Europese Integratie en Desintegratie voor 1945

Ondanks het feit dat er meer aandacht was voor Europese integratie na het einde van de Tweede Wereldoorlog, was men er al in de negentiende eeuw mee bezig. Niet alle ontwikkelingen toentertijd zorgde ook daadwerkelijk voor integratie, sommige creëerden desintegratie. In dit artikel zullen een aantal van de belangrijkste pogingen daartoe besproken worden.

Integratie of desintegratie?

In de periode 1800 tot 1945 vond zowel integratie als desintegratie plaats. Integratie wordt in dit artikel gezien als een vrijwillige samenwerking tussen twee landen op economisch en politiek vlak. Het idee hierachter is meestal dat een dergelijk samenwerkingsverband zal leiden tot vrede, veiligheid en welvaart. Desintegratie daarentegen is precies het tegenovergestelde. Desintegratie kan beteken dat een land in isolatie van de rest van de wereld leeft.

Zowel integratie als desintegratie zijn voorgekomen in de tijdsperiode 1800 – 1945. Allereerst zullen de belangrijkste voorbeelden van integratie besproken worden. Vervolgens zal ook desintegratie geïllustreerd worden.

Integratie

Zollverein

Het eerste initiatief dat besproken wordt is het zollverein. Dat was een tolverbond tussen Duitste staten dat als doel had handel en industrie te bevorderen. Het in 1834 begonnen zollverein wordt vandaag de dag nog steeds gezien als een van de krachtigste pogingen tot integratie. Het idee achter het zollverein was dat economische integratie uiteindelijk zal leiden tot politieke integratie. Ondanks dit was het zollverein economisch gezien niet zo heel succesvol. Verder bleek het niet heel voordelig te zijn om een van de Duitse zollverein staten te zijn met het oog op handelsvoordelen. Er werden namelijk ook verdragen afgesloten met landen als Nederland en België die er voor zorgden dat ook zei een gunstig toltarief hadden.

Risorgimento

Het tweede type integratie dat zichtbaar was, was een Italiaanse beweging met de naam risorgimento. Deze naam betekent letterlijk herrijzenis. De beweging streefde naar een geünificeerd Italië dat een grondwet een parlement zou hebben. Risorgimento was in 1834 bedacht en gepubliceerd door Giuseppe Mazzini. Uiteindelijk vond de unificatie plaats tussen 1859 en 1861.

Verenigde Staten van Europa

Het idee werd geopperd om de verenigde staten van Europa op te richten. Dit moest tegenwicht bieden aan de opkomende macht die de verenigde staten van Amerika heette. Verder zou het ook sterker kunnen staan tegen het opkomende Rusland dat zelf ook steeds groter werd. Dit idee werd uiteindelijk niet uitgeprobeerd omdat men er niets voor voelde. Het zou namelijk beteken dat landen een groot stuk van hun soevereiniteit op zouden moeten geven.

Mitteleuropa

Dit initiatief werd bedacht door Duitsland. Het idee was dat er een groot rijk gesticht zou worden in centraal Europa waarover de Duitsers zouden heersen. Het idee was lange tijd niet heel positief, totdat het slecht ging met het Britse rijk en er kansen waren voor anderen om de hegemonie in Europa over te nemen. Vanaf 1914 was het idee weer heel populair in Duitsland. Mitteleuropa zou beteken dat alle leden van het rijk militair afhankelijk zouden zijn van Duitsland, dat Duitsland alle grondstoffen zou controleren, dat er een voorkeur gegeven worden aan Duitse goederen en dat alle transport gecontroleerd zou worden.

Desintegratie

Een aantal zaken in de tijdsperiode 1800-1945 zorgden er echter voor dat desintegratie plaatsvond.

• Een van de redenen was het uit elkaar vallen van grote rijken. Alle naties die opgeslokt waren geweest in de voormalige rijken probeerden een eigen staat te stichten. Verder was er grote angst voor de rijken uit het verleden omdat deze niet voor iedereen even gunstig waren geweest.
• De opkomst van het nationaal socialisme en het fascisme waren grote oorzaken van desintegratie. Zowel het fascisme van Mussolini als het nationaal socialisme van Hitler hadden als doel de wereldorde te veranderen. Beiden wilden dit op niet vrijwillige basis doen maar onder dwang.
• Andere redenen die tot desintegratie resulteerden waren het gebrek aan gezamenlijke doelen en gezamenlijke vijanden. Verder was er weinig vertrouwen tussen mensen van verschillende staten. Ook was het niet zo gemakkelijk om te communiceren. Dit betekende dat het erg lastig was om elkaar te informeren. Bovendien was de technologie nog niet zo ver ontwikkeld dat belangrijke leiders snel bij elkaar op bezoek konden gaan om het een en ander te bespreken.
• Een laatste factor die gezien word als grote vorm van desintegratie, is het verdrag van Versaille. In dit verdrag werden afspraken gemaakt waarin Duitsland zwaar vernederd werd. Dit zorgde er voor dat met name de Fransen en Duitsers ver uit elkaar gedreven werden. Gevoelens van wraak en vernedering domineerden. Dit is funest voor integratie pogingen. Elke poging tot integratie werd dan ook met wantrouwen bekeken.