Kunstuitleen: Betaalbare Kunstwerken binnen ieders bereik

Wat is kunstuitleen? De naam zegt het al: kunst wordt uitgeleend oftewel geleasd. Bijna alles kun je tegenwoordig leasen; echt niet alleen auto’s. Dus waarom ook geen kunst leasen. Dertig jaar geleden was de kunstuitleen nog een vrij bijzonder fenomeen, tegenwoordig al lang niet meer. Kunstuitleen is bij een groot gedeelte van de bevolking al aardig ingeburgerd en de belangstelling neemt alleen maar toe. Kunstuitleencentra met mooie collecties kunstwerken vind je nu dan ook in veel grote steden.

De behoefte aan kunst

Hoe moderner en techniser de samenleving, hoe groter de behoefte blijkbaar is aan unieke met de hand gemaakt kunstwerken. Geen massaproducten, maar echte unica. Ook de behoefte bij velen van ons om toch met je handen bezig te zijn, blijkt wel uit de ontelbaar vele workshops die er gegeven worden. Je kunt het zo gek niet verzinnen of er is wel een workshop voor te vinden. De mens heeft klaarblijkelijk toch de drang om of zelf creatief bezig te zijn of om anders maar te genieten van de creativiteit van anderen. Kunst als creatieve tegenhanger van de steeds meer wordende high-tec maatschappij.

Waarom is kunstuitleen zo’n succes

Kunst is niet alleen maar voor de welgestelde onder ons, ook de doorsnee Nederlander interesseert zich tegenwoordig hoe langer hoe meer voor kunst. Iedereen wil graag iets moois in huis hebben, maar niet iedereen heeft daar een toereikend budget voor. De kunstuitleen speelt hier handig op in. Kunst is “in” en door de kunstuitleen ook betaalbaar geworden. Je kunt al kunst lenen voor een paar euro per maand. Gevolg is uiteraard dat het aantal kunstuitleencentra enorm is toegenomen.

De kunstuitleencentra zijn voor een breed publiek, voor iedereen is er wel iets van zijn gading. Bovendien is de kunstuitleen veel laagdrempeliger dan bijvoorbeeld een galerie of een museum. Je kunt vrijelijk naar binnen lopen, zonder een toegangskaartje te hoeven kopen.

Een ander groot voordeel van kunstuitleen is dat je als het ware het kunstwerk kunt “uitproberen”. Je kunt rustig bekijken of bijvoorbeeld een bepaald schilderij wel past bij je interieur. En of je een kunstwerk niet al na 3 weken zat bent.

Nog een voordeel van de kunstuitleen is dat de kunstwerken die je in huis hebt steeds kunnen worden afgewisseld. Zowel voor particulieren als voor bedrijven is dit vaak een argument om te kiezen voor kunstuitleen.

Verschillende vormen van kunstuitleen

Er zijn verschillende vormen van kunstuitleen. Op dit moment zijn er in Nederland ruim 95 instellingen onder diverse benamingen zoals “Kunstuitleen”, “Artotheek”, “SBK” (Stichting Beeldende Kunst), “CBK” (Centrum Beeldende Kunst), “Kunstcentrum” of bibliotheken met een kunstuitleen. Een Kunstcentrum houdt zich naast het uitlenen van kunst o.a. ook bezig met het verstrekken van opdrachten voor de collectie van de kunstuitleen.

De FK (Federatie Kunstbemiddeling) is het overkoepelende orgaan van de verschillende soorten en vormen van kunstuitleen. De FK behartigt de belangen van de leden op ideële en op commerciële gebieden.
De SBK Amsterdam is de grootste kunstuitleen in Nederland met ruim 55.000 kunstwerken in de collectie.

Van oorsprong was de kunstuitleen een particulier initiatief opgezet in 1955 door de Amsterdamse kunstenaar Pieter Kooistra. Kooistra wilde hiermee de afzetmogelijkheden voor hemzelf en zijn collega’s vergroten, omdat hij zich wel realiseerde dat niet iedereen zich het hebben van kunst kon veroorloven.

