Sint Joris en de draak: verhaal en legende
“Drakenstrijders, onversaagd! Luister wat de koning vraagt.” Wie af en toe een bezoekje brengt aan de Efteling heeft deze woorden wellicht al eerder gehoord. Ze weerklinken wanneer je de snelle houten achtbaan ‘Joris en de draak’ betreedt. Maar wat is het verhaal achter deze attractie? Heeft Sint-Joris echt bestaan en hoe zag het verloop van zijn leven eruit? Leverde hij werkelijk strijd met een boosaardige draak? De legende en de historische feiten achter de attractie zijn interessant en leuk om weten. Bovendien leeft het verhaal van Sint-Joris en de draak tot op vandaag op diverse manieren voort.
Wat is het verhaal achter Joris en de draak? /
Bron: Gustave Moreau, Wikimedia Commons (Publiek domein)Legende en verhaal van Sint-Joris en de draak
De draak in het moeras
Het verhaal vertelt hoe een draak de stad Silena in het huidige Libië teisterde. Hij leefde in de moerassen en bewaakte de enige bron van de stad. Om het monster gunstig te stemmen en om water te krijgen offerde de bevolking elke dag twee schapen.
Tot uiteindelijk de dag aanbrak dat er geen schapen meer waren. De draak eiste daarop dat de stad maagden zou offeren. Door lottrekking bepaalden de inwoners welke meisjes aan het monster werden gegeven. Op een dag duidde het lot de dochter van de koning aan, maar toen ze de draak en haar dood tegemoet liep kwam Sint-Joris tussenbeide.
Sint-Joris doodt de draak
Gezeten op een paard, gewapend met een lans en met een kruis als bescherming leverde hij een verwoede strijd en verwondde het monster. Joris richtte zich tot de koning en zei dat hij de draak zou doden, op voorwaarde dat iedereen zich zou bekeren tot het christendom.
De koning en het volk gingen akkoord en Joris stak de draad dood. Die dag lieten naar schatting vijftienduizend tot twintigduizend mensen zich dopen.
Heeft Sint-Joris echt bestaan?
Naamdag
De naamdag van St Joris is 23 april, maar hij is een mysterieuze figuur. Weinig is over hem bekend. Het is zelfs niet zeker of hij wel echt heeft geleefd of louter een personage uit een mythe is.
Leven
Wie zijn ouders waren of wanneer hij precies werd geboren is onzeker. Volgens sommige bronnen werd hij in 270 geboren in Lod, een stadje in het huidige Israël. Hij kwam echter volgens de meeste bronnen wellicht uit Cappadocië. Zijn vader zou gestorven zijn toen Joris nog kind was. Later werd Joris officier in het Romeinse leger onder keizer Diocletianus, die over het Romeinse Rijk regeerde van 284 tot 305 na Christus.
Diocletianus stond bekend om zijn vele hervormingen van het rijk in de politiek, het leger, de belastingen en de provincies. Hij voerde ook een nieuwe munt in om de inflatie in het rijk tegen te gaan. Diocletianus liet ook een decreet om christenen te vervolgen uitvaardigen. Joris, die christelijk was maar in hoog aanzien stond bij de Romeinse keizer, weigerde hieraan mee te doen. Hij wilde zijn geloof niet afzweren. Daarop liet de keizer hem onthoofden.
Marteldood
Volgens de overlevering stierf Joris echter een marteldood. Nadat hij door christenvervolgers was opgepakt werd hij gefolterd op een rad met zwaarden die langs weerszijden sneden en in een grote ketel met kokende olie gegooid. Ook moest hij een beker met gif drinken. Maar of hij echt een marteldood stierf of gewoon door troepen van de keizer werd vermoord is niet duidelijk.
Doodde Sint-Joris een draak?
We weten allemaal dat draken niet echt bestaan. Hoe ontstond dit verhaal? Aanvankelijk was er geen sprake van een draak. Deze toevoeging gebeurde pas bijna duizend jaar na zijn vermeende martelaarsdood. In de dertiende eeuw verscheen het boek ‘Legenda Aurea’ van Jacobus da Voragine waarin het leven van verschillende heiligen werd beschreven. Hoewel Sint-Joris al mondeling bekend was in Engeland sinds de achtste eeuw was dit werk de eerste schriftelijke bron over zijn leven. De auteur vertelde in dit werk hoe Joris strijd leverde met een draak en het monster overwon.
Jacobus da Voragine baseerde zich sterk op de Griekse mythologie bij het schrijven van zijn ‘Legenda Aurea’. Het verschil was dat hij nu een christen de rol van de Griekse helden liet innemen. Draken kwamen in de Griekse sagen veelvuldig voor en onderzoekers denken dat de schrijver zich liet inspireren door het verhaal van Perseus, de held die een draak doodde.
Historici denken ook dat de draak in dit werk symbool staat voor het heidendom en voor alles wat niet christelijk is. Het verslaan van de draak door Sint-Joris is bij uitbreiding een symbool voor het bekeren van een heidens land tot het christendom.
Hoe het verhaal van Joris en de draak voortleeft
Patroonheilige
Sint-Joris is patroonheilige van verschillende landen, streken en steden. Zo is hij sinds 1222 de patroonheilige van Engeland. Het wapenschild van Sint-Joris is een rood kruis op een witte achtergrond. Je herkent dit nu nog in de vlag van Engeland. Ook van onder andere Catalonië, Servië, Portugal, Malta, Moskou en Milaan is Joris de beschermheilige. In Catalonië is 23 april (de naamdag van Sint-Joris) zelfs de nationale feestdag.
Hij is ook de patroon van verschillende scoutsverenigingen. Gelovigen roepen Sint-Joris onder andere aan tegen oorlogsdreiging, koorts en bekoringen.
Activiteiten rond Sint-Joris
In Beesel in de Nederlandse provincie Limburg vindt om de zeven jaar het ‘draaksteken’ plaats. Dit is een evenement waarbij vertoningen in openlucht de strijd tussen Sint-Joris en de draak doen herleven.
De houten achtbaan in de Efteling verving in 2010 de vroegere attractie ‘Pegasus’. Sindsdien herleeft de geschiedenis van Joris en de draak weer als vanouds en kruipen bezoekers dagelijks in de huid van deze mythische drakendoder.
Lees verder