De Slag bij Marathon – Hoe de Grieken de Perzen versloegen

Rond 490 voor Christus vond er een belangrijk moment in de geschiedenis plaats. Het Perzische leger dat reeds vele landen had veroverd, viel nu ook de Griekse stad Athene aan met 26.000 man. Tegenover hen, op het strand van Marathon, stonden de 10.000 Griekse soldaten. Wat gebeurde er op dit strand en welke invloed had het op onze huidige beschaving? Koning Darius de Eerste van Perzië, ook wel bekend als de 'Koning der Koningen', had al vele landen ingenomen. Nu was de Griekse polis (volk dat in een stad bij elkaar woont) Athene aan de beurt. Het leger van Darius landde met 200 schepen op het strand van Marathon, op een dagmars bij Athene vandaan. 26.000 man had hij tot zijn beschikking, met daaronder ook boogschutters en ruiters.

Hoplieten

Het Griekse leger bestond uit hoplieten. Dit waren zwaar bepantserde rijke mensen, die alleen in de volksvergadering mee mochten doen als ze ook meevochten in het leger. Zij waren rijk genoeg om zich een harnas te veroorloven, inclusief het grote Griekse schild, de hoplon, waar de naam hopliet ook vandaan komt. Door samen te werken vormden de hoplieten een zogeheten Falanx, die zolang alle mannen stand hielden behoorlijk onverwoestbaar was. De zware bepantsering en de grote schilden zorgden voor goede bescherming. Daarnaast droegen ze nog een lange lans bij zich, waarmee ze de vijand op afstand konden houden.

De slag

De Grieken komen aan met ongeveer 10.000 hoplieten, onder leiding van Milthiades. Hij stuurt een loopjongen genaamd Phidippides naar Sparta om te vragen om versterking. De Spartanen beloven te komen zodra ze klaar zijn met een belangrijk religieus feest.

De Atheners nemen posities in tegenover de Perzen, met aan de flanken een sterkere mankracht dan in het midden. Vijf dagen staan de legers tegenover elkaar in de duinen, te wachten op een aanval van de tegenpartij. Deze blijft uit en de Perzen besluiten hun biezen te pakken en 's nachts onopgemerkt te vertrekken naar Athene, dat nu natuurlijk onbeschermd achtergebleven is. De Atheners hebben door wat de Perzen willen en vallen direct aan. De paarden zijn als eerste op de schepen geladen, dus dat voordeel hebben de Perzen niet meer aan hun kant. Volgens hun tactiek vallen de Perzen nu eerst aan met de boogschutters. Deze kunnen echter maar weinig schade aanrichten tegen de zwaar bepantserde hoplieten, die onweerstaanbaar doormarcheren.

Een frontale aanval volgt. Het gevecht barst los en de licht bewapende boogschutters kunnen met hun boog maar weinig uitrichten tegen de lange lansen van de Grieken. Toch weten de Perzen de Griekse middenorde naar achteren te drijven waardoor er een v-vorm ontstaat in de Griekse formatie. Helaas voor Darius de Eerste was dit onderdeel van het plan van Milthiades, die de sterkere achterflank de Perzen liet omsingelen. Die waren verloren tussen de strijdlustige hoplieten en trokken zich snel terug, naar de schepen. Ze vertrokken met de resterende mannen alsnog naar Athene.

De Perzen waren zevenduizend man kwijtgeraakt in de slag bij Marathon. De Grieken slechts 192. Om de Perzen voor te zijn, zetten de Grieken nu een snelle mars van veertig kilometer in naar Athene. Nog voordat de 200 schepen van Darius de Atheense kust bereiken, staan de hoplieten al op de muren. Het schrikt de Perzen af en gefaald dropen ze af, terug naar hun thuisland.

En verder?

Het mag duidelijk zijn dat de marathon gehouden wordt ter ere van deze slag. Nu is er een misverstand waar vele mensen niet van op de hoogte zijn; de marathon komt niet van Phidippides die in de legende naar Athene sprintte om het goede nieuws van de overwinning te melden, maar van het bijna-complete Griekse leger dat in minder dan een halve dag van Marathon naar Athene (een afstand van de bekende 42,195 km) marcheerde. Phidippides liep zelfs veel verder naar Sparta, maar dat terzijde...

Een belangrijk feit waar je je bewust van mag zijn, is dat de overwinning van de Grieken van grote invloed was op onze huidige beschaving. Stel dat de Perzen hadden gewonnen, dan was de kans groot geweest dat ze ook de rest van Griekenland in zouden nemen. Ze zouden verder trekken, naar een plaatsje in Italië dat later uit zou groeien tot het machtige Romeinse Rijk. Ook dat zouden ze ongetwijfeld vernietigd hebben en daarmee de ontwikkelingen die nodig waren om onze cultuur te kunnen vormen. Kennis en wijsheid van de Grieken was verloren gegaan en de Romeinen hadden nooit ons land veroverd. Als de Perzen in 490 voor Christus bij Marathon hadden gewonnen, dan had de wereld er nu heel anders uitgezien.