De geschiedenis van suiker

Suiker zoals we dat vandaag de dag kennen bestaat nog maat relatief kort; 200 jaar. Pas 150 jaar geleden is suiker een veelgebruikt artikel geworden. Daarvoor was het een luxe-product. Voordat men witte geraffineerde suiker uit suikerbieten gebruikte was honing een veel meer gebruikt zoetmiddel. Honing was duizenden jaren lang veel goedkoper dan suiker. Let op! Dit artikel is geschreven vanuit de persoonlijke visie van de auteur en bevat mogelijk informatie die niet wetenschappelijk onderbouwd is en/of aansluit bij de algemene zienswijze.

Inhoud:

• Rietsuiker uit Nieuw Guinea
• Suikersiroop
• Natuurlijke vormen van suiker
• De verspreiding van rietsuiker
• Antwerpen middelpunt van de suikerproductie
• De eerste suiker uit suikerbieten
• De vreemde ontwikkeling van het suikerklontje
• Van duur kruid naar goedkoop massaproduct
• Productie van suiker in 2011

Rietsuiker uit Nieuw Guinea

Rietsuiker komt oorspronkelijk uit Nieuw Guinea, het op één na grootste eiland ter wereld, waar het in het wild groeide. In Melanesië, waar Nieuw Guinea een onderdeel van is, werd suiker al 6000 jaar voor Christus gebruikt. De eerste bewijzen dat rietsuiker in China werden gebruikt stammen uit 800 voor Christus. In die tijd kauwde men veelal op de rietsuikerstengel. In China is voor het eerst beschreven dat rietsuiker tot een suikersiroop werd verwerkt.

Suikersiroop

Vanuit China ging suiker met de bekende handelsroutes mee naar India en de Arabische landen. In India is deze suikersiroop voor het eerst gekristalliseerd onder lage temperaturen. Het voordeel daarvan was dat het makkelijker te vervoeren was dan suikersiroop. Alexander de Grote werd tijdens zijn veroveringstochten in de wereld tot staan gehouden in India. Hij zag daar mensen suiker maken en noemde dit ´zoet zout´ omdat het uiterlijk op zoutkorrels leek. Alexander de Grote heeft suikerrietstengels meegenomen naar Europa om het daar te verbouwen. Uiteindelijk kwam het centrum van de rietsuikerteelt rond Cyprus te liggen en deze was in handen van Venetiaanse handelaars. In die tijd was suiker een duur luxe-artikel wat door rijken in plaats van het goedkopere honing werd gekocht. Tot ver in de Middeleeuwen werd suiker beschouwd als een kruid met geneeskrachtige eigenschappen. De Griek Dioscorides schreef in de eerste eeuw dat suiker goed was voor een pijnlijke blaas en nieren.

Natuurlijke vormen van suiker

Behalve honing gebruikte men gedroogde vruchten en gepureerde groenten om maaltijden zoeter te maken. In Soemerië en Egypte zijn geschreven bronnen waarin zoete gedroogde abrikozen, gedroogde dadels, gedroogde kokos en gedroogde druiven ofwel rozijnen genoemd werden als zoetmaker in deegwaren. In meer noordelijk gelegen gebieden gebruikte men wortel en pastinaak om cakes mee te zoeten. De wortel of pastinaak werd voor dit doel gekookt en gepureerd. Deze beide groenten smaken behoorlijk zoet. In veel landen kent men nog steeds het fenomeen worteltjestaart, wat een zoete taart is zonder veel suiker.

De verspreiding van rietsuiker

De rietsuiker uit India en China werd tussen 600 voor Christus en 1200 na Christus door Noord Afrika en het Iberische continent verspreid. De Portugezen verspreiden het verder naar eilandjes als Madeira vanwaar het naar de Canarische eilanden ging. In 1492 ging Columbus op ontdekkingsreis. Hij deed eerst de Canarische eilanden aan en wilde daar slechts vier dagen blijven. Hij kreeg een liefdesaffaire met gouverneur Beatriz en bleef een maand op deze eilandengroep voor de kust van Afrika. Hij zette zijn reis voor met enkele rietsuikerplanten die hij van zijn tijdelijke geliefde Beatriz had gekregen aan boord. Later dat jaar ontdekte hij Amerika en werd de eerste rietsuiker in dit continent geplant.

