Biografie Aafje Heynis

Weinig klassieke stemmen zijn zo herkenbaar en worden zo alom gewaardeerd als de warme altstem van Aafje Heynis. Met haar ingetogen interpretaties en bescheiden persoonlijkheid spreekt zij nog steeds tot vele harten en genoot zij een grote, internationale reputatie. Bij het grote publiek is zij vooral bekend door haar uitvoeringen van oratoria en geestelijke liederen, waarvan de aria Dank sei Dir, Herr van Handel zeker tot de bekendste behoort.

Jeugd

Aafje Heynis werd op 2 mei 1924 in Krommenie geboren als dochter van een buschauffeur. Als jong meisje zong zij reeds in een kinderkoor tot dat Jan Mienes, dirigent van de lokale zangvereniging, haar introduceerde bij de mezzo-sopraan en zangpedagoge Jo Immink. Op haar auditie bij Jo Immink zong zij het Pelgrimskoor uit Tannhauser van Richard Wagner.

Tijdens de spontane festiviteiten ter gelegenheid van de bevrijding in mei 1945, zong zij op straat, begeleid door een pianist, die een oude piano naar buiten had gesleept, de aria Dank sei Dir, Herr (Thanks be to Thee) uit de Messiah van G.F.Handel. Later zei zij over die spontane uitvoering van toen “Ik heb Handel nooit meer zo kunnen zingen als toen”.

Studie

Toen haar uitzonderlijke talent zich meer en meer openbaarde kreeg zij, op aandringen van de sopraan Jo Vincent en koordirigent Anton van der Horst, zangles van de vermaarde concertzangeres Aaltje Noordewier-Reddingius die haar talent en bijzondere, warme altstem verder ontwikkelde. Alhoewel haar stem wel werd vergeleken met die van de beroemde Engelse alt, Kathleen Ferrier, hadden beide zangeressen beslist een eigen stijl, een mening die ook de vroegere zangleraar van Ferrier, Roy Henderson, deelde.

Zangcarrière

Al snel vestigde zij een reputatie op gebied van het oratoriumrepertoire en een uitvoering in die tijd van de Altrhapsodie van J.Brahms met het Concertgebouworkest onder Willem Mengelberg, bezorgde haar lovende kritieken. Een drukke zangloopbaan volgde, waarin zij oratoria, cantates en geestelijke liederen zong in kerken en concertzalen, liedrecitals en natuurlijk veel uitvoeringen van de Mattheus Passion van J.S.Bach. Daarnaast ontwikkelde zij een operarepertoire, zong zij spirituals en had zij een bijzondere affiniteit met de muziek van G.Mahler. De legendarische uitvoering en opname van Mahler’s 2e symfonie met het Concertgebouworkest onder Bernard Haitink, met Elly Ameling als sopraan, is daarvan getuige.

Vanaf het midden van de 50-er jaren trad zij veelvuldig op in binnen- en buitenland waar zij werkte met vooraanstaande dirigenten als Otto Klemperer, Wolfgang Sawallisch en Eduard van Beinum. Haar repertoire breidde zich uit en omvatte nu ook werken van Claudio Monteverdi, Ludwig van Beethoven en Felix Mendelssohn, maar ook modernere componisten als Alphons Diepenbrock en Frank Martin kwamen aan bod. In 1966 trad zij op in Berlijn en Amsterdam met de Requiems van W.A. Mozart en G. Verdi en de Missa Solemnis van Van Beethoven.

"Evangelisatiezangeres"

Concertreizen brachten haar naar veel Europese landen maar ook naar bestemmingen als India en Indonesië.Tijdens haar carrière oogstte zij veel lovende kritieken; het tijdschrift Klassieke Zaken had het over “één van de grootste zangeressen ooit” , en het Reformatorisch Dagblad omschreef haar als “een alt die je grijpt en ontroert met haar stem en de muziek heel dichtbij brengt”. Aafje Heynis is van huis uit Nederlands-hervormd maar bekeerde zich op late leeftijd tot het Rooms-katholicisme. Zij werd, vanwege haar groot repertoire aan Christelijke liederen en werken wel als een “evangelisatiezangeres” beschouwd. Zelf meende zij dat zij zonder haar geloof dit repertoire niet overtuigend had kunnen uitvoeren.

Zij maakte veel plaatopnames waarvan een groot deel inmiddels ook op cd zijn uitgegeven. Enkele voorbeelden hiervan zijn:

• Aafje Heynis zing Bach, Handel en Brahms (Philips)
• G. Mahler:symfonieën 2 en 10 met het Concertgebouworkest o.l.v. Bernhard Haitink (Philips)
• J.Brahms: Koorwerken en Ouvertures met het Weens Symfonieorkest o.l.v. Wolfgang Sawallisch (Philips)
• Frank Martin; Un portrait musical (Cascavelle)

De CD Dank Sei Dir Herr (Philips) behoort nog steeds tot de bestsellers van de Nederlandse klassieke CD’s.

Einde zangcarrière

Zij was getrouwd met advocaat Henk Dolk, bij wie zij geen kinderen had. Op 19 december 1983 gaf zij haar laatste concert, terwijl haar man al ernstig ziek is. Hij overleed in 1985. Daarna was zij actief als zangpedagoge, eerst op het Conservatorium in Arnhem en later privé. Zij had veel leerlingen waarvan de Nederlandse sopraan Charlotte Margiono tot de bekendste behoort.
In november 2008 verscheen van de uitgever Cyclus het boek Aafje Heynis, Priesteres in haar vak, van Mieke Klunder en Harry Hofstra. Het boek bevat een schat aan informatie over Aafje Heynis, zowel over haar persoonlijkheid als over haar kunstenaarschap. Daarnaast haalt een groot aantal collega's en leerlingen herinneringen op aan hun samenwerking en/of vriendschappelijk contact met haar. Aafje Heynis komt ook zelf aan het woord in een kleine bloemlezing van interviews, waarin zij zich op ontroerende en onthullende wijze uitspreekt over haar kunst en haar leven.

Aafje Heynis leed al enkele jaren aan de ziekte van Alzheimer en leefde teruggetrokken in een verzorgingstehuis in Huizen waar zij op 16 december 2015 is overleden.