Hitler: goede daden en positieve invloed van de Führer

Hitler, een positieve invloed? Het lijkt nauwelijks denkbaar dat de grootste massamoordenaar uit de geschiedenis ook zijn goede kanten en daden had. Toch is het zo. Hij had een diepe haat tegenover Joden en was verantwoordelijk voor de dood van miljoenen onschuldige mensen, maar deed tegelijk wat hij kon om het welzijn van dieren te verbeteren. Onder Adolf Hitler begon men met de bouw van snelwegen. De solidariteit en liefdadigheid onder het volk werden aangemoedigd. De economie kwam razendsnel tot bloei en de werkloosheid daalde sterk. Tal van technologieën en vernieuwingen uit het tijdperk van het nazi-regime hebben nog steeds toepassingen in onze huidige samenleving.

• Hitler: goede daden dus een rechtschapen mens?
• De Autobahn: de eerste snelwegen
• Raketten
• Filmtechnologie
• Dierenwelzijn en natuurbehoud
• Volkswagen
• Winterhilfswerk
• Anti-tabakscampagnes
• Bloei van economie en samenleving

Hitler: goede daden dus een rechtschapen mens?

Neen, natuurlijk niet. Een aantal dingen goed doen maakt van een massamoordenaar nog geen goed mens. Wanneer men Hitler's goede daden vergelijkt met de schaal van de ongeziene misdaden tijdens zijn bewind verdwijnen ze al gauw in het niets.

Bovendien rijst de vraag in hoeverre Hitler goede dingen deed uit oprechte bekommernis om het volk. Het staat buiten kijf dat Hitler oprecht met het lot van Duitsland begaan was. Maar ook eigenbelang en nazi-propaganda waren vaak de drijfveren achter zijn beslissingen. De politiek van Hitler was fundamenteel agressief maar had vreemd genoeg tegelijk een positieve invloed. De economie kwam tot bloei en de traditionele waarden werden opnieuw gekoesterd.

De Autobahn: de eerste snelwegen

Hitler begon als eerste met de bouw van een ‘Autobahn’: een netwerk van brede, grote asfaltwegen door het hele land, zodat snelle verplaatsingen mogelijk werden. Hij bekeek dit wellicht vooral vanuit militair oogpunt. Langs snelwegen zouden legervoertuigen en tanks zich snel van de ene kant van het Duitse Rijk naar de andere kunnen verplaatsen.

De aanleg van snelwegen resulteerde alleszins in een spectaculaire stijging van de werkgelegenheid. Na de donkere jaren was er eindelijk weer licht aan het einde van de tunnel: tal van Duitsers raakten dankzij Hitler weer aan werk. Autosnelwegen waren in die tijd vernieuwend. Pas na de Tweede Wereldoorlog zou de VS een gelijkaardig netwerk van ‘Interstates’ bouwen. De Duitse ‘Autobahn’ fungeerde daarbij als voorbeeld.

Raketten

Het Derde Rijk was de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie op vlak van technologie ver vooruit. Het nazi-regime zette voluit in op wetenschappelijke vooruitgang. Dat mocht flink wat geld kosten. De knapste koppen van heel Duitsland kregen dan ook onbeperkte geldstromen om nieuwe technieken te ontwikkelen op vlak van aandrijving, vliegtuigen, verlichting en zelfs beginnende laser-technologie. In de basis op het eiland Peenemünde werkten geniale geleerden als Werner Von Braun aan rakettechnologie zoals de beroemde V-2, het eerste geleide en onbemande ballistisch wapen ter wereld.

Na de oorlog werd Von Braun ondanks zijn nazi-verleden een Amerikaans staatsburger. Hij ontwikkelde er voor NASA de Saturnus V-raket. Zonder de technologische kennis van deze vooraanstaande nazi was de maanlanding in 1969 niet mogelijk geweest. De nazi-technologie kent ook vandaag nog toepassingen in de ruimtevaart.

Filmtechnologie

De nazi’s hielden van films als medium om de ideologie en het partijprogramma te promoten. Bekende regisseurs als Leni Riefenstahl kregen dan ook een onbeperkt budget ter beschikking. Het gevolg was dat innovatieve cameratechniek en baanbrekende montage mogelijk werd. De gemaakte vorderingen hielpen de filmindustrie met rasse schreden vooruit en hebben nog tal van andere makers jarenlang geïnspireerd. Riefenstahl's propagandafilm 'Triumph des Willens' uit 1935 beïnvloedt nog altijd tal van films, documentaires en reportages. Filmmakers als Ridley Scott hebben de film en de gebruikte technieken tot in detail bestudeerd.

