De tijd van de volkeren, van vernieuwing naar vernieuwing

In de tijd van vorsten en ontdekkingen veranderde er heel wat in onze streken. Er werden nieuwe producten uit verre oorden meegebracht en er kwam geen einde aan de bouwwoede van bepaalde vorsten. Toch blijft ook in de periode daarna de wereld niet stilstaan en vanaf het begin van de negentiende eeuw verandert er opnieuw veel in onze regionen. De mensen tuimelen van de ene vernieuwing in de andere waardoor het leven voor sommigen een pak makkelijker wordt. De kloof tussen arm en rijk blijft echter bestaan en groeit gestaag verder. De tijd van volkeren is - net als de tijd van vorsten en ontdekkingen - een onderdeel van de Nieuwe Tijden. Deze periode loopt tot het einde van Wereldoorlog II.

Grote fabrieken en hun huisjes

Stoommachine

In 1769 brengt James Watt de stoommachine op de markt. Dit is een gigantische vernieuwing voor het fabriekswezen. De stoommachine kan immers ingezet worden bij het vervaardigen van producten zodat alles een pak sneller gaat. Vanaf de negentiende eeuw komen de grote fabrieken dan ook als paddenstoelen uit de grond. Ze worden uiteraard altijd in een stad neergepoot, want daar zijn genoeg arbeiders en is er een afzetmarkt voor het afgewerkte product.

Beluiken

De gewone werkman verlaat zijn atelier en gaat in de fabriek werken. Daar is er een pak meer werk en dat zou in principe ook meer geld moeten opbrengen. De arbeiders moeten vaak lange dagen kloppen en zien in vele gevallen nog weinig het daglicht. Er zijn ook heel wat mensen die van buiten de stad hier komen werken. Daarom is er nood aan nieuwe woningen. De baas van de fabriek bouwt die in de vorm van beluiken. Dit zijn kleine arbeidershuisjes die heel dicht tegen elkaar staan in een smal straatje. Zo'n woning bestaat meestal maar uit één kamer waar zowel gekookt, gewassen, gegeten als geslapen moet worden. Veel comfort is er niet. Er is in de meeste gevallen zelfs maar één toilet voor de hele straat. In de winter is het er ijskoud, in de zomer stinkt het er enorm.

Patroon of fabrieksbaas

Terwijl de arbeiders in een klein huisje wonen, heeft de patroon een heel herenhuis voor zichzelf en zijn familie. Deze huizen zijn een teken van rijkdom want je vindt er in bijna alle vertrekken grote wandtapijten en prachtige schilderijen. Het contrast met de beluiken is dan ook enorm. Al vroeg in onze geschiedenis ontstond het verschil tussen arm en rijk en daar is nog steeds geen verandering in gekomen, integendeel. Ook de gevel van zo'n herenhuis is rijkelijk versierd. De patroon willen immers te koop lopen met al zijn bezit.

Vervoer over land

Auto

De eerste mensen gingen vooral te voet op reis of trokken naar een andere plaats op zoek naar voedsel. Later gebruiken ze lastdieren om zowel materiaal te vervoeren, maar ook om de eigen voeten wat te sparen. In de tijd van de volkeren maken we echter een grote sprong voorwaarts als het om vervoer over land gaat. De uitvinding van de benzinemotor zorgt ervoor dat er een auto op de markt komt. De Duitsers Daimler en Benz mogen in 1885 die primeur op hun naam schrijven. De eerste modellen zijn echter peperduur waardoor ze alleen maar een speeltje voor de allerrijksten zijn. Daar brengt Ford echter verandering in. Op de lopende band maakt hij in een korte tijd heel wat gelijke auto's die een pak minder kosten. Daarom wordt de auto ook voor de gewone man een haalbaar transportmiddel. Overal in Europa ontstaan autofabrieken met namen die we nu nog steeds kennen: Citroën, Fiat, Peugeot,...

Fiets

Naast de auto is er nog een opmerkelijke verschijning qua vervoer. Zo ontstaat in de tijd van de volkeren ook de fiets. Dit vervoermiddel doorloopt tal van stadia voor hij er gaat uitzien zoals wij die nu allemaal kennen. Eerst is er een loopfiets met twee wielen, daarna komt de Hoge Bi, waarbij er twee trappers worden vastgemaakt aan het enorme voorwiel. Daarna komt er een model met ketting en remmen. Het is pas wanneer de Brit Dunlop de luchtband ontwikkelt dat de fiets echt wordt wat wij nu in onze garage hebben staan. Voordien reed men altijd op het ijzer waaruit de wielen bestonden.

