Theatersport, de Lama's maar dan anders

“Theatersport, is dat net zoiets als wat de Lama’s doen op TV?”. Ja, dat klopt. Net zoals de Lama’s, maar dan anders. Theatersport is een vorm van improvisatietheater, waarbij scènes worden gespeeld in spelvormen. Er zijn twee teams, die al improviserend een wedstrijd spelen. Er is er veel interactie met het publiek, dat om suggesties wordt gevraagd en rozen en sponzen mag gooien. Alle scènes worden ter plekke geïmproviseerd. Ingewikkeld om te doen? Misschien. Leuk om te zien? Absoluut!

De Lama’s, wat is dat?

De Lama’s was een televisieprogramma dat van 2004 tot en met 2008 werd uitgezonden door BNN. In elke uitzending van het programma waren er 4 spelers die al improviserend korte scènes lieten zien. Dit deden ze aan de hand van suggesties uit het publiek. Voor de scènes werd gebruik gemaakt van zogenaamde ‘theatersportgames’. Enkele bekende ‘lama’s’ zijn:

• Arie Koomen
• Tijl Beckand
• Ruben Nicolai
• Ruben van der Meer
• Sara Kroos
• Jeroen van Koningsbrugge

Er zijn enkele verschillen tussen de lama’s en theatersport. Zo wordt theatersport meestal in een wedstrijdvorm gespeeld, waarbij twee teams ‘tegen’ elkaar spelen. De spelers van de lama’s hebben soms al veel ervaring als bijvoorbeeld cabaretier. Dit merk je in hun spel, vaak erg komisch en droge humor. Het een nog grappiger dan het ander. De grondslag van theatersport is het improviseren. Bij theatersportwedstrijden kun je naast veel humor dan ook serieuzere scènes tegenkomen, of hele emotionele.

Wat is theatersport?

Theatersport is ontwikkeld door Keith Johnstone. Theatersport is een vorm van improvisatietheater. Het wordt meestal gespeeld in de vorm van een theatersportwedstrijd, waarbij twee teams het tegen elkaar opnemen. Elk team bestaat uit vier personen. Ze proberen elk al improviserend de leukste scènes te spelen. Bij zo’n theatersportwedstrijd zijn ook rechters aanwezig, die punten geven voor amusement, inhoud en techniek. Samen met het publiek bepalen de rechters welk team de leukste scènes heeft gespeeld. Bij zo’n wedstrijd is ook altijd een spelleider aanwezig, meestal in de vorm van een presentator.

Theatersport en improvisatietheater

Bij improvisatietheater worden er scènes ter plekke verzonnen door de spelers. Bij theatersport is dat precies zo, alleen gebeurt het daar in wedstrijdvorm door middel van de zogenaamde games. Deze games zijn kort. Ze duren meestal zo’n 5 – 10 minuten.

De vorm

Bij een theatersportwedstrijd gebeurt de opening meestal door de presentator. Deze heet het publiek welkom, warmt het publiek een beetje op en laat vervolgens de rechters en de spelers binnen. Twee teams nemen het die avond tegen elkaar op. Een van de teams speelt thuis en een van de teams speelt ‘uit’. De thuisspelers nodigen meestal een team uit een andere stad uit om te komen spelen. Het ‘tegen’ elkaar spelen moet overigens niet te letterlijk genomen worden. Het wedstrijdelement is er vooral om het publiek te vermaken en om de spelers uit te dagen zo goed mogelijk te spelen. De sfeer tussen de spelers onderling is meestal zeer vriendschappelijk. Aan het einde wint het team dat van de rechters en het publiek de meeste punten heeft gehad. Er wordt meestal niet gesproken van een verliezer. Want ook het team met de minste punten, heeft alles ter plekke geïmproviseerd en vaak mooie scènes laten zien.

Uitdagingen & impulsen

Tijdens een wedstrijd vinden er verschillende uitdagingen plaats. Zo kan het ene team het andere team uitdagen voor ‘een mysterieuze scène’ of ‘een scène met een kort lontje’. Dit is weer een extra suggestie die de teams uitdagen tot het spelen van mooie improvisatiescènes. Veel tijd om erover na te denken is er niet, want nadat de teamcaptain aan het publiek heeft verteld welke game er gespeeld gaat worden, moet er meteen gespeeld gaan worden. Theatersport gaat dan ook om het volgen van je impulsen, je eerste ingeving. Niet denken, maar doen!

Rozen en sponzen

Zoals gezegd, mag ook het publiek vaak meebeslissen bij theatersportwedstrijden. Ze mogen vaak stemmen, maar mogen ook hun mening kenbaar maken door het gooien van rozen naar de spelers, als zij een scène erg mooi vonden. Ook krijgt het publiek vaak natte sponzen aan het begin van een wedstrijd. Deze sponzen mogen zij naar de rechters gooien, als zij het niet eens zijn met hun oordeel over de scènes. Het publiek is erg belangrijk bij theatersport. Niet alleen voor het gooien van de rozen en de sponzen, maar ook voor suggesties. Een team kiest een bepaalde game om te spelen en vraagt vervolgens een suggestie aan het publiek. Zo kan de teamcaptain vragen om een locatie, een relatie, een voorwerp, een handeling, een bekend persoon en ga zo maar door. Op basis van de regels van de game en de suggestie van het publiek gaan de spelers van het team een scène improviseren.

Games

De theatersportvormen worden ook wel ‘games’ of ‘spelvormen’ genoemd. Deze games hebben elk hun eigen structuur en spelregels. Er zijn heel veel verschillende games. Dit zijn enkele bekende games:

• Beste manier om…
• Cluedo (bij de Lama’s is dit het moordspel)
• Doventolk
• Dierenwinkel
• Drie-in-de-pan
• Iets anders
• Musical
• Op-en-af
• Playback
• Space jump
• Typewriter
• Verjaardagsfeestje

Voor een (bijna) volledig overzicht van theatersportgames, kun je kijken op de website van Theatersportvereniging Pro Deo.

Rechters

De taak van de rechters is om ervoor te zorgen dat de regels van de games door de spelers worden nageleefd. Ook houden zij bijvoorbeeld de tijd in de gaten en zorgen zij dat er bijvoorbeeld geen discriminatie plaatsvindt in de scènes. De rechters worden vaak ook gevraagd om hun cijfers toe te lichten. Vaak zetten zij hierbij hun reactie wat kracht bij door wat overdreven streng uit de hoek te komen. Natuurlijk is dit vaak komisch en een leuke gelegenheid voor het publiek om de rechters sponzen toe te gooien. Daarnaast heeft het nog een extra functie. Hierdoor worden namelijk de negatieve reacties op de rechters gebotvierd en niet op de spelers.

Zelf zien?

In elke stad is bijna wel een theatersportvereniging te vinden. In grote steden meestal meer dan één. Ook in dorpen worden theatersportverenigingen opgericht. Vaak worden theatersportwedstrijden gespeeld in kleine theaters. De wedstrijden worden vaak ook aangekondigd via de plaatselijke uitloper. Op de site van Theatersportvereniging Amsterdam (TVA) kun je kijken welke theatersportverenigingen er bij jou in de buurt spelen.