De Scythen en De Saka

Vanaf de 8e eeuw v Chr wordt er melding gemaakt van nomadenvolken die op de steppen ten noorden van de Zwarte Zee leven. Ze trekken hun vee achterna en fokken paarden, die ze doorverkopen aan buurvolken. Ze staan bekend als uitstekende ruiters met zeer goede paarden en worden gevreesd om hun rooftochten, maar verder is er weinig over hen bekend en zijn ze omgeven door een zweem van mystiek. De Grieken kennen hen vooral als Scythen, de Perzen kennen hen vooral als Saka. Wie waren zij?

Wie waren de Scythen en de Saka?

De Scythen, de Saka, de Sarmaten en nog vele andere verwante volken maken deel uit van een grote groep nomaden van Indo-Iraanse oorsprong. Vaak wordt de benaming 'Scythen' toegepast op alle Indo-Iraanse nomaden van de steppe. Alles wat we over hen weten komt voornamelijk uit Griekse, Assyrische of Perzische bronnen. Hoewel de Scythen zelf geen geschriften en nauwelijks steden achterlieten, lieten ze duidelijk hun sporen na in de geschiedenis.

De geschiedenis van de Scythen

De Scythen vinden waarschijnlijk hun oorsprong in Centraal-Azië. Ze duiken voor het eerst op in de geschiedenis wanneer zij rond 770 v Chr Assyrië, een van de machtigste rijken in die tijd, binnenvallen. De Scythen worden verslagen en vallen de regio daarna niet meer binnen. Rond 700 migreren de Scythen naar de steppes ten noorden van de Zwarte Zee en verdrijven de autochtone Cimmeriërs van hun thuisland. De Cimmeriërs vallen op de vlucht Assyrië binnen en doden de Assyrische koning Sargon II.

In 512 v Chr begint de beroemde Perzische koning Darius de Grote, die de Saka, de oostelijke Scythen, wou onderwerpen om de vrede aan de noordgrens van zijn rijk veilig te stellen, een veldtocht met het plan de Saka in de rug aan te vallen. Vanuit Macedonië steekt hij de Donau over en trekt over de steppen oostwaarts tot aan de Wolga. De Scythen maken het Darius erg moeilijk en uiteindelijk is hij gedwongen terug te keren. Achteraf blijkt dat hij de afstand tussen de westelijke steppen en de oostelijk steppen zwaar had onderschat.

In de hieropvolgende eeuwen kennen de Scythen een grote welvaart en bloeit de handel. In de 4e eeuw v Chr verenigt Ateas de Scythische stammen rond de Zwarte Zee in een groot koninkrijk wat hem in conflict brengt met koning Philippos van Macedonië, vader van Alexander de Grote. Onder Ateas beleefde de Scythische beschaving haar hoogtepunt.

In de eeuwen na Ateas neemt de invloed van de Scythen af. De Sarmaten, een aan de Scythen verwant volk dat voorbij de Wolga leeft, neemt langzaamaan de plaats van de Scythen in. Slechts een klein Scythisch koninkrijk blijft bestaan op de Krim. In de eerste eeuwen van onze jaartelling weten de Sarmaten zich te handhaven in het gebied en hebben ze een goede reputatie als ruiters in legers van onder meer de Romeinen. Rond het jaar 600 is er van de Scythen, Sarmaten of andere Indo-Iraanse nomadenvolken weinig meer over. Hun plaats is ingenomen door Goten, Hunnen, Turken en Slaven. Het gebied van de steppen blijft echter tot ver in de middeleeuwen bekend staan als Scythië.

Cultuur en levensstijl van de Scythen

De Scythen waren nomaden die hun kuddes volgden naar goede weidegronden. Ze waren bekend met akkerbouw maar verkozen toch hun nomadenbestaan boven een sedentair bestaan. De Scythen bestonden uit veschillende stammen die onderling verdragen sloten voor wederzijdse bescherming en onderlinge uitwisseling van goederen.

Na 500 v Chr begonnen de Scythen grootschalig te handelen met de Grieken. Ze verhandelden hun kuddes en verkochten hun uitstekende paarden en hun graan. Ook handelden ze in slaven en veel Scythiërs boden zich aan als huursoldaat voor de Grieken. Ze stonden bekend als uitstekende boogschutters, net zoals de Sarmaten later in het Romeinse leger bekend zouden staan als uitstekende ruiters.

Hoewel de Scythen er een primitieve leefstijl op na hielden, waren hun koningen zeker niet wars van luxe. Ze dronken uit met goud versierde bekers en veel van hun gebruiksvoorwerpen waren prachtig versierd. Als een koning stierf werd hij begraven in een imposante graftombe, samen met wapenuitrusting en persoonlijke eigendommen.

Nalatenschap van de Scythen

Er is niet veel van de Scythische cultuur overgebleven in onze samenleving, maar de Scythen bleven eeuwen nadat ze verdwenen waren tot de verbeelding spreken. Zo claimden de Angelsaksen, de Franken en de meeste Slavische volken af te stammen van de Scythen, waaruit blijkt dat er toch een soort geromantiseerd beeld van de Scythen is blijven bestaan.