Pesach en Sjavoet stierven 24.000 studenten van Rabbi Akiva aan de pest. De reden voor hun dood was dat ze niet voldoende respect naar elkaar toe toonden. Daarnaast wordt deze periode gekenmerkt door decreten die tegen Joden zijn uitgevaardigd in de Middeleeuwen en de vervolgingen die daaruit voortvloeiden. Daarom wordt deze periode gekenmerkt door rouw en zijn er een aantal beperkingen opgelegd.

Dagen van oordeel en rouw

De Aroech Ha Sjoelchan zegt: "Deze dagen tussen Pesach en Sjavoeot zijn door geheel Israël ingesteld als dagen van oordeel en rouw, omdat in deze korte periode, de studenten van Rabbi Akiva stierven. Bovendien, in het verleden, hebben we gezien dat de belangrijkste vervulling van de decreten tegen ons in Frankrijk en Duitsland in deze periode plaats vonden, en..." daarom, zegt de Aroech Sjoelchan hebben we de gewoonte bepaalde praktijken na te komen die geassocieerd zijn met rouw.

Volgens deze beredenering wordt de Omer-telling geassocieerd met rouw, terwijl de Tora vermeldt dat het juist een tijd van vreugde moet zijn. De reden dat de Omer-telling een periode van rouw is, is de dood van de 12.000 paar studenten. Maar de instelling van de gewoonte van rouw waren de decreten die later in de Middeleeuwen tegen de Joden werden uitgevaardigd.

Dood van een heilige als verzoening voor de generatie

De Ijun Yaakov, een commentator op de Talmoed, voegt wat inzichten toe op het verlies van de 24.000 studenten en waarom ze zo hard werden gestraft. Hij stelt dat er tijden zijn wanneer een grote wijze van ons weggenomen wordt, als een verzoening voor de generatie. De verzoening is niet automatisch. Net zoals de wijze -die meer toegewijd is aan God dan wij- kan overlijden, zo kunnen wij ook overlijden. Door tot inkeer te komen en te berouwen kunnen we verzoening krijgen. De Zohar vergelijkt het met een klein beetje bloed dat uit het lichaam wordt gehaald zodat het hele lichaam zal genezen.

Zo gebeurde het ook met de 24.000 studenten die overleden aan de pest. Zij waren niet alleen student van een grote wijze (rabbi Akiva), maar ze waren zelf ook wijs. Daarom moesten, zodra de eerste studenten stierven, de anderen gealarmeerd raken. Omdat ze elkaar echter niet met respect behandelden, stierven ook zij. Zij waren niet tot inkeer gekomen en hadden geen inspiratie opgedaan. De studenten veroorzaakten dus hun eigen dood.

De les die wie hieruit kunnen trekken is dat we elkaar met respect dienen te behandelen. We moeten inspiratie op doen uit een tragedie.

De beperkingen tijdens de Omer-telling

Tijdens de Omer periode stierven 24.000 studenten van Rabbi Akiva, omdat ze elkaar niet met voldoende respect behandelden. Daarom worden de volgende handelingen 33 dagen niet uitgevoerd als teken van rouw:

1. geen trouwerijen.
2. niet luisteren naar instrumentale muziek (vocale muziek is toegestaan.)
3. geen haar knippen of scheren (tenzij voor zaken doeleinden).