Hygiënische uitvinding: de tandenborstel

De geschiedenis van de tandenborstel begint al vele eeuwen geleden. Al duizenden jaren voor Christus had men aandacht voor mondhygiëne. Toch duurde het nog vele jaren men tandenborstels en tandpasta ontwikkelden op de manier waarop wij dat nu nog ongeveer doen. Verschillende volkeren gebruikten verschillende middelen en manieren om hun gebit schoon te houden. Tandenborstels waren, zoals veel producten, eerst vooral een luxeproduct voor mensen met veel geld. Pas later werd de tandenborstel ook voor het 'gewone volk'.

De oude Egyptenaren

De oude Egyptenaren, die ruim 3000 jaar voor Christus al een vroege beschaving ontwikkelden, besteedden al aandacht aan een schoon gebit. Waarschijnlijk gebruikten zij zowel een soort van primitieve tandenborstels als een soort tandpasta. Deze tandenborstel bestond uit niet meer dan een klein stukje hout dat vochtig werd gemaakt, eigenlijk een soort tandenstoker. De tandpasta was een soort poeder, bestaande uit een mix van as, myrthe, puimsteen en gebroken eierschalen. Zowel de oude Grieken, die rond 800 voor Christus een beschaving ontwikkelden, als de Romeinen, die niet lang daarna Rome stichtten, gingen dit soort poeders ook gebruiken om hun gebit te reinigen. Wel voegden zij soms andere ingrediënten toe aan hun ‘tandpasta’s’.

De Chinezen

Ook de Chinezen ontwikkelden jaren later producten op het gebied van gebitsreiniging. Ze gebruikten een soort kauwstokjes met aromatische houtsoorten voor een goede mondhygiëne. Zij waren tevens degenen die rond het jaar 1490 een soort tandenborstel ontwikkelden die lijkt op wat we nu nog kennen. Een bamboestokje of een stuk bot vormde de ‘steel’, haren van dieren werden gebruikt als de haren van de tandenborstel. Vooral haar van zwijnen was hiervoor populair.

Europa

In de middeleeuwen werd er als ‘tandpasta’, net als door de oude Egyptenaren, weer een soort poeder gebruikt. Deze werd gemaakt van as die uit resten van dieren werd gehaald. Ook takjes en zout waren middelen om het gebit te reinigen. Pas rond 1560 begonnen de Fransen steeds vaker tandenborstels te gebruiken. Voor de haren werden paardenharen of veren gebruikt. Toch waren tandenborstels toen nog lang niet voor iedereen. Zoals zoveel producten was het eerst vooral een luxeproduct dat de gewone mens zich niet kon veroorloven. De borstels zagen er toen vaak ook uit als dure producten, omdat ze gemaakt werden van mooie materialen die bewerkt werden met zilver.

Napoleon Bonaparte, geboren in 1769, was degene die er weer jaren later voor zorgde dat de tandenborstel uiteindelijk echt populair werd. Hij vond een goede gebitsreiniging zeer belangrijk en besteedde er dan ook veel tijd en aandacht aan. Hierdoor gingen steeds meer mensen een tandenborstel gebruiken. Vanaf ongeveer 1780 werden steeds meer tandenborstels geproduceerd door de Engelse William Addis. Ook dit waren nog borstels met zwijnenharen. In 1938 begon de Amerikaanse onderneming Dupont met de productie van tandenborstels met haren van nylon.

De productie van tandpasta

Na de poedertjes die onder meer de oude Egyptenaren en de Chinezen gebruikten, werd er pas in de negentiende eeuw echt tandpasta geproduceerd. Deze rolde in eerste instantie in glazen potten uit de fabrieken. Aan het eind van de negentiende eeuw ontstonden de eerste tubes, die toen op te rollen waren. Pas kortgeleden begon de ontwikkeling van niet oprolbare, staande tubes tandpasta die nu vooral gebruikt worden.

De elektrische tandenborstel

Tegenwoordig gebruiken veel mensen in rijke landen weer een nieuw soort tandenborstel: de elektrische versie. Al in 1880 ontstond de eerste elektrische tandenborstel. Deze voldeed echter nog niet aan de eisen. Hij was bedoeld voor mensen die motorische stoornissen hadden en daarom niet goed zelf konden poetsen. In de daaropvolgende jaren werd de elektrische tandenborstel steeds verder ontwikkeld. In 1939 werd een versie geproduceerd die wel te gebruiken was. De elektrische tandenborstel met de roterende kop zoals veel mensen die nu gebruiken kwam pas in 1987 op de markt. Nog steeds zijn de tandenborstel en de gebitsreiniging echter nog niet uitontwikkeld, dus wie weet waar we over een aantal jaar ons gebit mee schoonhouden.