Pausverkiezing; “wist u”

Wanneer een paus is overleden, wordt er door maximaal 120 kardinalen in een afgesloten ruimte een nieuwe paus gekozen. Deze ruimte is de Sixtijnse kapel vlak naast de Sint Pieterskerk van Rome. De kardinalen mogen niet ouder zijn dan 80 jaar. Er vinden maximaal 4 stemrondes per dag plaats, net zolang totdat er overeenstemming is bereikt over de nieuwe paus. Hier een aantal “wist u” ´s over het hoe en hoelang een conclaaf duurde of zelfs een pontificaat.

Hedendaagse paus

Paus Benedictus XVI, gekozen in 2005 is volgens het officiële jaarboek van het Vaticaan, de Annuario Pontificio, de 264e opvolger van Petrus. Oftewel de 265e paus.

Conclaaf

Een conclaaf is de geheime bijeenkomst van de kardinalen na het overlijden van een paus. Tijdens deze bijeenkomst, die traditioneel achter gesloten deuren in de Sixtijnse kapel te Rome plaatsvindt, kiezen de maximaal 120 kardinalen (allen jonger dan 80 jaar) een nieuwe paus uit hun midden. Er vinden maximaal 4 stemrondes per dag plaats, net zolang totdat er een nieuwe paus gekozen is.

Het eerste conclaaf

De eerste pausverkiezing achter gesloten deuren vond plaats in 1241. De Romeinse senator Matteo Orsini sloot 10 kardinalen voor het eerst op. Helaas stierf één van hen aan het grove geweld dat de senator hierbij gebruikte, de andere 9 werden ziek. Goffredo Castiglione, oftewel paus Celestinus IV, werd door hun als paus gekozen. Deze paus heeft de senator wegens wangedrag de ban in gedaan.

Het kortste conclaaf aller tijden

De verkiezing van paus Julius II heeft maar enkele uren geduurd, dit was in 1503. Daarna duurde het ruim vierhonderd jaar voordat er weer een kort conclaaf plaatsvond; in 1939 werd in twintig uur paus Pius XII tot nieuwe paus verkozen. Paus Johannes Paulus II was in 1978 na 48 uur paus.

Het langste conclaaf uit de geschiedenis

Van 1268 tot 1271 (twee jaar, negen maanden en twee dagen om precies te zijn) heeft het geduurd om paus Gregorius X tot paus te verkiezen. Geen enkele van de kandidaten aanwezig in Viterbo (bij Rome) behaalde de benodigde tweederde meerderheid. Pas nadat een woedende bevolking dreigde de vergaderzaal af te breken kwam men tot overeenstemming.

Meeste conclaven gedurende één jaar

1276 was het jaar waarin de pausen elkaar in rap tempo opvolgde. In januari (de 10e) stierf paus Gregorius X, werd 11 dagen later Innocentius V als paus gekozen. Helaas stierf hij op 22 juni van datzelfde jaar. Zijn opvolger Adrianus V had een nog korter pontificaat, hij stierf namelijk al op 18 augustus. Daarna was het Johannes XXI die op 16 september de nieuwe paus werd, en ook hij heeft het geen jaar volgehouden.

Laatste paus van buiten Europa

Bijna 1300 jaar geleden kwam de paus voor het laats van buiten Europa. In 731 werd de Syrische Gregorius III paus. Hij had een pontificaat van 10 jaar.

De naam welke het meest voorkomt

• Johannes; 21 keer (één van de laatste pausen heette Johannes XXIII, maar Johannes XVI wordt als tegenpaus beschouwd en Johannes XX heeft nooit bestaan)
• Gregorius; 16 keer
• Benedictus; 16 keer
• Clemens; 14 keer
• Leo; 13 keer
• Innocentius; 13 keer
• Pius; 12 keer

De namen van een paus die maar één keer voorkomt

• Evaristus, van 97 tot 105
• Soter, van 166 tot 175
• Constantius vanb 708 tot 715
• Lando, van 913 tot 914

Gekozen pausen op leeftijd

Heel vroeger was het niet de gewoonte om geboortedata op te tekenen. Het is dus van een aantal pausen uit de geschiedenis niet bekend hoe oud zij waren toen zij aan hun pontificaat begonnen. Van de overige pausen waarvan de geboortedatum wel bekend is, waren velen al op leeftijd toen zij deze roeping aanvaarden. Dit waren:

• Celestinus III, van 1191 tot 1198; was 86 toen hij verkozen werd
• Clemens X, van 1670 tot 1676; 79 jaar oud
• Clestinus V, 1294; 79 jaar oud
• Clemens XII, 1730 tot 1740; 78 jaar oud
• Benedictus XVI, 2005 tot heden; 78 jaar oud
• Johannes XXIII, 1958 tot 1963; 77 jaar oud

De jongste gekozen kerkvorst uit de geschiedenis

Ook hier geldt dat het niet bekend is hoe oud vele pausen waren tijdens hun verkiezing. Maar van diegene waar wel een leeftijd van bekend is, weten we welke zeer jong waren bij hun verkiezing.

• Leo X, een lid uit het geslacht Medici, 1513 tot 1521; 37 jaren jong
• Clemens VII, uit het geslacht Medici, 1523 tot 1534; 45 jaar jong

De laatst gekozen paus uit een bepaald land

• 1370 tot 1378, Frankrijk, Gregorius XI
• 1276 tot 1277, Portugal, Johannes XXI (nooit eerder een paus uit Portugal verkozen)
• 1492 tot 1503, Spanje, Alexander VI
• 1978, Italië, Johannes Paulus I
• 1154 tot 1159, Groot Brittanië, Adrianus IV (nooit eerder een paus uit dat land verkozen)
• 1522 tot 1523, Nederland, Adrianus VI (enige paus ooit uit Nederland)
• 1055 tot 1057, Duitsland, Victor II
• 741 tot 752, Griekenland, Zacharias
• 492 tot 496, Noord Afrika, Gelasius

Langst regerende paus

Op Petrus (de allereerste paus) na hebben onderstaande kerkvorsten een lang pontificaat achter de rug:

• Pius IX, 1846 tot 1878; 31 jaar, 7 maanden en 16 dagen
• Johannes Paulus II, 1978 tot 2005; 26 jaar, 5 maanden en 17 dagen (deze paus verklaarde overigens in 2000 Pius IX zalig)

De paus met het kortste pontificaat

• 1590, Urbanus VII, slechts 12 dagen
• 1241, Celestinus IV, maar 15 dagen
• 896, Bonifatius VI, ook 15 dagen
• 1555, Marcellus II, 22 dagen
• 1048, Damasus II, 23 dagen
• 1503, Pius II, 26 dagen
• 1605, Leo XI, 27 dagen
• 1978, Johannes Paulus I, 33 dagen