Maanfeest: een belangrijk familiefeest in Oost-Azië

Eind september viert Oost-Azië het Maanfeest. Een traditioneel feest van meer dan drieduizend jaar oud waarbij de maan en de familie centraal staan. Er wordt bij elkaar op bezoek gegaan, er wordt gezongen en gedanst op straat en er wordt maancake gegeten. De maancake speelde trouwens een belangrijke rol tijdens het omverwerpen van de Mongoolse Yuan-dynastie. In Japan heet het feest O-tsukimi en worden er mochi's gegeten, kleverige rijstballetjes.

Maanfeest

Waar wordt het Maanfeest gevierd en hoe oud is het?

Het Maanfeest vindt plaats in Oost-Azië, op de 15de van de 8ste maand van de Chinese maankalender. Het meer dan drieduizend jaar oude feest wordt gevierd in China, in Taiwan, in Hongkong, in Macau, in Noord- en Zuid-Korea, in Vietnam en in Japan, maar ook in het buitenland, op plaatsen met een grote Aziatische gemeenschap, zoals bijvoorbeeld in Montreal (Canada) of in Antwerpen (België).

Verschillende benamingen voor hetzelfde feest

Het Maanfeest kent vele benamingen, die ook nog eens verschillen naargelang het land waarin het feest wordt gevierd. Zo wordt er ook over het Midherfstfestival gesproken en over de 15de dag van de 8ste maand. Vanwege het belang van de maancake (afbeelding in de inleiding) spreekt men ook wel eens van "het feest van de maancake". In Japan spreekt men over de 15de avond van de 8ste maand of van O-tsukimi, wat zoveel betekent als "aanschouwing van de grote maan".

Waarom vindt het Maanfeest op de 15de van de 8ste maand plaats?

Het Maanfeest zal steeds tussen begin september en begin oktober plaatsvinden. Het is de periode van de volle maan. Niet zo maar een volle maan maar de meest ronde en de meest lichtgevende maan van het jaar. Het ronde van de maan staat symbool voor de familie en de reünie. Een Chinees gezegde luidt: "In de herfst is de hemel helder en de maan schijnt uitzonderlijk". Oorspronkelijk was het Maanfeest een oogstfeest. Men vierde het binnenhalen van de oogst en bedankte voor de opbrengst.

Het Maanfeest in China

In China is het Maanfeest sinds 2006 cultureel erfgoed en sinds 2008 een nationale (vrije) feestdag.

Viering Maanfeest

Tijdens het Maanfeest wordt er met felgekleurde lampions rondgelopen. Vroeger waren dat traditionele lampions, maar nu ziet men voor de kinderen steeds meer westers getinte lampions met onder andere Disneyfiguren. In de straten wordt er aan drakendansen gedaan, in sommige landen aan leeuwendansen. Er worden midherfstbomen geplant en er wordt gezongen. Er worden nachtelijke picknicks gehouden in scholen, parken en straten. Het lijkt ook wel een beetje op onze Sint-Valentijn, want de maan maakt de mensen romantisch. Er worden afspraakjes gemaakt en er bloeien romances. Jonge meisjes en vrouwen gaan in het donker groenten plukken om te weten te komen of ze kinderen zullen krijgen en hoeveel. Het is een typisch familiefeest, het tweede belangrijkste feest na het Chinese Nieuwjaar. Er wordt veel fruit gegeten maar wat zeker niet op elke tafel mag ontbreken, is de maancake.

Maancake

De maancake is een traditioneel rond gebakje van zo'n tien centimeter diameter, maar men vindt er nu ook al vierkantige. De binnenkant is gevuld met een zoete pasta van lotusbloemen, rode bonen of dadels. In het midden van het cakeje is er steeds het zoute eigeel van een eendenei. De combinatie zoet-zout is helemaal niet ongewoon voor Chinese nagerechten. Het eigeel symboliseert de maan en ook weer de familie en de familiebanden.

De bovenkant van de cakejes is glanzend en versierd met reliëfs. Deze reliëfs vertellen mooie legendes over de maan en/of wensen de eters van de maancakes veel geluk. Minder traditioneel en commerciëler zijn sommige huidige reliëfs. Zij vertellen welke ingrediënten er in de cakes zitten zodat de consument weet wat hij koopt.

De maancake wordt niet door één persoon opgegeten. Hij wordt, meestal door de pater familias, in parten verdeeld en elk aanwezig familielid krijgt een stukje. Op de metalen dozen waarin de maancakes worden verkocht staan tekeningen afgebeeld van Chang'e, een godin die naar de maan zweeft en dikwijls ook een konijn, het "huisdier" van Chang'e zeg maar. Soms worden er wel eens 13 maancakes op elkaar gezet. Dit symboliseert dan een pagode en het getal 13 staat voor de 13 maanden van een volledig maanjaar.

Mongoolse Yuan-dynastie en de maancakes

De Maancakes speelden een grote rol bij het omverwerpen van de Mongoolse Yuan-dynastie. Chinezen aten maancakes, Mongolen niet. Dus werden er in de maancakes briefjes gestoken bestemd voor de Chinezen met een oproep tot verzet. De oproep werd gevolgd en de Yuan-dynastie kwam ten val. Zhu Yuanzhang werd de eerste keizer van de Ming-dynastie.

Japanse mochi en Vietnamese rijstfiguren

In Japan wordt tijdens het Maanfeest dango gegeten, een gerecht met balletjes mochi. Deze balletjes worden gemaakt van erg kleverige rijst. Jaarlijks vallen er wel enkele doden door verstikking bij het eten van deze mochi's omdat de rijst zo moeilijk door te slikken is. In Vietnam worden dan weer rijstfiguurtjes gemaakt, meestal in de vorm van dieren. Deze worden op een stokje gezet en zo verkocht.

Data volgende maanfeesten

• 2015: 27 september (niet alleen volle maan maar ook nog eens bloedmaan, zeer zeldzaam fenomeen. De volgende zal pas binnen 18 jaar zijn, in 2033 dus)
• 2016: 15 september
• 2017: 4 oktober
• 2018: 24 september
• 2019: 13 september
• 2020: 1 oktober
• 2021: 21 september