Voortbestaan klederdracht afhankelijk van evenementen

Klederdrachten zijn meestal alleen te zien bij bepaalde evenementen en festiviteiten. Zij geven daar een folkloristisch tintje aan. Van het veelvuldig dragen van traditionele kostuums is al lang geen sprake meer. Als de activiteiten zouden verdwijnen wordt het dragen van klederdrachten wellicht nog meer met uitsterven bedreigd. Velen zouden dat jammer vinden omdat daarmee ook een stuk cultuur verdwijnt. Voor alle dikwijls kleurrijke kostuums is eigenlijk een betrekkelijk saaie spijkerbroek in de plaats gekomen. Overigens wel een nieuwe traditie maar die slechts met één kleur te maken heeft namelijk de tint blauw in varianten.

Vroeger uiting van rijkdom

De term klederdracht wordt gebruikt voor traditionele historische kleding van een bepaalde bevolkingsgroep. Voor de meeste klederdrachten gelden strakke regels met betrekking tot stofkeuze, kleur, stijl en snit. Vroeger was klederdracht vaak een uiting van bezit en rijkdom. Hoe meer knopen en stof hoe rijker de drager was. Bij sommige bevolkingsgroepen hadden de rokken diepe rimpels waar zeer veel stof voor nodig was en de vesten van de mannen waren voorzien van veel knopen.

Klederdracht voor gelegenheden en werkdag

Klederdracht bestond vaak uit een kostuum voor de zondag of feestdagen en een voor de werkdagen. Ook al wordt er steeds minder klederdracht gedragen is het in verschillende landen toch nog gebruikelijk om vooral van de werkdagkleding exemplaren te dragen. Dit is het geval voor de leden van koren, muziekgroepen en dansgroepen. De uitbundigere feestkostuums zijn nagenoeg alleen te bewonderen bij folklore-evenementen of andere traditionele bijeenkomsten.

Streken met nog steeds klederdracht

Maar hoewel traditionele kostuums hoofdzakelijk bij evenementen worden gedragen zijn er ook landen en streken waar ze nog dagelijks voorkomen. Als voorbeeld gelden de vrouwen en meisjes in het Nederlandse dorp Staphorst en de het naburige dorp Rouveen. Volendam en Marken zijn twee andere dorpen waar vrouwen, kinderen en ook mannen nog in kostuums te zien zijn. Ook op de Zeeuwse eilanden Zuid-Beveland en Walcheren dragen vrouwen lokaal nog regelmatig hun traditionele kleding en hoofddeksels.

Voortbestaan klederdracht en evenementen

In de meeste andere streken waar nog klederdracht voorkomt worden die kostuums alleen gedragen bij evenementen, feestelijkheden en in bijzondere situaties zoals op de markt of tijdens een kerkdienst. Ook bij minder serieuze gelegenheden zoals carnaval worden wel op klederdracht lijkende outfits gedragen.

Klederdracht op Walcheren met oorijzer

Een bijzondere kostuumsoort is die van de vrouwen op Walcheren. Die klederdracht bestaat uit verschillende onderdelen en prachtige sieraden. Beroemd zijn de bloedkoralen halskettingen of de iets dagelijkser zwarte modellen met een gouden slot. De hoofdtooi is voorzien van een heel bijzonder sieraad namelijk een oorijzer dat meestal van goud is gemaakt. De naam oorijzer stamt uit de tijd dat het sieraad uit ijzer bestond. Vroeger speelden de sieraden een belangrijke rol om de rijkdom van de drager aan te geven. Voor de mannen waren dat meestal de fraai gedecoreerde riemen.

Herkenbaarheid door klederdracht

De traditie van het dragen van klederdracht gaat ver terug. Indertijd kon aan de hand van de klederdracht worden gezien uit welke streek iemand kwam en was er zelfs onderscheid tussen de dorpen van een bepaald gebied met elk hun eigen accenten. Ook was er verschil in de dracht waarvan kon worden afgeleid of iemand gehuwd of ongehuwd was of weduwe of weduwnaar en uiteraard was de kinderkleding anders dan die van volwassenen ook al had kinderkleding bepaalde kenmerken die bij de volwassen dracht ook aanwezig waren. Door die verschillen was iemand in één oogopzicht te herkennen. Daarnaast hadden ook andere zaken invloed op de klederdracht omdat er bijvoorbeeld een bepaald beroep in werd uitgeoefend. Een visser droeg een andere dracht dan een boer. En ook was er verschil te zien in godsdienst en zo kon er onderscheid worden gemaakt tussen katholieken en protestanten.

Afhankelijk van behoud van traditie

Ondanks dat er nog klederdracht voorkomt wordt het dragen toch met enig uitsterven bedreigd omdat vooral jongeren de kostuums niet meer willen dragen. In verschillende gemeenten ontstaat daarom de behoefte speciale evenementen in het leven te roepen waarbij het dragen van klederdracht centraal staat. Zo wordt op Marken bij het vieren van de verjaardag van de koning het dragen van klederdracht zeer toegejuicht en op Urk zaterdag voor Pinksteren. In Spakenburg dragen de inwoners tijdens de visserijdagen kostuums. Volendam viert eind juni een heel weekend feest met veel traditionele kleding. Overigens kunnen toeristen in Volendam het hele jaar door gefotografeerd worden in kostuums.

Lees verder

• Oorijzer een sieraad van goud