De Culturele Revolutie in China (1966-1976)

De Culturele Revolutie in China was een politiek die totaal rampzalig was voor het land, maar die toch voor een groot deel geregisseerd werd door Mao, om op die manier zijn positie en macht veilig te stellen. De georganiseerde chaos in het land leidde tot enorme excessen die veel Chinezen het leven kostten.

Dooi

Door de Grote Sprong Voorwaarts was de Chinese economie in de jaren zestig in het slop geraakt en voor korte tijd had Mao een wat minder extreme politiek toegelaten in China. Het land werd in de jaren voorafgaand aan de Culturele Revolutie vooral geleid door Deng Xiaoping, Zhou Enlai en Liu Shaoqui en hoewel het alledrie echte Maoïsten waren stonden ze niet meer de radicale politiek voor die eerder door Mao was opgelegd.

Macht

Mao echter was niet gelukkig met de mildere wind die door het land woei. Hij zag China dezelfde kant opgaan als de Sovjet-Unie in die periode en dat wilde hij voorkomen. Hij besloot opnieuw een radicale politiek te gaan voeren en kreeg daarbij de hulp van Jiang Qing (zijn vrouw), Lin Biao (de minister van de defensie), Chen Boda, Kang Sheng en Wang Dongxing. Lin Biao was overigens geen echter radicaal, hij had echter zijn zinnen gezet op meer macht en hield Mao zeker niet tegen.

Het Begin van de Culturele Revolutie

De Revolutie was goed voorbereid door Mao en begon met de aanklacht tegen een toneelstuk. Zhou Enlai had direct in de gaten dat Mao opnieuw probeerde een heksenjacht te beginnen, iets wat hij al een paar keer eerder had gedaan. Daarom zorgde Zhou ervoor dat de Culturele Revolutie duidelijk omschreven werd als een puur academische aangelegenheid, die geen politieke implicaties zou hebben. Er werd zelfs een resolutie aangenomen dat academische discussies niet tot vervolging zouden mogen leidden. In mei 1966 besloot Mao deze resolutie echter aan zijn laars te lappen en noemde hij degenen die de resolutie steunden mensen die de kapitalistische weg volgden en hij verklaarde hen de oorlog. Dit was het begin van een enorme reeks beschuldigingen die de Culturele Revolutie in gang zetten.

Rode Gardes

In augustus 1966 hield Mao een toespraak voor het Centrale Comité waarbij de Rode Gardes opriep om de ambtenaren van de Communistische Partij uit te dagen en hun gebrek aan geestdrift en hun burgerlijkheid aan de kaak te stellen. Het was een weluitgedachte politiek, waarbij Mao opzettelijk chaos creëerde en zo zijn eigen positie veilig stelde. Kranten hadden al eerder geschreven over 'De Culturele Revolutie', en zo was het begrip geïntroduceerd. Scholen werden opgeroepen om te sluiten en hun leerlingen deel te laten nemen aan de Rode Gardes. Al snel ontstonden er verschillende facties die allemaal fanatiek trouw waren aan de 'Grote Roerganger Mao'.

Chaos

De chaos in het land nam snel toe. Lin Biao moedigde het leger aan om de Rode Gardes te steunen, maar al snel waren verschillende facties van Rode Gardes in onderlinge gevechten gewikkeld, waarbij het tot complete veldslagen kwam. De onrust binnen het leger groeide en in 1968 werden studenten en scholieren naar het platteland en afgelegen gebieden gestuurd om 'te worden heropgeleid door de boeren'. In werkelijkheid was het een maatregel om de chaos waarin het land terecht was gekomen wat te verminderen. De chaos was dusdanig dat tussen 1966 en 1968 de economische groei afnam met 12%.

Lin Biao

Met behulp van Lin Biao werd een persoonlijkheidscultus in het leven geroepen die die van Stalin ver overtrof. Lin was degene die het Rode Boekje introduceerde en met miljoenen tegelijk door China verspreidde. In 1969 werd hij aangewezen als de officiële opvolger van Mao. Lin liet de Staat van Beleg afkondigen naar aanleiding van grensconflicten in het noorden met de Sovjet-Unie. Er zijn echter aanwijzigingen dat hij die opzettelijk in scene had gezet om met behulp van de Staat van Beleg zijn macht te vergroten. Jiang Qing, de vrouw van Mao, verzette zich tegen de acties van Lin Biao, terwijl Chen Boda hem steunde. In 1970 werd Chen Boda door Mao 'weggezuiverd' en in 1971 stierf Lin Biao in een vliegtuigongeluk boven Mongolië, terwijl hij China ontvluchtte om in de Sovjet-Unie asiel te zoeken. Lin werd er van beschuldigd een coup te hebben willen plegen.

Inmiddels werd Liu Shaoqui gevangen genomen en kreeg hij eenzame opsluiting. Hij stierf op miserabele wijze. Deng Xiaoping werd uit zijn ambt ontzet en als machinist te werk gesteld in een veraf gelegen gebied. Zhou Enlai was de enige die aan de macht bleef, maar zijn macht werd steeds kleiner, zijn invloed om de politiek van Mao te wijzigen was te gering. Na de dood van Lin Biao in 1971 werd hij echter weer invloedrijker.

Mevrouw Mao en de Bende van Vier

In 1972 kreeg Zhou Enlai kanker en Mao kreeg een beroerte en ze besloten Deng Xiaoping terug te halen om het land niet volledig tot chaos te laten vervallen. Mevrouw Mao was echter nog steeds invloedrijk en tot 1974 bleef zij samen met haar kliek het heft in handen houden. Halverwege 1974 gaf Mao echter de voorkeur aan Deng, omdat hij de enige was die de chaos zou kunnen beheersen, maar een jaar later wist Jiang Qing Mao er opnieuw van te overtuigen dat Deng zijn politieke visie niet zou laten voortbestaan wanneer hij zou overlijden. Dit leidde er toe dat Deng in april 1976 opnieuw uit de macht werd ontzet.

Deng Xiaoping

In september 1976 overleed Mao en een groep van politieke en militaire leiders ontzetten Jiang Qing en haar 'Bende van Vier' uit hun macht. Opnieuw was het Deng Xiaoping die als een feniks uit zijn as herrees en in 1977 kwam hij opnieuw aan de macht.