Huishouding vroeger had vast programma, soms met hachee

Vroeger, denk aan de veertiger en vijftiger jaren, kende men in de huishouding een vast weekprogramma. Er waren dagen dat er veel werk verricht moest worden, maar ook dagen waarop het iets rustiger was. Op drukke dagen werd dan soms hachee gemaakt met veel uien en omdat dit op ieder moment kon worden bereid en bijzonder gemakkelijk was als men met meerdere personen snel moest eten. De week bestond uit een vast programma en huisvrouw zijn was een full time beroep.

• Weekprogramma huishouding
• Voorbeeld weekindeling
• Sanitair schoonmaken
• Bedden verzorgen
• Boenen en zemen
• Buiten en boodschappen
• Hachee

Weekprogramma huishouding

In de meeste gezinnen werd tot in de zestiger jaren met een strak weekprogramma gewerkt bij de huishoudelijke klussen. Er waren vooral op het platteland veel grote gezinnen en dus veel huishoudelijk werk. Al jong werden de kinderen ingeschakeld om na schooltijd behulpzaam te zijn in de huishouding en zo nodig ook in de landbouw. Er stonden minder hulpmiddelen ter beschikking zoals wasmachine, droger of stofzuiger en het goed kunnen verzorgen van de huishouding was voor de meeste gehuwde vrouwen een van de belangrijkste doelstellingen in hun leven. De eigen week-indeling verschilde niet zoveel van die van de buren of familie en men wist dan ook precies op welke momenten er onderling even tijd was voor een kopje koffie of thee.

Voorbeeld weekindeling

Het werk werd verricht volgens een vaste indeling:

• Maandag: wasdag
• Dinsdag: strijken en verstellen
• Woensdag: keuken en toilet (badkamer als die er was)
• Donderdag: bedden verschonen en slaapkamers goede beurt geven
• Vrijdag: woonkamer en gang, tevens buiten ramen zemen
• Zaterdag: buiten harken en boodschappen. Tevens eten voorbereiden voor zondag

De was

De maandag was helemaal bestemd voor de was. Niet iedereen was in het bezit van een wasmachine, vaak werd de was gewassen met een zgn. wasbord en borstel. Een centrifuge was een luxe. Dit betekende niet alleen dat de was werd gedaan, maar tevens dat met het overgebleven sop nog verschillende vloeren werden schoongemaakt. Ook het materiaal waarmee de was werd gedaan moest worden schoongemaakt en opgeruimd. Zo mogelijk werd de was buiten gehangen want dat was lekker fris. Als het erg koud was dan waren sommige kledingstukken bevroren en moest er snel gehandeld worden. Het goed kon breken.

Strijken

Voor het strijken op dinsdag was ook een vaste volgorde. Een deel van de was werd eerst vochtig gemaakt en ingerold. Er was slappe was en gesteven was. Bont en wit, bijna alles werd gestreken. Was ergens een knoopje af of was een scheurtje in het linnengoed ontstaan dan werd dit meteen na het strijken versteld.

Sanitair schoonmaken

Als op woensdag de keuken en toilet werden schoongemaakt dan kreeg ook het fornuis een extra beurt. Als er een houtfornuis was dan moesten de ringen apart worden schoongemaakt en met zwarte smeer gepoetst. De kranen werden met koperpoets gepoetst en de vloeren werden gedweild. Als er zelf gebakken werd dan gebeurde dit vaak ook op woensdag, vóór het schoonmaken van de keuken.

Bedden verzorgen

Op donderdag werden de bedden goed opgeschud. Velen van ons kunnen zich misschien nog herinneren hoe een matras uit meerdere delen bestond en ieder deel moest apart worden opgeschud. De dekens werden buiten gehangen en het beddengoed werd wekelijks verschoond. Bovenlaken naar onder en onderlaken in de was, zo hoorde dat. De vloer werd dagelijks met een zwabber gereinigd maar op donderdag werd er gedweild en de ramen werden gezeemd.

Boenen en zemen

Wanneer je als kind uit school kwam op vrijdag dan was de kans groot dat alle eetkamerstoelen in de gang stonden. Deze werden in de boenwas gezet. Op de vloer lag vaak zeil (later werd dit jabo) en het kleed wat op het zeil lag werd buiten geklopt. Ook de traploper werd van de trap gehaald en buiten geklopt. De ramen zowel binnen als buiten werden gezeemd.

Buiten en boodschappen

Op zaterdag werd de tuin geharkt en de stoep werd geschrobt. De bel bij de voordeur werd gepoetst. Boodschappen werden gehaald en de soep werd vast getrokken voor zondag. Ook werd de pudding voor de zondag bereid en koel weggezet.

Op drukke dagen als er extra veel wasgoed was of er kwam onverwachts iets tussen wat de planning in de war schopte dan werd hachee gemaakt. Er waren niet zoveel bijzondere ingrediënten voor nodig, het meeste had men op voorraad. Sommige mensen maakten zelfs hachee van de restjes soepvlees van de soep die op zondag was gegeten. Er werd dan wat extra bouillon getrokken en het rundvlees werd eruit gehaald. Er gingen dan gewoon wat méér gehaktballetjes in de soep.

Hachee

Hier volgt een recept van hachee zoals vroeger werd klaargemaakt, vooral als men een wat grotere hoeveelheid klaar kan maken is het heerlijk.

Benodigdheden

• 500 gram runderlappen in blokjes
• 4 grote uien
• 200 gram boter
• 10 eetlepels witte bloem
• 3 laurierblaadjes
• 1 kruidnagel
• peper en zout
• 3 eetlepels azijn
• 1 bouillonblokje
• 1/2 liter water eventueel een restant jus van vorige dag

Bereiding

Doe boter in de pan en bak het vlees rondom bruin. Snipper de uien en voeg deze toe. Vervolgens lepel voor lepel de bloem toevoegen en deze mag onder goed roeren lichtbruin worden. Water langzaam toevoegen met azijn en de jus. Laurierblaadjes en kruidnagel toevoegen alsmede bouillonblokje (afhankelijk van persoonlijke smaak zelfs 2). Laat dit ruim 1 uur zacht stoven tot het vlees zacht geworden is.

Het gerecht is lekker met aardappelpuree en bijvoorbeeld rode kool.