Irma Grese, het mooie beest van Auschwitz en haar misdaden

Irma Grese, het mooie beest van Auschwitz en haar misdaden Irma Grese is ongetwijfeld één van de meest tot de verbeelding sprekende figuren van het Derde Rijk. De misdaden van de voormalige kampbewaakster van Ravensbrück, Auschwitz en Bergen-Belsen zijn berucht. Haar bijnaam 'het mooie beest' kreeg ze niet zomaar. Grese was jong en knap, maar achter haar mooie uiterlijk ging een wrede sadiste schuil. Ze deinsde er niet voor terug om gevangenen af te ranselen, haar honden op hen los te laten of hen lukraak neer te schieten. Ook haar privé-leven was niet onbesproken. Irma hield het niet bij één minnaar en had zelfs een tijdje een verhouding met niemand minder dan dokter Mengele, wiens onmenselijke experimenten op de gevangenen van het gruwelkamp alle verbeelding tartten.

Levensloop van Irma Grese

Jeugd

Grese werd op 7 oktober 1923 geboren in Wrechen, een dorpje van hooguit honderdvijftig inwoners in de Duitse deelstaat Mecklenburg. De dochter van Alfred en Berta Grese was de derde van vijf kinderen. Het gezin bewoonde een bescheiden boerderij, waar ze in armtierige omstandigheden opgroeide.

In 1936 pleegde haar moeder zelfmoord door zoutzuur te drinken. Waarom werd nooit helemaal duidelijk. Sommige historici houden het op strubbelingen in het huwelijk. Volgens andere bronnen had Alfred Grese een relatie met de dochter van een plaatselijke herbergier. Berta kwam erachter en besloot daarop uit het leven te stappen.

Opleiding

Al in 1938 stopte Irma Grese op veertienjarige leeftijd met school. Ze werd zwaar gepest, haalde barslechte resultaten en had meer interesse in de ‘Bund Deutscher Mädel’, een nazistische jeugdbeweging voor meisjes, dan in haar schoolwerk. Vader Alfred verbood zijn dochter om bij de vereniging aan te sluiten.

Nadat ze de school had verlaten meldde ze zich bij de Reichsarbeitsdienst. Deze werkorganisatie voor jongens en meisjes had een militair getinte structuur. Eerst werkte ze zes maanden op een boerderij in Wrechen. Haar dagen bestonden uit werk op het land, koeien melken en andere typische landbouwactiviteiten. Daarna werkte ze een half jaar in een winkel in Lychen.

Toen het werk in de winkel erop zat ging ze voor twee jaar aan de slag als hulpje in het sanatorium van Hohenlychen. Grese wou maar al te graag verpleegster worden. Hoewel ze haar best deed beoordeelden haar oversten Irma als 'ongeschikt' en kreeg ze nooit een stageplaats. Ontgoocheld werd ze uiteindelijk in 1942 overgeplaatst naar een zuivelfabriek niet ver van het concentratiekamp Ravensbrück, waar vooral vrouwelijke gevangenen zaten.

Later dat jaar trad ze toe tot de SS. Ze werd toegelaten tot een opleiding voor kampbewaaksters in het nabijgelegen Ravensbrück. Tijdens de vorming tot ‘Aufseherin’ (opzichtster) leerde Grese hoe ze gevangenen moest straffen en afranselen of sabotage opsporen. Ze voltooide de opleiding met succes en was klaar voor de kampen.

Irma Grese / Bron: No 5 Army Film & Photographic Unit, Wikimedia Commons (Publiek domein)Irma Grese / Bron: No 5 Army Film & Photographic Unit, Wikimedia Commons (Publiek domein)

Haar werk in de kampen

Tijdens haar ‘loopbaan’ werkte Irma Grese in drie concentratiekampen.

Ravensbrück

Eens opgeleid ging Irma Grese al gauw aan de slag als Aufseherin in het vrouwenkamp Ravensbrück.

Ze bezocht in deze periode tijdens haar vrije tijd nog regelmatig haar familie. Haar vader kon het echter niet verkroppen dat zijn dochter kampbewaakster was geworden en verbrak uiteindelijk alle contact met zijn dochter.