Voor wie is kunstuitleen

Aan wie wordt kunst uitgeleend? Aan zowel particulieren als aan bedrijven, instellingen, restaurants enz. Omdat de kunstwerken niet gekocht hoeven te worden, is kunst voor iedereen bereikbaar (betaalbaar), thuis en op het werk. Steeds meer bedrijven zien in dat het in huis hebben van kunst ook een positieve bijdrage levert aan hun bedrijfsvoering. Kunst kan namelijk de sfeer op de werkplek wel degelijk positief beïnvloeden, waardoor werknemers efficiënter en productiever zijn. Bovendien geeft het gebruik van kunst een bedrijf een zekere uitstraling, een bepaald imago.
Ook de aanblik van publieke ruimtes - zoals bijvoorbeeld gemeentehuizen - worden verfraaid door kunstwerken. En ook stadsparken kunnen door gemeentes worden opgefleurd met het plaatsen van beelden.

Hoe werkt kunstuitleen

Je selecteert als bedrijf of particulier een kunstuitleencentrum. De collectie die het centrum in huis heeft in combinatie met je eigen smaak is meestal doorslaggevend voor je keuze. Van de meeste centra kun je op hun website al een aardig beeld krijgen van de collectie die aangeboden wordt. Vervolgens sluit je een kunstuitleenabonnement af. Voor bedrijven gelden doorgaans andere tarieven en mogelijkheden. Bij de meeste kunstuitleencentra is bij het abonnementsgeld een verzekering inbegrepen. Gebeurt er dan iets met het geleende kunstwerk dan dekt de verzekering van de kunstuitleen de schade. Het is raadzaam om bij het afsluiten van je abonnement goed te informeren naar de verzekeringsvoorwaarden.

Er zijn abonnementen in allerlei soorten en maten. Afhankelijk van het soort abonnement kunnen meerdere of duurdere kunstwerken geleend worden. Er zijn abonnementen met en zonder opbouw van een zogenaamd spaartegoed of kooptegoed. Ook de abonnementen met spaartegoed variëren in prijs. Als je op een gegeven moment besluit om een bepaald kunstwerk niet langer te lenen maar te kopen dan kun je gebruik maken van je opgebouwde spaartegoed. Het merendeel van de kunstwerken die te leen zijn, kunnen ook worden gekocht.
Een kunstwerk wat je uitgekozen hebt, kan altijd thuisbezorgd worden. Meestal betaal je hiervoor een vergoeding per kilometer.
Is het kunstwerk dat je uitgekozen hebt niet in huis, dan kun je net als bij een bibliotheek het kunstwerk reserveren.

Wat heeft de kunstuitleen te bieden

De kunstuitleen heeft voor elk wat wils. Kunstwerken van zowel gerenommeerde als beginnende kunstenaars. Kunstwerken in allerlei stijlen: klassiek, modern, abstract, figuratief, realistisch, avant-gardistisch, traditioneel, enz. Er zijn schilderijen, tekeningen, gouaches, beelden (voor in en buitenshuis), sculpturen, foto's, mixed media, litho’s, zeefdrukken, etsen, enz. Er zijn grote en kleine formaten kunstwerken en de prijs varieert van zeer duur tot goedkoop. Verder heb je de keuze uit unica en multiples (kunst in een beperkte oplage).
Naast de uitleencollectie hebben kunstuitleencentra vaak ook nog speciale items van kunstenaars te koop zoals sieraden, design, keramiek, of glasobjecten.

Waar komen de kunstwerken vandaan

Een kunstuitleencentrum komt via verschillende manieren aan kunstwerken voor haar collectie. Ze kan zelf kunstenaars – bekende of minder bekende – benaderen met het voorstel om hun bestaande kunstwerken op te nemen in haar collectie.
Ook kan het kunstuitleencentrum opdrachten geven aan kunstenaars om een kunstwerk in oplage te vervaardigen, dat daarna voor de leden van de kunstuitleen te huur is of tegen een gereduceerde prijs te koop is.
Een derde manier van kunst werven gebeurt via de websites van de kunstuitleencentra. Bij de meeste websites kun je als kunstenaar of kunstbezitter een account aanmaken en je kunstwerken via hun site aanbieden aan geïnteresseerden voor de verhuur of verkoop.
Verkoop en verhuur via de kunstuitleen vormt op deze manier een bron van inkomsten voor kunstenaars en kunstbezitters en uiteraard voor het kunstuitleencentrum zelf.