Hoe, waarom en wanneer treuren Joden tijdens de Drie Weken?

Drie weken omvatten de Joodse treurdagen 17 tammoez en Tisj'a Beaaw die in het teken staan van de verwoesting van de Eerste of Tweede Tempel. Er wordt niet gegeten en gedronken. Op deze vastendagen geldt geen werkverbod. Op 17 tammoez geldt het vasten van zonsopgang tot zonsopgang; op Tisj'a Beaaw geldt het vasten van zonsondergang tot zonsondergang de volgende dag. De Drie weken vinden plaats tussen 7 juli en 27 juli 2023.

• Drie Weken
• De Drie Weken: de 17 tammoez (Joodse treurdag)
• De Drie Weken: Tisj'a Beaaw (Joodse treurdag)

Drie Weken

Drie weken is de periode tussen 17 tammoez en Tisj'a Beaaw. Dit is ook een rouwperiode, en met name de zgn. Negen Dagen (negen dagen van aaw).
In deze drie weken gelden voor de vrome Jood de volgende voorschriften:

• geen nieuwe kleren aantrekken.
• geen nieuwe vruchten eten.
• geen huwelijken voltrekken.
• geen muziek maken.
• niet scheren.
• geen vlees of vleesgerechten eten en geen wijn drinken (gedurende de Negen Dagen). Wijn mag wel op Sjabbat.

17 tammoez

De volgende gebeurtenissen worden herdacht:

1. Vernietiging van Jeruzalem door de Romeinen in het jaar 70 na de gewone jaartelling.
2. Mozes heeft op deze dag de twee Stenen Tafelen stuk gegooid.
3. De dagelijks offers in de Tempel zijn op deze dag gestaakt.

Tisj'a Beaaw

De volgende gebeurtenissen worden herdacht:

1. De vernietiging van de Eerste Tempel in 586 voor de gewone jaartelling en Tweede Tempel in 70 na de gewone jaartelling.
2. Het einde aan Joodse autonomie door de val van Betar tijdens de Bar Kochba opstand.
3. Andere rampen, zoals de verdrijving van Joden uit Spanje in 1492.

Op deze dag ziet de synagoge er somber uit:

• zwak verlicht.
• voorhangsel voor de Arke is verwijderd.
• bezoekers zitten op lage stoelen of banken of op de grond.
• men leest Kienot (klaagzangen).
• men leest het Boek Echa (Klaagliederen).
• mannen dragen geen gebedsmantel (talliet) en gebedsriemen (tefillien) tijdens de ochtenddienst; wel tijdens de middagdienst.

Verder geldt nog:

• verboden te wassen
• verboden leren schoenen te dragen
• seksuele onthouding

De Kienot

De Kienot (klaagzangen) gaan over de verheerlijking van Israël. Er zijn ongeveer 40 Kienot geschreven. De meeste door Jehoeda Halevi.

De Drie Weken: de 17 tammoez (Joodse treurdag)

17 tammoez kenmerkt het begin van de drie weken van rouw over de val van Jeruzalem en het verlies van de Heilige Tempel. Op 17 tammoez wordt gevast en is een drie weken lange nationale rouwperiode die leidt naar Tisj'a Beaaw.

Vastendag - 17 tammoez

Doel van de vastendag is de gevoelens los te maken voor het verlies van de vernietigde Tempel en de daarop volgende ballingschap. Door berouw (tesjoeva) te tonen kan de tragedie omgebogen worden in vreugde. Na de verlossing van Israël en de herbouw van de Tempel zullen deze vastendagen (ook Tisj'a Beaaw) vervangen worden door feestdagen (zie ook wat de profeet Zacharia daarover gezegd heeft)

Waarom wordt gevast?

Maimonides (de Rambam) zegt het volgende over vasten: "het kan dienen om onze harten op te wekken en onszelf open te stellen naar de paden van berouw. Het dient als een herinnering van ons goddeloos gedrag en dat van onze voorouder dat lijkt op ons huidige gedrag en daarom deze calamiteiten op hen en op ons brachten. Door onszelf aan deze zaken te herinneren, zullen we berouwen en ons gedrag verbeteren, zoals het vers in Vayikra 26:40 zegt 'En zij zullen hun zonden erkennen en de zonde van hun voorvaderen...'."