Auschwitz-Birkenau

In maart 1943 werd ze overgeplaatst naar het beruchtste concentratiekamp aller tijden, Auschwitz-Birkenau. Samen met honderdzeventig andere vrouwelijke SS-leden werkte ze ook hier als kampbewaakster.

Op 18 januari 1945 werd Auschwitz ontruimd. Het begon te dicht bij het front te liggen en de nazi's wilden zoveel mogelijk sporen van hun misdaden uitwissen. Daarop ging Irma korte tijd terug naar Ravensbrück.

Bergen-Belsen

Toen men in maart 1945 ook Ravensbrück ontruimde verhuisde Grese naar Bergen-Belsen. Dit concentratiekamp was op dat moment al een verzamelplaats voor gevangenen uit andere ontruimde kampen geworden. Belsen stond onder leiding van kampcommandant Josef Kramer.

De omstandigheden in Bergen-Belsen waren buitengewoon vreselijk. Er was weinig tot geen voedsel meer en de meeste gevangenen kwamen om van ontbering. Er brak een tyfusepidemie uit in het kamp, omdat elke vorm van hygiëne ontbrak. Dode lichamen lagen over het hele kamp verspreid en bleven overal liggen. Irma Grese zou nog anderhalve maand in Belsen werken tot ze op 17 april 1945 na de bevrijding van het kamp door de Britse troepen werd gearresteerd.

Samen met de andere kampbewaaksters werd Grese door de Britten verplicht om de lijken op te ruimen en de duizenden doden te begraven.

Misdaden van het mooie beest in Auschwitz en Belsen

Auschwitz

Grese onderscheidde zich vooral in Auschwitz-Birkenau al gauw door haar wreedheid. Bij de gevangenen stond ze niet alleen bekend als 'het mooie beest' maar ook als ‘de hyena van Auschwitz’. Toen ze opklom in de hiërarchie van het beruchte kamp selecteerde Grese regelmatig de gevangenen voor de gaskamers. Alleen al haar aanwezigheid joeg de meeste slachtoffers de daver op het lijf.

Ze koos bovendien niet alleen zieken en zwakkeren uit voor de gaskamers. Elke gevangene wist dat Grese op elk moment kon beslissen over hun leven of dood. Ze had het vooral gemunt op vrouwen die ondanks de onmenselijke levensomstandigheden toch nog trekken van hun voormalige schoonheid hadden bewaard. Wellicht speelde jaloezie hierbij een grote rol. Grese was een ijdeltuit, vond zichzelf de mooiste vrouw ter wereld en stond urenlang voor de spiegel. Ze liet naaisters ook voortdurend nieuwe jurken voor haar maken.

Ze was bovendien regelmatig aanwezig bij de alom beruchte medische experimenten van Auschwitz. Vooral proeven met amputaties van borsten vond ze intrigerend. Ze had zelfs een tijdje een verhouding met Josef Mengele, de beruchtste kamparts van het Derde Rijk. Wellicht kreeg ze daarom ook vaak de bijnaam 'de blonde Engel des Doods', een duidelijke verwijzing naar Mengele.

De beroemde nazi-dokter was echter lang niet haar enige minnaar. Alleen al in Auschwitz hield ze er affaires met tal van SS-officieren op na. Op gegeven moment was Grese zelfs ongewenst zwanger maar wist niet eens van wie. Daarop verplichtte ze Giselle Perl, een Hongaars-Joodse arts die in Auschwitz gevangenen zat, een illegale abortus uit te voeren.

Ze beperkte zich niet alleen tot mannen. Van twee jonge vrouwelijke gevangenen met de voornamen Magda en Nina is bekend dat ze een relatie met haar hadden. Eén van haar twee 'vriendinnen' stond zelfs meestal op de uitkijk wanneer Grese zich zoals zo vaak weer eens met het misbruik van gevangenen bezighield. Irma beloonde hen met extra voedsel en hield hen de hand boven het hoofd.