Dierenwelzijn en natuurbehoud

Om mensen bekommerde Hitler zich weinig maar ironisch genoeg om dieren des te meer. De Führer was dol op honden en op foto's is te zien hoe hij herten voert. Hij was een overtuigd vegetariër en het nazi-regime vaardigde tal van wetten uit om het dierenwelzijn te verbeteren.

Het ontleden van een levend dier voor wetenschappelijk onderzoek werd vanaf 1933 verboden. Daarmee was nazi-Duitsland het eerste land in de geschiedenis dat vivisectie van dieren niet langer toeliet. Hermann Göring kondigde de wet af. Een spotprent toont een groep hazen die hem bedankt met een welgemeend 'Heil Göring'. Een andere wet uit 1934 legde jachtseizoenen vast. Voortaan was er ook een maximaal aantal te doden dieren per jaar.

In 1935 vaardigde Hitler de ‘Reichsnaturschutzgesetz’ uit. Deze wet voor natuurbehoud beschermde voortaan verschillende diersoorten waaronder de Euraziatische lynx. Ook ontbossing werd tegengegaan en zelfs vissen moesten voortaan op een humane manier gedood worden.

Veel van de huidige wetgeving in Europa over dierenwelzijn is nog steeds gebaseerd op deze eerste wetten uit het nazi-tijdperk.

Volkswagen

De Führer droomde ervan dat elke Duitser zijn eigen wagen zou kunnen kopen. Het idee van de ‘Volkswagen’ was geboren. Het eerste model werd op vraag van Hitler een ‘kever’. De eerste steenlegging van de Volkswagenfabriek ging gepaard met veel spektakel en uiterlijk vertoon. De Führer woonde de opening persoonlijk bij.

Tijdens Hitler’s regime kwam van private voertuigen echter niet veel in huis. Volkswagen produceerde wel wat militaire voertuigen, maar pas na de val van het Derde Rijk kwamen er ook gewone wagens voor de burgers.

Winterhilfswerk

Onder het nazisme ontstond in Duitsland een ongeziene golf van solidariteitsprogramma’s en liefdadigheid. Of dit uit bekommernis voor het welzijn van de burgers ontstond is een andere zaak. Dankzij liefdadigheid en hulp kon men de begunstigden ontvankelijker voor de nazi-propaganda maken. Op die manier kreeg het regime ook steeds meer steun van de bevolking. Kinderen van de Hitlerjugend zamelden op straat munten in of gingen van deur tot deur. Naar schatting één op vier Duitsers kreeg in de jaren dertig steun van het ‘Winterhilfswerk'.

Anti-tabakscampagnes

Onder Hitler vond de eerste grote anti-rookcampagne uit de moderne geschiedenis plaats. Hoewel de dictator in zijn jonge jaren een kettingroker was geweest vond hij het uiteindelijk ‘geldverspilling’. Hij werd fel gekant tegen roken en probeerde iedereen in zijn omgeving ervan te overtuigen de sigaret af te zweren. Intimi kregen zelfs een gouden horloge cadeau als ze stopten. De heffingen op tabaksproducten gingen omhoog. Op een gegeven moment zorgden de belastingen op tabak zelfs voor één twaalfde van de inkomsten van het regime.

Bloei van economie en samenleving

Na de Eerste Wereldoorlog had het Verdrag van Versailles Duitsland draconische maatregelen opgelegd. Veel Duitsers belandden in werkloosheid en armoede. Maar onder het nazi-regime bloeide de economie. Dit kwam niet alleen door de bewapening en de oorlogsindustrie maar vooral dankzij de vele bouwwerken die honderdduizenden Duitsers aan het werk hielpen. De werkloosheid daalde tot bijna nul. De criminaliteit in Duitsland nam eveneens sterk af. Volgens historici was het nooit eerder zo veilig om 's nachts in Duitsland over straat te lopen dan tijdens het nazi-tijdperk. Criminelen belandden in concentratiekampen of kregen een nieuwe 'carrière' aan het Oostfront in een of ander moordcommando van de 'Einsatzgruppen' of de beruchte Dirlewangerbrigade.

De familiewaarden werden hoog in het vaandel gedragen. Wie huwde kon intrestvrije leningen krijgen om een huis te kopen en het nieuwe gezin te stichten. Het geboortecijfer was fel gedaald in de periode voor Hitler, maar hij slaagde erin om dit opnieuw op te krikken. Gezinnen met veel kinderen konden rekenen op premies en steun. Nazi-propaganda toonde maar al te graag een kroostrijk gezin onder de beschermende vleugels van de adelaar van het Derde Rijk.

Lees verder

• Hitler was een junk: het medicijngebruik van de Führer
• Hitler: tien interessante weetjes over de Führer