Religieuze kruidenboeken

Met sommige kruidenboeken, vooral de oudere ‘religieuze’ literatuur, heb ik een soort haat-liefde verhouding. Ze spreken mij aan omwille van hun eenvoud, hun praktische waarde en hun ongewilde humoristische inslag maar kunnen me ook redelijk irriteren omwille van hun naïeve religiositeit. Alhoewel het geïrriteerd geraken met de jaren wel verminderd, mogelijk omdat ik het steeds beter kan relativeren. Ik heb het nu dus over boeken van Maria Treben, Pastoor Van Bortel, Eerwaarde heer Hens, Heer-Oom, Broeder Aloysius, Paterke van Mechelen maar ook over de moeder van het religieuze kruidenboek Hildegard von Bingen en de vader, maar dan veel later, Pfarrer Künzle. Een overzichtje!

Heer-Oom.

Geneeskundige planten. Uitgeverij Het Kruis 1957. een kruidenboekje van A tot Z, geschreven door Heer-Oom, artikels ooit gepubliceerd in een katholiek blad ‘Het Kruis’, bedoeld voor ‘alle vooruitziende en spaarzame huisvrouwen’ en voor de jonge dochters die geroepen zijn om weldra een huisgezin te stichten’.

Van Bortel Gaston.

Geneeskrachtige kruiden voor gezonden en zieken. Uitgeverij Passieflora 1981. In zijn inleiding schrijft Van Bortel ‘de grootste, meest volmaakte en beste apotheek van heel de aarde is de plantenwereld...Het kan wel niet anders, want heel die wonderlijke wereld werd uitgedacht en geschapen door de grootste, meest geniale plantkundige, God zelf’.

Broeder Aloysius.

Kruidendokter en Broeder, geboren en gedoopt als Eduard Vrijens, 12 april 1854 en overleden op 1 maart 1942.
Troost der zieken. Uitgeverij Schors 1979. Eerste uitgave 1901.Broeder Aloysius. Troost der zieken

Treben Maria.

Maria Treben geboren op 27 sepember 1907 in Saaz, in het westen van Bohemen. In 1946, toen ze in een vluchtelingenkamp in Bayern was, zou ze tyfus gekregen hebben. Een vrouw, die Maria Treben opmerkte en zag hoe ze leed aan de ziekte, hielp haar met geneeskrachtige kruiden, meer bepaald met de Zweeds kruidenbitter en daardoor zou ze weer weer gezond geworden zijn. Volgens dit verhaal zou dat de aanleiding geweest zijn voor Maria Treben om zich intensief met geneeskrachtige kruiden bezig te gaan houden. Een ander verhaal zegt dat ze in 1947 een zware darminfectie kreeg, en op advies van haar arts Stinkende gouwe is gaan gebruiken en zo toch kon herstellen.
Toch heeft zij pas in 1971 haar eerste voordrachten over kruiden gehouden en haar eerste boek ‘Gesundheit aus der Apotheke Gottes’ verscheen pas in 1980. Ze was dus toen al 73jaar, het verhaal dat ze haar hele leven intensief met kruiden bezig geweest is, klopt dus ook niet. Ze stierf op 26 juli 1991 in Grieskirchen (Oostenrijk).

• Maria Treben: Gezondheid uit de apotheek van God
• Raadgevingen en ervaringen met geneeskruiden van Maria Treben met uitgebreide aandacht voor het gebruik van de Zweedse kruiden. Een boek waar al meer dan 8 miljoen exemplaren van verkocht werden.
• Gesundheit aus der Apotheke Gottes von Maria Treben ISBN 3850681793
• Maria Treben’s Heilerfolge von Maria Treben ISBN 3850680827
• Probleme mit der Haut von Maria Treben ISBN 3850684202

Hildegard von Bingen

werd geboren in Bermersheim, Duitsland in 1098, wordt in 1136 abdis van het nonnenklooster in Disibodenberg en sticht in 1147 een zelfstandig vrouwenklooster op de Rupertsberg in Bingen. Zij schreef zeer veel boeken over mystiek en over gezondheid. En ook een ‘kruidenboek’, dat op dit ogenblik weer populair is.
Het eerste deel, het Liber simplicis medicinae of Liber subtilitatum diversarum naturarum creaturarum, nu bekend onder de naam ‘Physica’. Daarin worden 500 planten, maar ook dieren, metalen en stenen beschreven met hun geneeskrachtige werking. Ze beschrijft als eerste de kruiden die ten noorden van de Alpen voorkomen. Het tweede deel, het Liber compositae medicinae, of Causae et curae behandelt de gezonde en de zieke mens. Hildegard leunt hier sterk aan bij de traditie van Hippocrates en Galenus. Hildegard benadrukt hygiëne, een juiste voeding, voldoende rust en voldoende beweging. Ze is één van de eersten die aanraadt drinkwater vooraf te koken. In de omgeving van het klooster was Hildegard zeer bekend en geliefd als genezeres. In 1179 sterft Hildegard. Ze is dan eenentachtig jaar, stokoud naar middeleeuwse maatstaven.

• Von Bingen Hildegard. Psysica: over de natuur.
• Von Bingen Hildegard.Causae et Curae: over de geneeskunst.

Künzle, Johann, Pfarrer

geboren op 3. September 1857 in St. Gallen en gestorven op 9 Januari 1945 in Zizers, een Zwitserse katholieke priester, schrijver en volksgenezer met een grote kennis over geneeskrachtige planten. Hij is samen met Sebastian Kneipp de bekendste kruidenpastoor uit de geschiedenis van de fytotherapie.

• Das große Kräuterheilbuch. Die Kunst, gesund zu bleiben nach der giffreien Heilmethode und den Originalrezepten von Jph. Künzle, Pfr. 100 mehrfarbige Pflanzentafeln und einfarbige Zeichnungen. Neue überarbeitete und erweiterte Auflage. 10. A. 169.-173. Tsd.
• Pfärrer Künzle. Das grosse Kräuterheilbuch. Ratgeber für gesunde und kranke Tage. Durchgeshen und ergänzt von Dr. R.F. Weiss. 24ste druk 1974.
• Chrut und Uchrut. Praktisches Heilkräuterbüchlein. Auflage: 270. 000 bis 280. 000 Tausend.
• Verschenen in Lindau (Bayern) und Feldkirch (Vorarlberg) 1915.
• Der junge Botanist, Wangs 1914
• Pfarrer Künzle's Volkskalender, Olten und Konstanz 1937

Een overzichtje dus, van enkele bezielde figuren uit de kruidengeneeskunde, letterlijk en figuurlijk bezield, met alle voor- en nadelen daaraan verbonden.