Grese genoot zichtbaar van haar macht en van de angst die ze opriep. Haast altijd droeg ze haar zware laarzen, een zweep en een pistool. Vooral de zweep kwam haar vaak van pas. Soms sloeg ze knappe vrouwelijke gevangenen uit pure jaloezie ontelbare keren met de zweep tot bloedens toe in het gelaat.

Een ander duivels plezier schiep ze in het loslaten van haar uitgehongerde honden op weerloze gevangenen. Folteringen en moorden op gevangenen waren dagelijkse kost. Getuigen hebben verklaard hoe Grese regelmatig vrouwelijke gevangenen sloeg tot ze bezweken.

Tijdens de urenlange appels was Irma ook van de partij, zo getuigden Hongaarse Joden na de bevrijding:

"De Rapportführerin heette Grese; ze had een gummiknuppel en sloeg je volledig in elkaar als je niet rechtop stond".

Soms liet Grese de gevangenen tot acht uur aan een stuk knielen en zware stenen boven het hoofd houden. Wie het niet uithield kon zich aan een stevig pak slaag verwachten.

Bergen-Belsen

In Bergen-Belsen ging Grese op de ingeslagen weg verder en deed ze haar reputatie van ‘mooi beest’ alle eer aan. Waar ze maar kon ranselde ze gevangenen af en mishandelde hen. Regelmatig schoot ze lukraak en willekeurig gevangenen neer, wat haar volgens getuigen zichtbaar voldoening gaf.

Ook hier begon ze tal van verhoudingen met SS-officieren. Het duurde niet lang voor ze een relatie met kampcommandant Josef Kramer had aangeknoopt.

Tijdens haar jaren als kampbewaakster maakte Grese wilde plannen voor later. Na de oorlog zou ze een carrière als actrice in films beginnen. Ze zou echter op een heel andere manier eindigen dan ze in gedachten had.

Berechting

Begin van het proces

Op 17 september 1945 ging het Bergen-Belsenproces van start. Het stond officieel bekend onder de naam ‘Trial against Joseph Kramer and 44 others’ en kende een grote internationale belangstelling. De beklaagden, waaronder Irma Grese, verschenen voor een Britse militaire rechtbank voorgezeten door zes rechters.

Irma Grese werd beschuldigd van misdaden tegen de menselijkheid in de kampen Bergen-Belsen en Auschwitz-Birkenau. Daar kwam nog een specifieke aanklacht bovenop. Grese had zich immers veel wreder gedragen dan andere kampbewaaksters in een gelijkaardige functie:

Nr. 9, Grese, was een Aufseherin van verscheidene Arbeitskommandos en tijdelijk van het vrouwenkamp. Ze werd als ergste vrouw van het gehele kamp gezien. Er was geen gewelddadig incident in het vrouwenkamp waar zij niet bij betrokken was. Ze maakte regelmatig selecties voor de gaskamers. In Bergen-Belsen zette ze dit gewelddadige werk voort. Haar specialiteit was het loslaten van afgerichte honden op weerloze mensen.

Aanvankelijk ontkende ze alle schuld: "Ik had geen keuze". De Reichsarbeitsdienst had haar nu eenmaal naar Ravensbrück gestuurd waar men haar had opgeleid om hardvochtig en zonder medelijden gevangenen te slaan en te doden. Bovendien vond ze dat ze slechts orders had uitgevoerd:

"Himmler is verantwoordelijk voor al wat er is gebeurd" (Irma Grese, 1945)

De gevangenen had ze naar eigen zeggen steeds als 'niet-menselijke Dreck' beschouwd. Ze zag dan ook geen enkel kwaad in haar handelingen.

Haar verdediger, de Britse majoor L.S.W. Cranfield, voerde bovendien elementen als haar jonge leeftijd, de zelfmoord van haar moeder, haar armtierige jeugd en een gebrek aan kansen om te studeren aan als verzachtende omstandigheden. Daardoor was ze een gemakkelijke en beïnvloedbare prooi geweest voor de gruwelijke filosofie van het nazisme. Niet Irma Grese, maar wel het nazistische gedachtegoed was de ware schuldige volgens de verdediging. Toch gaf ze op het einde van het proces haar medeplichtigheid aan de massamoord op de Joden toe.