Antwerpen middelpunt van de suikerproductie

Rond 1480 waren er 70 schepen die de haven van Antwerpen aandeden om suiker te brengen. Het was suiker in ruwe vorm want de raffinage werd in Antwerpen gedaan. Deze suiker kwam uit Madeira. Rond 1500 produceerde Madeira meer suiker dan Cyprus. Er waren in die tijd suikerplantages in Zuid-Spanje, Portugal, Cyprus, Madeira en Sicilië. Nadeel aan de suikerproductie was dat het zwaar werk was. Men had arbeiders te weinig en daarom werden er slaven aangetrokken. Toen de grote Europese landen kolonies begonnen te krijgen in Afrika en de beide Amerika´s was suikerproductie een belangrijke inkomstenbron.

De eerste suiker uit suikerbieten

In 1747 ontdekte Andreas Marggraf hoe je suiker uit suikerbieten moest produceren. Een student van hem opende in 1801 Silezië, wat nu in Polen ligt, de eerste suikerfabriek uit suikerbieten. Dat bracht een ommezwaai teweeg in de suikerhandel. De fabriek werd vernietigd tijdens oorlogen tegen de legers van Napoleon. Napoleon zelf had de invoer van suiker verboden in 1813 en beval de bouw van twee bietsuikerfabrieken rond Parijs. Op deze manier voorkwam Napoleon dat Engelse handelslieden rijk zouden worden van de suikerconsumptie in Frankrijk. Door de industrialisatie werd de suikerproductie gemechaniseerd en waren er geen slaven meer nodig.

De vreemde ontwikkeling van het suikerklontje

In 1840 werd het eerste suikerklontje geproduceerd. Jacob Rad zijn vrouw Juliane wilde een suikerzak openen. Zij verwondde zich hierbij en de suiker kleurde rood van het bloed. Deze bloeddoordrenkte rode suiker werd evenwel toch aan gasten voorgeschoteld omdat suiker zo duur was. Maar Juliane Rad heeft bij haar man erop aangedrongen om iets te verzinnen dat suiker in kleinere porties werd geproduceerd zodat niet gelijk een hele kilo rood gekleurd werd. Dit was de aanzet tot het bouwen van een suikerklontjespers.

Van duur kruid naar goedkoop massaproduct

In 1850 werd er zoveel suiker geproduceerd dat de prijs begon te dalen. Suiker was van een kostbaar, medicinaal kruid geëvolueerd naar een dagelijkse noodzakelijkheid. In 1900 werd er 11 miljoen kilo suiker geproduceerd. In 2011 was dit gestegen naar 168.5 miljoen kilo. Bovendien wordt er naast suiker inmiddels vele zoetstoffen geconsumeerd. Dat kan in de vorm van kunstmatige zoetstoffen zoals aspartaam en gesynthetiseerde fructose uit mais, maar ook stevia, een zoet plantje uit Zuid Amerika is inmiddels wereldwijd bekend als zoetmaker. Het voordeel van stevia is dat het niet slecht is voor je tanden. Het steviaplantje is iets duurder dan suiker, fructose en aspartaam.

Productie van suiker in 2011

Hieronder staat een lijst van de tien grootste suikerproducerende landen in 2011. De getallen zijn in miljoenen kilo's. Er zijn in 2011 drie landen die meer suiker produceren dan de gehele wereldproductie van suiker in 1900. Gezamenlijk produceren de drie meest suikerproducerende landen in 2011 zeven maal zoveel suiker als de totale wereldproductie in 1900.

1. Brazilië: 35.8
2. India 28.3
3. China 11.8
4. Thailand 10. 2
5. V.S. 7.2
6. Mexico 5.7
7. Rusland 4.8
8. Pakistan 4.2
9. Australië 4.2
10. overige landen 39.5

Lees verder

• De geneeskracht van aardbei
• De populaire geneeskracht van cranberry
• De geneeskracht van vlierbessen
• De geneeskracht van zwarte bes
• De geneeskracht van perziken