Vasten is slechts een voorbereiding voor berouw. Waarom moet berouw getoond worden? Het waren toch onze voorvaderen die zondigden?
De Rambam benadrukt dat we mede verantwoordelijk zijn voor wat er gebeurde in vorige generaties. Volgens de Talmoed moet elke generatie waarin de Tempel niet wordt herbouwd, zich beschouwen alsof de Tempel werd vernietigd.

Vijf grote catastrofes vonden plaats op de 17 tammoez

1. Mozes verbrijzelde de Stenen Tafelen nadat het Joodse Volk het Gouden Kalf hebben aanbeden.
2. De dagelijkse offers in de Eerste Tempel werden uitgesteld omdat de priesters geen dieren meer konden krijgen gedurende het beleg van Jeruzalem.
3. Er werd een bres geslagen in de muren van Jeruzalem vóór de vernietiging van de Tweede Tempel.
4. De Romeinse generaal Apostamos verbrandde een Tora rol vóór de grote opstand van de Joden. Dit was een precedent voor verbranding Joodse boeken door de eeuwen heen.
5. Een afgod beeld werd geplaatst in het Heilige der Heiligen.

Hoe wordt de 17 tammoez nageleefd?

• Geen eten en drinken.
• Wanneer de dag op een Sjabbat valt wordt het uitgesteld.
• Het Aneinoe-gebed wordt opgezegd.
• Slichos en Avinoe Malkeinoe worden gereciteerd.
• Exodus 32:11 wordt gelezen
• Jesaja 55:6 tot 56:8 wordt gelezen.

De Drie Weken: Tisj'a Beaaw (Joodse treurdag)

Tisj'a Beaaw is een Joodse nationale treurdag waarop vijf calamiteiten worden herdacht: de negatieve rapporten van de 10 spionnen over het Land Kanaän, vernietiging van de Eerste Tempel door de Babyloniërs, vernietiging van de Tweede Tempel door de Romeinen, de Bar Kochba opstand wordt neergeslagen, Jeruzalem wordt herbouwd als een heidense stad en Aelia Capitolina genoemd (Joden wordt de toegang tot de stad ontzegd).

Andere gebeurtenissen die plaatsvonden tijdens Tisj'a Beaaw

De Spaanse Inquisitie waarbij Joden werden verdreven op Tisj'a Beaaw in 1492. De Eerste Wereldoorlog brak uit op de vooravond van Tisj'a Beaaw. En op de vooravond van Tisj'a Beaaw begon de massa-deportatie van Joden uit het getto van Warschau.

De middag voor Tisj'a Beaaw

De middag voor Tisj'a Beaaw is het de gewoonte een hele maaltijd te eten ter voorbereiding van het vasten. Op het eind van de middag wordt Seudah Hamaf-seket gegeten. Een maaltijd bestaande uit brood, water en een hardgekookt ei. Het wordt in een saus gedoopt. Het ei heeft twee symbolen:

1. teken van levenscyclus
2. hardgekookt ei teken van Joodse weerstand tegen vervolging

De maaltijd wordt het liefst alleen gegeten. Op Sjabbat vindt de maaltijd niet plaats.

Beperkingen op Tisj'a Beaaw

Er gelden de volgende beperkingen:

• Geen eten en drinken.
• Ook zwangere en voedende vrouwen vasten.
• Een vrouw binnen 30 dagen na de bevalling vast niet.
• Ouderen, zwakkeren en zieken moeten een rabbijn raadplegen.
• Medicijnen kunnen ingenomen worden.
• Niet wassen of baden.
• Geen seksuele handelingen.
• Geen leren schoenen.
• Het leren van de Tora.
• Op een lage stoel of bank zitten.
• Geen zaken doen, tenzij er kans op verlies is.
• Geen groeten doen of geschenken geven.
• Geen recreatieve activiteiten.
• Na Tisj'a Beaaw tot de 10de aaw: geen haarknippen, kleren wassen, badderen, vlees eten, wijn drinken, muziek, zwemmen.

Gebeden op Tisj'a Beaaw

De Klaagliederen worden gelezen zowel 's avonds als overdag. Speciale Kienot (klaagzangen) worden gereciteerd. Deuteronomium 4:25-40 wordt in de ochtend gelezen. Gevolgd door Jeremia 8:13 en 9:1-23. Exodus 32:11-14 wordt gelezen in de middag. Gevolgd door Jesaja 55-56. Talliet en teffilien worden 's middags gedragen. Birkat Kohaniem wordt 's middags gezegd. Gebeden voor Zion en 'Aneinoe' worden toegevoegd. Kiddoesj Lavanah wordt gezegd voor het vasten wordt beëindigd.