Vonnis

Op 17 november 1945 werd Grese schuldig bevonden aan alle aanklachten. Ze werd veroordeeld tot de doodstraf door ophanging. Toen het vonnis werd voorgelezen toonde ze geen enkele emotie. Ze diende in allerijl nog een gratieverzoek in bij de Britse maarschalk Montgomery, maar hij wees haar vraag onmiddellijk van de hand. Irma Grese werd overgebracht naar de gevangenis van Hameln, waar ze haar terechtstelling zou afwachten.

Grese's executie

Britse troepen bouwden intussen in de gevangenis van Hameln een executieruimte aan het einde van de gang waar de gevangenen zaten. Hierdoor zouden de ter dood veroordelen de executies kunnen horen. Men besloot daarom om Grese wegens haar jonge leeftijd als eerste op te hangen.

Op 13 december 1945 was het zover. Irma Grese werd om iets over half tien in de ochtend naar de executiekamer gebracht. Ze keek de aanwezigen nog even aan en kreeg de strop om de hals. Grese kon nog "Schnell"(snel) uitbrengen. Het valluik ging open en het mooie beest van Auschwitz, nauwelijks eenentwintig jaar oud, was niet meer.

Men begroef haar lichaam op de binnenplaats van de gevangenis. In 1954 herbegroef men haar lichaam op de begraafplaats Am Wehl in Hameln. In 1986 zag men zich genoodzaakt het graf opnieuw te ruimen, omdat het een bedevaartsoord voor neonazi’s was geworden. Sindsdien kent niemand de laatste rustplaats van de ooit zo beruchte kampbewaakster.

Lees verder

© 2016 - 2024 Karldelauw, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Elisabeth Volkenrath, van kapster tot wrede kampbewaaksterElisabeth Volkenrath, van kapster tot wrede kampbewaaksterElisabeth Volkenrath was tijdens de Tweede Wereldoorlog een van de beruchtste kampbewaaksters. Ze stond bekend als rondu…
Juana Bormann, de wrede kampbewaakster en haar misdadenJuana Bormann, de wrede kampbewaakster en haar misdadenJuana (ook wel Johanna) Bormann is een wat minder bekende kampbewaakster. Toch liet ze op de gevangenen in de concentrat…
De tien wreedste nazi-vrouwen en kampbewaakstersDe tien wreedste nazi-vrouwen en kampbewaakstersBij oorlog denken we spontaan aan vreselijke omstandigheden waarin mannen afschuwelijke wreedheden begaan. Men zou haast…
Doorgangskamp Westerbork, de transportenDoorgangskamp Westerbork, de transportenTijdens de Tweede Wereldoorlog deporteerden de nazi’s meer dan 107.000 Joden, Sinti en Roma vanuit Nederland naar kampen…

Aanslagen op het leven van Adolf HitlerAanslagen op het leven van Adolf HitlerEen vergiftigde brief, een zelfmoordcommando, bommen in een vliegtuig of onder een podium: er zijn veel pogingen gedaan…
Augustus: eerste keizer van Rome en grote hervormerAugustus: eerste keizer van Rome en grote hervormerAugustus, de eerste keizer van Rome, is een veel besproken figuur. Het was een man die wist hoe hij het politieke toneel…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: Publiek Domein, Wikimedia Commons (PD)
  • Jenkins, Ryan, "Irma Grese & the Holocaust. Secrets of the blonde beast of Auschwitz exposed", 2015
  • Lower, Wendy, "Hitler's Furiën. Vrouwelijke beulen in de killing fields van de Holocaust", Spectrum, 2015
  • http://www.historytoday.com/lauren-willmott/real-beast-belsen-irma-grese-and-female-concentration-camp-guards
  • https://en.wikipedia.org/wiki/Irma_Grese
  • http://www.go2war2.nl/artikel/1667/Grese-Irma.htm?page=4
  • Afbeelding bron 1: No 5 Army Film & Photographic Unit, Wikimedia Commons (Publiek domein)
Karldelauw (153 artikelen)
Laatste update: 20-09-2016
Rubriek: Kunst en Cultuur
Subrubriek: Geschiedenis
Bronnen en referenties: 7
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.