Kinderspeelgoed in de Oudheid

In de Oudheid was de baby- en kindersterfte hoog. De vele gevonden kindergraven, grafmonumenten en grafgiften geven archeologen en andere onderzoekers een schat aan informatie over het speelgedrag van kinderen in die tijd..

Hoge kindersterfte in de Oudheid

In de Oudheid, een periode in de geschiedenis die begon omstreeks 3000 jaar voor Christus was de kindersterfte hoog. Een derde van alle baby’s werd nog geen jaar oud, maar ook daarna overleden veel kinderen op jonge leeftijd.

Graven en grafmonumenten vertellen geschiedenis

Kinderen werden over het algemeen vrij eenvoudig begraven. Baby’s en peuters werden meestal begraven in een aardewerken amfoor, een soort vat. Maar archeologen hebben ook indrukwekkende grafmonumenten ontdekt, waarop hele taferelen uit het kinderleven waren afgebeeld. Waardevolle vondsten waaruit veel kan worden geleerd over het dagelijks kinderleven in die tijd. Ook door bestudering van literatuur en andere afbeeldingen (vazen, reliefs) komen onderzoekers veel te weten over het speelgedrag in de Oudheid.

Speelgoed gevonden in kindergraven

Wanneer een kindje werd begraven, dan kreeg het zijn favoriete speelgoed mee in het graf of de sarcofaag. Zo zijn er bijvoorbeeld trekfiguren, tollen, ballen, jojo’s, poppen, poppenkleertjes en serviesjes gevonden. De poppen hadden vaak een vrouwenfiguur. Een soort voorloper van de barbie. Ook rammelaars gingen mee “op reis” naar de onderwereld. Men geloofde, dat het kind daar doorleefde als schim. Het had dan natuurlijk ook spullen nodig, speelgoed, of een handwerkje. Dat blijkt uit teruggevonden gereedschap en handwerkmateriaal.

Speelgoed als offerande

Bleven kinderen wel in leven, dat was het gebruik, dat meisjes op het moment dat ze gingen trouwen op twaalf- of dertienjarige leeftijd, hun speelgoed offerden aan de goden, die stonden voor huwelijk, liefde en vruchtbaarheid. Jongens offerden hun speelgoed bij het volwassen worden.

Materialen

Beenderen

Speelgoed werd gemaakt van materialen die voorhanden waren. Neem bijvoorbeeld de pop. Bij Afrikaanse stammen, maar ook bij Eskimo’s kwamen poppen voor gemaakt van beenderen. Soms werden ze versierd met echt mensenhaar en behangen met kralen. Poppen gemaakt van beenderen waren soms nauwelijks te onderscheiden van uit ivoor gesneden exemplaren.

Houten poppen

Een ander veel gebruikt materiaal was hout. Logisch, want daar was gemakkelijk aan te komen en het was eenvoudig te bewerken. De oudste houten poppen dateren uit 2000 voor Christus. Ze werden met de hand gemaakt in Egypte.

Poppen van mais en stro

Mexico en Afrika kenden ook poppen gemaakt van maiskolven en stro.

Poppen van wol en aardewerk

In veel Zuid-Amerikaanse landen werden poppen gemaakt van wol of aardewerk.

Stoffen poppen

Vanaf ongeveer de zevende eeuw voor Christus dateren stoffen poppen. Dat wil zeggen het hoofd was gemaakt van stevig materiaal zoals hout, ivoor of aardewerk. Het lichaam was zacht en gemaakt van wol. Deze poppen werden aangekleed naar de volwassen mode uit die tijd.

Poppen met beweegbare benen

Uit Griekenland stammen de eerste poppen met beweegbare benen. Ze waren gemaakt van terracotta, ivoor, hout of gips.

Ander speelgoed

In Griekenland vond men ook meubeltjes gemaakt van brons en ivoor. Dit soort meubeltjes zijn ook terug gevonden uit de tijd van het Romeinse Rijk. De Romeinen waren hun tijd al ver vooruit. Ze kenden namelijk ook al leren ballen gevuld met lucht.

West Europa

In west Europa zijn maar weinig tastbare bewijzen van speelgoed gevonden. In afgegraven terpen zijn wel rammelaars, metalen, ballen en bronzen stuiters aangetroffen. Alleen materialen die weer en tijd konden doorstaan zijn bewaard gebleven.

Spelletjes van alle tijden

Spelletjes die nu nog steeds worden gespeeld zoals krijgertje, loop- en vangspelen, spring- en werpspelen zijn zo oud als de mensheid zelf. Voor de meeste van die spelletjes was geen speelgoed nodig.