Het Russisch ballet aan het begin van de twintigste eeuw

Het klassiek ballet is niet weg te denken in de danswereld. Dat is als zo sinds de 17de eeuw. Vergeleken met onze moderne, hedendaagse dansvormen, mag het dan lijken alsof ballet nooit veel verandert, maar dat idee klopt niet. Er waren wel degelijk grote momenten van vernieuwing in het klassiek ballet. Hier kijken we terug op één van die belangrijke periodes: begin twintigste eeuw. Dit was sowieso een tijd van grote veranderingen in de kunst. In Rusland beïnvloedden kunstenaars uit verschillende takken elkaar sterk, waardoor er echt een golf van vernieuwing was. Ook in wat altijd klassiek zal blijven: het klassiek ballet. Ballet: Dat is wat kleine meisjes doen, gehuld in een roze tutu en beenwarmers. Zelden denken wij bij de term “ballet” aan veel glitter & glamour. Behalve wie ooit oude zwart wit foto’s zag van het Russisch ballet. Daarop worden sterren als Anna Pavlova en Tamara Karsavina afgebeeld als bloedmooie diva’s. Het begin van de twintigste eeuw was een periode van grote vernieuwing voor de Russische kunst, niet alleen voor ballet. Hoe dat kwam? Het lijkt wel alsof het één persoon was dit dit allemaal trok: Sergej Diaghilev. Zelf was hij niet actief als kunstenaar, maar hij werd wel machtig door zijn gevoel voor kunst. Diaghilev was betrokken bij kunstenaars als Picasso, Matisse, Nijinski, Stravinsky, Satie,… en vele andere.

Ballet

Daar waar het ballet in Rusland aan het begin van de 19de Eeuw vooral diende om de Koninklijke gezelschappen te vermaken, werd het al gauw meer en meer iets voor de rijken die naar theaterhuizen gingen. Diaghilev, die toen zeer actief was in het opvolgen van de kunstwereld en die erin slaagde om de juiste personen op de juiste plaats te brengen, zette dansers als Vaslav Nijinski in en vroeg aan componisten om muziek te maken. Toen waren deze componisten nog geen grote namen, maar nu is dat wel anders! Het gaat om mensen als Stravinsky, Debussy, Prokofjev, Satie en Strauss.

Dansers

Tamara Karsavina, Anna Pavlova, Bronislava Nijinska, Vaslav Nijinski,… het waren allemaal grote namen in de glorierijke jaren van het Russich ballet. Maar Vaslav Nijinski is ongetwijfeld de persoon die achteraf het meest bekend werd. Bij ons werd Nijinski vooral bekend door het boek “Vaslav” van Arthur Japin. In dit boek vertellen drie geliefden van Nijinski over de manier waarop Nijinski stilaan meer en meer bevreemd raakte van de buitenwereld. Wat Nijinski voor het ballet betekend heeft, is buiten proportie. Hij durfde naar buiten komen met compleet vernieuwende choreografieën, in kostuums die tot dan ongezien waren geweest. Soms werd er schande over gesproken, maar toch smulde het publiek van deze vernieuwing. Het mag duidelijk zijn dat Nijinski een genie was in zijn vakgebied. Iets dat hij ook goed besefte. Met waanzin als gevolg.

Stravinsky en Le sacre du Printemps

Dat Nijinski vernieuwende choreografieën kon maken, was zeker ook omdat hij hiertoe vernieuwende middelen kreeg. Diaghilev bracht kunstenaars en kunstvormen met elkaar in contact. Zo kwam er ook een boeiende samenwerking tussen het ballet en de componist Igor Stravinsky. De bekendste werken van Stravinsky zijn zeker "L'Oiseau de Feu", een compositie die hij speciaal op vraag van Diaghilev, maakte voor het Russisch ballet en "Le sacre du printemps", eveneens een stuk geschreven voor het ballet. Stravinsky was een gedreven componist, die in staat was om snel te werken. Hij werkte met meerdere grote kunstenaars samen, de invloed van Diaghilev en het Russisch ballet bleken van enorm belang voor zijn carrière.

Diaghilev

Nog steeds heeft het Russisch ballet van het begin van de twintigste eeuw een grote invloed om het hedendaagse ballet. Dat de dans van toen nog zo tot de verbeelding spreekt, komt natuurlijk voor een deel omdat de tijd het negatieve onzichtbaar maakt en enkel de hoogtepunten toont. Los daarvan is het onmiskenbaar zo dat er in die periode zeer interessante dingen zijn gebeurd in het ballet. Het was een samenspel van zeer getalenteerde kunstenaars. Zeker ook het werk van Sergej Diaghilev, die een neus had voor het samenbrengen van de juiste mensen.