Stoomlocomotief

De uitvinding van Watt zorgt niet alleen voor verandering in de fabrieken. De stoommachine vindt ook zijn toepassing in het transport. De Brit Stephenson bouwt in 1814 de eerste stoomlocomotief en algauw kunnen de mensen zich naast de auto en de fiets ook met de trein verplaatsen. De eerste spoorlijn in België loopt tussen Brussel en Mechelen en werd in 1835 aangelegd.
Pas in 1925 is er sprake van een dieselmotor en vanaf dan wordt het gebruik van de stoommachine van Watt stelselmatig afgebouwd.

Paardentram

De trein wordt vooral gebruikt om grote afstanden te overbruggen, maar ook in de stad is er nood aan een handig vervoermiddel. Het wordt namelijk steeds drukker op de wegen en dan is het gevaarlijk om er met de auto of met de fiets te rijden. Daarom maken vele mensen uit die tijd gebruik van de paardentram. Later wordt die vervangen door de stoomtram en daarna zelfs door een elektrische versie zoals wij die nu ongeveer kennen. Uiteraard opnieuw een pak gemoderniseerd, maar gebouwd volgens hetzelfde principe.

Vervoer over water

Het transport op het water kent ook een opmerkelijke evolutie. Terwijl men vroeger altijd op de wind moest rekenen, is dat nu niet meer het geval. Met de stoomboten kan men een stuk sneller varen en is men niet meer afhankelijk van de natuur. Doordat het schip ook steeds groter en sterker wordt, kunnen er ook een pak meer passagiers en producten vervoerd worden. In een stoomschip zijn dan ook tal van kajuiten en een immens groot ruim. Denk maar aan de Titanic die in 1912 zonk.

Transport dor de lucht

Gebroeders Montgolfier

In de tijd van de volkeren proberen de mensen ook het transport via de lucht te ontwikkelen. Al eeuwen wordt er gezocht naar een manier om te vliegen, maar niemand is daar tot nu toe in geslaagd. De eersten die echt in de goeie richting werken, zijn de broers Montgolfier. Zij ontdekken dat er een papieren zak gevuld met warme lucht omhoog gaat. Ze kunnen hun fabricatie ook terug laten dalen, maar voor de rest is de ballon bijna onbestuurbaar.

Graaf von Zeppelin

Graaf von Zeppelin is de eerste die een bestuurbaar luchtschip bouwt. Wanneer het in 1900 opstijgt, lijkt zijn bouwwerk wel een dikke, zwevende sigaar.

Broers Wright

Het eerste motorvliegtuig is uit de handen van de gebroeders Wright. Dit zijn twee Amerikaanse fietsenmakers die al heel hun leven aan deze uitvinding werken. In 1903 is het eindelijk zo ver. Ze maken een eerste vlucht en die duurt welgeteld 12 seconden. In die tijd overbruggen ze een afstand van 36 meter. De Flyer was misschien geen gigantisch succes, maar dit is wel het begin van een schitterende uitvinding. Sindsdien wordt er steeds maar weer gesleuteld aan hun ontwerp en maken er intussen miljoenen mensen gebruik van het vliegtuig.

Milieu

Lucht- en grondvervuiling

Het spreekt voor zich dat het milieu heel erg te lijden heeft onder al deze uitvindingen. Met de vele fabrieken is de uitstoot van giftige stoffen enorm en ook de bodem wordt aangetast. Er worden massaal grondstoffen als zand, steen, ijzer,... opgegraven waardoor de bodem alleen maar verarmt.

Penicilline

Er wonen heel wat mensen dicht op elkaar en er is dan ook weinig tijd en comfort voor hygiëne. Daarom breken er hier en daar weer ziektes uit. Dankzij de ontwikkeling van penicilline verbetert de gezondheid echter zienderogen. Dit is immers de eerste antibiotica die we in onze streken kennen.

Jacht

De rijken zijn steeds op zoek naar nieuwe producten. Ze ontdekken dan ook dat sommige stukken van dieren gebruikt kunnen worden om zichzelf op te smukken. Zo worden er niet alleen dieren gedood voor hun vacht, maar ook voor hun vel of slagtanden. Van het ivoor van de olifant worden beeldjes en sieraden gemaakt. Vachten en vellen worden verwerkt in bonten jassen, hoeden, sjaals en andere accessoires.

Uiteraard wordt deze periode ook gekenmerkt door twee verschrikkelijke wereldoorlogen. Daar volgen er later nog artikels over.